BİZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ
Örnəklərin öyrənilməsi: Birləşmiş Krallıq -
Yüklə 8,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Örnəklərin öyrənilməsi: Birləşmiş Krallıq - əlilliyi olan şəxslərlə məsləhətləşmə xidmətləri yaxşılaşdırır Yerli hakimiyyət orqanları evdə xəstə baxıcısı xidmətindən yararlanan əlilliyi olan şəxsləri dəvət etdi ki, hazırki xidmətin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı onların təkliflərini dinləsin. Bu məsləhətləşmələrdən sonra hökumət orqanı öyrəndi ki, narazılığın əsas mənbəyi əlilliyi olan istifadəçilərin evlərinə növbəti həftə kimin gələcəyini bilməmələridir. Buna görə də hökumət orqanı qərara aldı: uğurlu podratçının qarşısında tələb qoyulsun ki, xidmət istifadəçilərinə bir həftə qabaqcadan evlərinə xidmət üçün kimin gələcəyi bildirilsin. Örnəklərin öyrənilməsi: Azərbaycan - sosial qayğı xidmətlərinin təşviqi 2011-ci ildə dövlət təşkilatlarının və VCT-lərin nümayəndələri parlamentin Sosial Siyasət Komissiyasında sosial xidmətlərə dair qanun layihəsi üzrə ilkin müzakirələr və məsləhətləşmələrdə iştirak etdilər. 5 http://www.islington.gov.uk/publicrecords/library/Democracy/Quality-and-performance/Report- ing/2011-2012/(2012-03-03)-IFC_Paper2__Review_of_Delivery_and_Action.pdf İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 30 Örnəklərin öyrənilməsi: Birləşmiş Krallıq - araşdırma siyasət barədə necə məlumat verə bilər VIPER (Voice (səs, sözünü demək), Inclusion (daxil etmək), Participation (iştirak), Empowerment (səlahiyyət vermək), Research (tədqiqat, araşdırma)) 16 əlilliyi olan gəncin araşdırmaçı kimi yetişdirildiyi üç illik tədqiqat layihəsidir. Bu layihə İngiltərədə yerli xidmətlərdə qərar qəbulunda əlilliyi olan gənclərin iştirakını araşdırır. Onlar aşkar etdilər ki, əlilliyi olan gənclər yerli səviyyədə qərar qəbulundan kənarda qalıblar, ona görə də "Bizi eşidin!" adlı tövsiyələr toplusunu ərsəyə gətirdilər. http://viper.councilfordisabledchildren.org.uk/media/7834/hear-us-out.pdf © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 31 Təlimçi bölməsi Bu bölmə siyasət formalaşdıranlar, media nümayəndələri və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları qruplarına təlim vermək üçün müvafiq materialları hazırlamaqda təlimçiləri dəstəkləmək üçündür. Təlim gününün xülasəsi – “İnklüziv qərar qəbuluna giriş” Gündəlik • İnklüziv qərar qəbulu nədir (təqdimat və müzakirə) • Kimliyin araşdırılması və bu, məni necə formalaşdırır • Əlilliyi olan şəxslərin həyatın bütün sahələrində iştirakına maneələrin araşdırılması (müzakirə aparılması) • Əlilliyin sosial modeli nədir? (video, təqdimat, qrup çalışması, cavab reaksiyası və müzakirə) • Müstəqil yaşayışı araşdırmaq (kiçik qrup çalışması, cavab reaksiyası, müzakirə) • İnklüziv qərar qəbulunun maneə və faydalarını araşdırmaq (müzakirə aparmaq) • İnklüziv qərar qəbulunun maneə və faydalarını araşdırmaq (qrup çalışması) • İnklüziv qərar qəbulu səfəri (təqdimat) • Biz səfərin hansı hissəsindəyik? (müzakirə aparmaq) Kursun məzmunu İnklüziv qərar qəbulu nədir (təqdimat və müzakirə) Ümumi