Dərs vəsaiti kim I q r if verilm işdir nurlar bak i-2014 e lm I red a k to rla r: akademikVasım

Apologet -
Aporiya -
Aposterior -
Apriori -
Arbitr -
Arxaizm -
Arxetip -
Arqo və ya jar­
qon (fr), yaxud
slenq (anql.) -
Arqument -
Arsenal -
Audiensiya -
Auditoriya -
Aura-
Avtoritet -
Brifinq -
Məddah, müdafiəçi; müəyyən təlimin, ideyanın, 
nəzəriyyənin, mövqenin müdafiəçisi
Həlledilməz ziddiyyət, dəf edilməz ixtilaf, fikir 
ayrılığı
Təcrübəyə əsaslanan, əvvəlki fəaliyyətdən, təc­
rübədən yaranan
Əvvəlcədən, qabaqcadan (çıxış zamanı razılaşa­
raq, nəyi isə təsdiq, yaxud inkar etmək)
Mübahisədə hakim, üçüncü tərəf, hökm verən
Köhnəlmiş, dildən çıxmış söz və ifadə
Ömək, nümunə, timsal, ideya; natiqin çıxışının 
yazılı variantı
Müəyyən sosial qrupa aid olan insanların nitqi, öz 
qrammatik quruluşu və əsas lüğət fondu olmayan 
(dialektdən fərqli olaraq) nitq
Dəlil, sübut, əsas; tezisin isbatı üçün əsas rolu oy­
nayan məntiqi dəlil
Nəyinsə (məsələn, silah, təchizat) böyük və 
zəngin ehtiyatı
Qəbul (dövlət başçısının və ya başqa yüksək 
rütbəli şəxsin rəsmi qəbulu); bəzən nitqdə istehza­
lı məzmunla istifadə olunur
Mühazirə üçün zal və orada dinləyicilər qrupu; 
formal məntiqdə - tezisin müzakirəsinin üçüncü 
(opponent və proponentdən başqa) iştirakçısı
ilkin mənasında «meh əsməsi», ümumilikdə - emo­
sional, eşitmə və ya görnıə ilə bağlı həyəcanlar; ətraf
Nüfuzlu, hamı tərəfindən önəmli hesab edilən şəxs
Qısa təlimatlandmcı müşavirə; belə müşavirə 
haqqında informasiya; problemə münasibətlərin 
qısa şərhi
379

---

Butaforiya 
Bujiteriya -
Debat -
Debüt -
Deklarasiya -
Demaqoq -
Demarş -
Differensiallaş- 
dırma -
Dixotomiya -
Diletant -
Diloqiya -
Diskreditasiya -
Diskursiv -
Diskussiya -
Disput -
Dissonans -
Butaforiya (göz aldatmaq üçün istifadə olunan 
saxta bəzəklər, natiqin çıxışında real olmayan 
süjetlərin nəqli)
Fikir mübadiləsi, elmi müzakirə, mübahisə
İlk dəfə çıxış etmək (səhnədə)
Bəyannamə; natiqin təşkilat, dövlət adından bəyanatı
Yalan vədlər, həyata keçməyəcək layihələr və 
bəsit (bəlkə də mükəmməl) yalan və yaltaqlıq 
vasitəsilə əldə edilmiş yalançı populyarlığa əsas­
lanan siyasətçi
Diplomatik çıxış, tədbir; çıxış, fəaliyyət
Faktları fərqləndirmək, təhlil etmək, daha yaxşı 
başa düşülməsi üçün mürəkkəbi sadələrə ayırmaq
Bütünün ardıcıl surətdə ikiyə bölünməsi, sonra ya­
rımların yenə ikiyə və dörddə birə bölünməsi və s.
Hər hansı bir peşədə həvəskar; müəyyən bir peşə 
ilə lazımi hazırlığa malik olmadan məşğul olan, 
qeyri-peşəkar
İkili məna, ikimənalılıq, iki hissədən ibarət bir 
ümumi
Nüfuzdan, hörmətdən salma, etibardan salma
Formal məntiqi nəticəyə əsaslanan; idraki, mənti­
qə əsaslanan
Müzakirə, mübahisə; yığıncaqda, nitqdə, mətbu­
atda müzakirə
Elmi mübahisə, nəzəri məsələnin, mühazirə möv­
zusunun, onun məzmununun müzakirəsi
Ahəngsizlik, qarışıqlıq, uyğunsuzluq; fikir uyğun­
luğunun olmaması, müxtəlif nəzər nöqtələrinin 
mövcudluğu
380

