Bobur adabiy muhiti va uning manbalari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 10 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
975 
w
www.oriens.uz
November 
2021
 
(Gulbadanbegim), "Tarihi Rashidiy" (Mirzo Haydar), "Muzakkiri ahbob" 
(Hasanhoja Nisari), "Majolisi Jakhongiriy" (Kasim Lokhuriy), "Ravzat us-salotin" 
(Fakhriy Khirawi), "Nafoisul-maosirot" and other historical and historical sources. 
Comments were also given during the research. 
Keywords:
 literary environment, literary environment of Babur, Great Kingdom 
of Baburi, Turkish literature in India, bilingualism, literary and historical sources. 
KIRISH 
Ma’lumki, adabiy muhit muayyan saroy atrofida ijod etgan yirik shoir va adiblar 
ta’sirida yuzaga keladi. Adabiy muhitning vujudga kelishi, albatta, yirik ijodkorlar 
faoliyati, ular yaratgan ijodiy maktablar bilan bog‘liq. O‘zbek adabiyoti tarixida Hirot, 
Toshkent, Qo‘qon, Buxoro, Samarqand va Xorazm adabiy muhiti va adabiy davralari 
mashhurdir.
Adabiy muhit o‘zbek adabiyotining Alisher Navoiydan keyingi yirik vakili 
Zahiriddin Muhammad Bobur nomi bilan ham bog‘liq. XVI asrda Zahiriddin 
Muhammad Bobur tomonidan Hindistonda o‘rnatilgan “Buyuk Boburiylar saltanati” 
qariyib uch asrdan ko‘proq vaqt mobaynida Hindistonda har tomonlama ravnaq 
topgan davlat sifatida gullab yashnadi. Bobur nafaqat siyosiy arbob, shuningdek, 
ijodkor sifatida o‘zidan katta va qimmatli meros koldirishi bilan birga, o‘z atrofida 
ilm-fan, ijod ahlini birlashtirdi. Buning natijasida XV asrning oxiri XVI asrning 
birinchi choragidagi siyosiy va ijtimoiy voqealar hamda iqtisodiy tanglik girdobida 
bo‘lgan Hindistonga Movarounnahr va Xurosondan fan, san’at va adabiyot 
namoyandalaridan iborat yangi bir guruh kirib keldi.
Ma’lumki, 1526 yil 27 apreldan Zahiriddin Muhammad Bobur Hindistonning 
Panipat shahri atrofida Dehli saltanati hukmdori Sulton Ibrohimni (1517—1526) 
yengib, Shimoliy Hindistonda o‘z hukmronligini o‘rnatgach, Kobulga xat yozib, u 
yerda qolgan barcha qarindosh-urug‘lari, din peshvolari va davlat arboblari, olimu 
shoirlar hamda butun haram ahlini Hindistonga chaqiradi. Bu tasvir “Humoyunnoma” 
asarida shunday ifodalangan: “Tevarak-atrofdagi hamma viloyatlarga elchilar 
jo‘natilib, kimda-kim agar bizga kelib mulozimat qilsa, har tomonlama ra’iyat 
qilamiz, agar ular ichida ota-bobolarimizga xizmat qilgan kishilar bo‘lsa, katta 
mukofotga sazovor bo‘ladilar; Sohibqiron va Chingizxon avlodidan bo‘lgan har bir 
kishi bizning dargohimizga qaytib kelsin; Xudo bizga Hindiston mamlakatini ato 
qildi, kelsinlar, to bu davlatni birga so‘raylik, degan qat’iy buyruq yuborildi”. [4.37] 
Gulbadanbegimning hikoya qilishicha, Kobuldan Hindistonga tashrif buyurganlar 
ichida Zahiriddin Bobur xonadoniga mansub 96 ta ayol ham bo‘lgan. Ularning 

---