məlumat bölməsinə baxın. Kimliyin araşdırılması və bu, məni necə formalaşdırır • Hər bir şəxs özünü təsvir etmənin yolları barədə düşünməli/yazmalıdır: məs, valideyn, jurnalist, aktivist, etnik azlıq, heteroseksual, evli, orta yaşlı, gənc və s. • Cütlərlə iş; partnyorunuzla aranızdakı ümumi və fərqli cəhətləri müəyyən edin. • Siz nə zamansa “fərqli cəhətinizə”, müəyyən xüsusiyyətinizə görə özünüzə qarşı ədalətsiz rəftar olunduğunu hiss etmisinizmi? • Sizcə, bu, başqalarına qarşı da baş verirmi? • Hər hansı şəxs və ya qrup xürafatdan azaddırmı? Əlilliyi olan şəxslərin həyatın bütün sahələrində iştirakına maneələri araşdırmaq (müzakirə aparmaq) Sessiya planı: iştirak və kənarlaşmanın araşdırılması - qrup müzakirəsi Müxtəlif sağlamlıq məhdudiyyətləri olan əlilliyi olan insanlara təsir edən başlıca maneələr hansılardır? Hərəkət və hissi sağlamlıq məhdudiyyətləri, qavrama məhdudiyyətləri və ruhi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 32 sağlamlıqla bağlı vəziyyətlər, İİV və ya xərçəng kimi digər uzunmüddətli xəstəlikləri olan insanlar barədə fikirləşin. Əlilliyi olan kişi və ya qadınların; etnik və ya dini azlıqlara mənsub əlilliyi olan şəxslərin; əlilliyi olan daha gənc və ya yaşlı şəxslərin; lesbian, gey, biseksual və ya transgender əlilliyi olan insanların üzləşdiyi müxtəlif və ya əlavə maneələr varmı? Sessiya planı: əlilliyi olan şəxslərə münasibət BK-da əlilliyi olan şəxslərə münasibət barədə 2013-cü ildə aparılmış sorğu barədə və əlilliyi olan şəxslərin özlərinin nə istədikləri barədə BK əlillik xeyriyyə təşkilatı Skoupda verilmiş məqaləyə baxın: http://blog.scope.org.uk/2013/10/30/attitudes-meet-actions-how-does-britain-feel-about- disability/ • Məqaləni oxuyan zaman nə fikirləşdiniz? • BK-da əlilliyi olan şəxslər haqqında fikirlərlə sizin ölkənizdəkilər/kontekstinizdəkilər arasında oxşarlıqlar gördünüzmü? • Skoupun (SCOPE) öz kampaniyasında götürdüyü yanaşmadan nə öyrənə bilərsiniz? Əlilliyin sosial modeli nədir? (video, təqdimat, qrup çalışması, cavab reaksiyası və müzakirə) Sessiya planı: əlilliyin sosial modelini öyrənmək (araşdırmaq) – video British Council əlilliyin sosial modelini təsvir etmək və sosial modellə tibbi model arasındakı fərqi izah etmək üçün qısa animasiya filmi istehsal edib. Animasiyaya ingiliscə video saytında baxmaq olar. Film “Əlilliyin sosial modeli animasiyası” adlanır: http://vimeo.com/54598624 Sessiya planı: əlilliyin sosial modeli – təqdimat və kiçik qrup çalışmaları Əlillik barədə düşünmənin çox müxtəlif yolları var, ona nə səbəb olur və onunla əlaqəli problemlər necə həll oluna bilər. Məsələn: • Tibbi yanaşma, yaxud model - əlilliyi olan şəxslərin üzləşdiyi bərabərsizliyin və narahatlığın yalnız sağlamlıq vəziyyətindən irəli gəldiyini düşünür və yalnız sağalmağa «ümid» edir. • Xeyriyyə modeli - əlilliyi olan şəxslərə yaşamaq üçün kifayət qədər vəsait verməklə onlara üzləşdiyi problemlərə görə kompensasiya ödəməyi nəzərdə tutur. © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 33 • Sosial model - sağlamlıq məhdudiyyətləri olan insanların üzləşdiyi bərabərsizlik və narahatlığın