---

Doqma -
Effekt -
Eksklüziv -
Ekssentrik -
Emosiya -
Ensiklopedizm-
Epataj -
Epiqon -
Epiqraf -
Epiloq -
Epizod -
Erudit -
Etika -
Etiket -
Eyforiya -
Fabula -
Fantaziya -
Ehkam; dəyişməz, həmişə düzgün olması qəbul 
edilən; inkişaf etdirilməsi, yaxud yenidən baxıl­
ması mümkün olmayan müddəa
Kimnsə çıxışından yaranmış qüvvətli təsir
Xüsusi olaraq müəyyən mətbu orqanı üçün hazır 
lanmış jurnalist materialı; dərhal, gözlənilməz
Qeyri-adi, çox qəribə
Hiss, həyəcan, qorxu, narahatlıq, qəzəb, sevinc
Çoxsahəli, əhatəli biliklər, insan fəaliyyətinin bü­
tün sahələrinə aid dərin məlumatlar
Nitqin, çıxışın məzmunu, yaxud forması ilə hey­
rətləndirmək, təəccübləndirmək
Təqlidçi. Özünün müstəqil yaradıcılıq siması ol­
mayıb, hər hansı elmi, bədii cərəyanı, məktəbi 
təmsil edən adam
Mətnin, nitqin, yaxud onlann hissələrinin əvvəlin­
də verilmiş ifadə, sitat
Son, bədii əsərdə əsas hadisələrdən sonra baş ve­
rənlər
Süjetin hissəsi, bədii əsərdə ayrıca bir parça, 
hadisə
İnsan fəaliyyətinin bir çox sahələrinə aid böyük 
biliklərə malik olma
İnsanların əxlaqi davranışlarının normalar sistemi
Hökmdarların saraylarında, diplomatlar arasın­
da, qəbullarda və s. münasibətlərdə dəqiq müəy­
yənləşdirilmiş normalar
Çox yüksək, sevincli əhval-ruhiyyə
Süjetin, çıxışın, nitqin qısa məzmunu
Heç bir real əsası olmayan xəyallar
381

---

Fars -
Fiksiya -
Final -
Fraqment -
Harmoniya -
Humanizm -
Xarizma -
Xrestomatiya -
İmic -
İmitasiya -
İnterpretasiya -
İntervü -
İntriqaçı -
Kanon -
Kazuist -
Kazuistika -
Kobud zarafat, ədəbsiz, şit ifadə 
Uydurma, yalan, həyata keçirilməyəcək vəd 
Nitqin, əsərin yekun hissəsi 
Nitqin, çıxışın bir parçası
Ahəngdarlıq, razılaşma, həmfikirlik, bütünün 
hissələri arasında mütənasiblik
İnsanpərvərlik, şəxsiyyətə, insan ləyaqətinə hör­
mət
«Allah vergisi», nadir şəxsi keyfiyyətlərə malik, 
istedadlı insan, lider
Müntəxəbat. Tədris məqsədilə seçilmiş han­
sısa materialların, məsələn, natiqlik sənəti 
nümunələrinin- toplusu
Görkəm, təsvir, surət, insan haqqmda təəssürat, 
mühüm şəxsin arzuolunan obrazı
Başqa bir natiqin tərzini, səsini və s. təqlid etmə
İzah, təfsir, şərh; nitqdə, mətndə çətin anlaşılan 
hissələrin mənasının şərhi, mürəkkəb anlayışların 
izahı
İşçilərlə, insanlarla mətbuat, televiziya, yaxud ra­
dio verilişi üçün nəzərdə tutulmuş söhbət
Çirkin məqsədlərə yönəldilmiş gizli fəaliyyətləri 
sevən
Qanun, qayda; heç bir kənaraçıxmaya yol ver­
məyən ümumi qayda
Mübahisələrdə təcrübəsi 
olannatiq; 
şübhəli 
dəlillərlə işin içindən çıxmağı bacaran insan
Mübahisədə yalan və şübhəli dəlillərdən istifadə 
etməklə fikrini sübut etmək bacarığı
382

---

Klassik -
Kolliziya -
Kollokvium -
Komprometasi-
У» -
Konsensus -
Konsentrasiya -
Konsepsiya -
Konstatasiya -
Kontekst -
Kontroverza -
Kredo -
Kriteriya -
Kvalifikasiya -
Qrotesk -
Leytmotiv -
1) qədim yunan, yaxud qədim Roma dövrünə 
aid olan; 2) məşhur nümunə, nümunəvi, tədris 
müəssisələrində istifadəyə yararlı
Bir-birinə zidd fikirlərin, maraqların, meyllərin 
toqquşması
Dinləyicilərin mövzu, yaxud mövzudakı məsələ 
üzrə biliklərini aşkara çıxarmaq məqsədilə onlarla 
apanlan söhbət
Müxtəlif üsullarla, o cümlədən natiqliklə kimə 
isə zərər vurma, nüfuzdan salma, təmiz adını 
ləkələmə
Ümumi razılıq, vahid yanaşma
Qablaşdırmaq, zənginləşdirmək, diqqəti mövzu­
da, məsələdə cəmləşdirmək
Baxışlar sistemi, çıxışın ümumi mənası, ideyası
Faktı, hadisənin həqiqiliyini təsdiq etmək, şəhadət 
vermək
Bitkin nitqin ümumi məzmunu, orada qaldırılan 
məsələlərin cəmi
Elmi mübahisənin özü; elmi mübahisədə anlaşıl­
mazlıq, mübahisəli məsələ, aydın olmayan hissə
Məslək, əqidə, dünyagörüşü sistemi, irəliyə səs­
ləyən yolgöstərən fikir, ifadə
Meyar, fərqləndirici əlamət, ölçü, əyar
Müəyyən keyfiyyət, yararlılıq dərəcəsi, hazırlıq 
səviyyəsi
İnsan və hadisələrin mübaliğəli, gülünc, fantastik, 
yaxud eybəcər- komik şəkildə təsviri
Əsas fikir, əsas xətt; dəfələrlə təkrar edilməli, qa- 
bardılmah olan ana xətt
383

---