D. A. Karimova, sh. X. Shomurotova, F. S. To’xtayev

GIDROSFERA 
Dengizlar
Tinch 
okeani 
Dunyo okeani 
suvlari 
Bo’g’ozlar 
Qo’ltiqlar 
Hind 
okeani 
Atlantika 
okeani 
Shimoliy 
Muz okeani 
Yer osti 
suvi 
Yer usti 
suvi 
Quruqlikda
gi suv 
Daryolar
Muzliklar
Ko’llar
Botqoqlik
lar
Suyuq yer 
osti 
suvlari
Ko’p 
yillik 
muzloqlar 

---

49 
Quruqlikda ko‘l suvlarining geografik tarqalishi ikki xil omilga iqlim va 
relyefga bog‘liq. Ko‘l suvlari asosan yog‘in ko‘p yog‘adigan zonalardagi 
pastqamlik, botiq, cho‘kma kabi relyef shakllarida to‘planadi. Ko‘l suvlarining 
umumiy hajmi 750 ming km
3
ko‘llarning geografik tarqalishiga nazar tashlasangiz, 
ularning nam iqlimli o‘lkalarda keng tarqalganligini va kontinental quruq iqlimli 
cho‘l va chalacho‘llarda nihoyatda kam uchrashining guvohi bo‘lasiz.
Materiklarda katta suv hajmiga ega bo‘lgan yirik ko‘llar ko‘p uchraydi. 
Bular – Yevrosiyodagi Kaspiy, Onega, Ladoga, Jeneva, Baykal, Orol, Issiqko‘l, 
Afrikadagi Viktoriya, Tanganika, Nyasa, Shimoliy Amerikadagi buyuk ko‘llar – 
Yuqori, Michigan, Guron, Eri va Ontorio ko‘llaridir.
Ko‘l suvlari sho‘rligiga qarab chuchuk, sho‘rtob va sho‘r suvli ko‘llarga 
bo‘linadi. Sho‘r suvli ko‘llar kimyoviy tarkbiga ko‘ra karbonatli, sulfatli va xloridli 
ko‘llarga bo‘linadi.
Tabiatda okean va dengiz tipidagi ochiq suv havzalari va ularni sqlovchi 
yopiq havzalar ham bor. Yer osti suvlarining umumiy hajmi 61 mln. km
3
dan 
ko‘proq. Yer osti suvlari yog‘inlaridan, daryo va ko‘l suvlaridan to‘yinadi.
Yer osti suvlarining joylashishi relyef bilan uzviy bog‘liq. Yer osti suv 
havzalari pasttekisliklarda, tog‘ oralig‘idagi botiqlarda joylashgan. Bular ko‘pincha