cəmiyyətin insan müxtəlifliyinə adaptasiya oluna bilməməsindən irəli gəldiyini düşünür. İnsanlar münasibət (rəy, fikir), siyasət, fiziki və kommunikasiya maneələri ilə “əlil edilir”. Bunun məlhəmi, dərmanı siyasəti, xidmətləri və insanları müxtəlif yollarla kənarlaşdıran mühiti dəyişdirmək, əlilliyi olan şəxsləri bu dəyişikliklərin həyata keçirilməsinə cəlb etməkdir. Birinci çalışma Bu ssenarilərdən birini təsəvvür edin: • Binanın ikinci mərtəbəsində kafe. Kafeyə çıxan pilləkənlər bura yeganə girişdir. Əlil arabasından istifadə edən paraplegiya xəstəsi bir şəxs bir fincan çay içmək istəyir... VƏ YA • Audio elanların olmadığı, yalnız işarələrin olduğu qatar stansiyası. Görmə məhdudiyyətli şəxs münasib qatarların vaxtını bilmək istəyir. 1. Bu situasiyaya tibbi modelin cavabı nə olardı? (Problem ondan ibarətdir ki, şəxsin paraplegiyaya görə pilləkənləri çıxa bilməməsinə səbəb onun avtomobil qəzasında onurğa sütunundan zədə almasıdır.) (Problem ondan ibarətdir ki, şəxsin qatarlar haqqında məlumatı oxuya bilməməsinin səbəbi onun görə bilməməsidir.) 2. Xeyriyyə modelinin cavabı nə olardı? (Nə qədər qəmli/faciəlidir ki, bu şəxs pilləkənləri çıxa bilmir/görə bilmir. Onların qayğısına bu kimi insanlar üçün yaradılmış xüsusi mühitdə qalınmalıdır; şəxs «uğursuz situasiyada» yaşadığına görə mərhəmət görməli, onu yedizdirdiyinə və geydirdiyinə görə cəmiyyətə minnətdar olmalıdır. Onlardan nə istədiklərini və ya nəyə ehtiyacları olduğunu soruşmağa lüzum yoxdur- ən yaxşısını biz bilirik.) 3. Sosial modelin cavabı nə olardı? (Bu insanların əlilliyi var (qabil deyil), çünki kafe və qatar stansiyası əlçatımlı, onların girişi üçün uyğunlaşdırılmış deyil. Bu, belə insanların hüquqlarını danmaqdır. Bu, onun ailəsi üçün də narahatlıq doğura bilər, biznes üçün də pisdir, çünki bu insanlar ictimai xidmətlərdən, işə getmək üçün ictimai nəqliyyatdan istifadə edə bilmirlər.) İkinci çalışma Problemlərin tibbi və sosial model baxımından izahlarını verən aşağıdakı iki nümunəyə baxın. Siz daha neçəsi barədə düşünə bilərsiniz? Qavrama məhdudiyyəti, depressiya, məşğulluq, asudə vaxt, səhiyyə kimi həyatın müxtəlif sahələrini və müxtəlif əlillikləri nəzərdən keçirin. Beş dəqiqə ərzində daha çox nümunə gətirən qrup qalib gəlir. İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 34 Müstəqil yaşayışın araşdırılması (kiçik qrup çalışması, cavab reaksiyası, müzakirə) Sessiya planı: kiçik qruplarda çalışma – müstəqil yaşayış 1. Həyatınızı necə yaşamaq məsələsində nələrə dəyər verirsiniz? 2. Kiminlə yaşamaq, saat neçədə durmaq və yatmaq, nə yemək, hara getmək, vaxtı necə keçirmək kimi məsələlərdə seçim və nəzarət nəyin üstündə dayanır? 3. Bu seçimlər və həyatınıza nəzarət hissi sağlamlıq məhdudiyyətindən asılı olmayaraq sizin ömrünüzü insanların həyatının bir parçasına necə çevirə bilər? 4. Bunları ortaya gətirmək üçün nəyi dəyişmək lazımdır? 5. Bunun faydaları nə olardı? İnklüziv qərar qəbuluna maneə və faydaları araşdırmaq (müzakirə aparmaq) Sessiya planı: qrup müzakirəsi - inklüziv qərar qəbuluna maneələr və faydalar İnklüziv qərar qəbulunun maneələri nədir? • İnsanlar razılaşmayacaqlar. • İnsanlar daha çox şey istəyəcəklər. • Bu, daha çox xərc aparacaq. • Biz qərar qəbuluna nəzarət etməliyik, çünki qərarı həyata keçirməliyik. • Biz narazılıq istəmirik. Tibbi model Mən işə düzələ bilmirəm, çünki beyin iflici keçirməyim avtobusa minib işə getməyimə mane olur. Gənclər klubunun yığıncaqlarında iştirak edə bilmirəm, çünki eşidə bilmirəm. Mənim nitq məhdudiyyətim var. İnsan- lar məni başa düşmək üçün vaxt itirmək istəmirlər və çaşqınlıq hiss edirlər. Mən bütün həyatım boyu valideynlərim, sonra isə bacımla yaşamalı olacağam, çün- ki mənə hərəkət etməkdə və oxumaqda kənardan kömək lazımdır. Sosial model Avtobusa minə bilmirəm, çünki bu nəqliyyat vasitəsi uyğunlaşdırılmayıb (əlçatımlı deyil). Gənclər klubu işarə dili tərcüməçisi tap- malıdır ki, mən də orada iştirak edə bilim, bütün yerli gənclərə xidmət göstərməkdə kluba yardım göstərim. Mən iş tapa bilmirəm, çünki işəgötürənlər mənimlə müsahibə keçirmirlər, ona görə ki, nitq məhdudiyyətim var. Mənim kimi insanların müstəqil yaşamasını, ailəsinə və icmasına töhfəsini dəstəkləmək üçün əlil arabalarının girişinin asan olduğu evlər lazımi qədər tikilmir, kifayət qədər dəstək işçiləri yoxdur. © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 35 İnklüziv qərar qəbulunun faydaları nədir? • [Mümkün ən yaxşı qərarı vermək. Bilik, təcrübə və perspektivlərin geniş spektrında qərar qəbulu prosesi ən yaxşı nəticələri doğuran seçim etməlidir. • Effektli şəkildə etmək. Qərar müəyyən vaxt və səy sərf edilməklə tez bir zamanda verilməlidir. • Həyata keçirmə üçün müvafiq sövdələşmənin aparılması. İnsanların qərara inanması lazımdır, inanmasalar, onun səmərəli həyata keçirilmə ehtimalı azdır.] “Bu maneələri necə dəf etmək və həmin faydaları qazanmağa necə nail olmaq?” barədə nəsə ƏLAVƏ EDİN Sessiya planı: qrup müzakirəsi - inklüziv qərar qəbulundan kim faydalanır? İnklüziv qərar qəbulunun aşağıdakılara hansı faydası olması barədə düşünə bilərsinizmi? • Fərdlər və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları [məs., onlara birbaşa aid olan şeylərə təsir göstərmək imkanı; yeni bacarıqlar öyrənmək; özü müəyyən etmə; müstəqillik hissinin olması - bu da özlüyündə inamı və səhhəti yaxşılaşdıra bilər.] • Yerli və milli hökumət [məs., baha başa gələn səhvlər etməkdənsə lap başdan düzgün hərəkət etmək; aid olanlarla məsləhətləşmə aparıldığı üçün daha yaxşı nəticələr əldə etmək; faydalananlarla birbaşa işləmək məmnunluğu.] • Media təşkilatları və jurnalistlər [məs., cəmiyyətin bütün təbəqələri ilə daha yaxşı ünsiyyət; daha yaxşı cəmiyyət yaradılmasına təsir etmək; işlədilən leksikon və təsvirdən az şikayət.] İnklüziv qərar qəbuluna maneə və faydaları araşdırmaq (qrup çalışması) Sessiya planı: kiçik qruplarda çalışma - əlilliyi olan şəxslərin qərar qəbulundan kənarlaşdırılması və cəlb olunması Ukrayna hökuməti işəgötürənlər qarşısında hər 10 işçidən 1-nin əlilliyi olan şəxs olması tələbi qoyan yeni qanunvericilik tətbiq edir. Üstəlik, hökumət qanunvericilik üzrə bu vəzifəni yerinə yetirməyən işəgötürənləri cərimələmək siyasəti həyata keçirir. Bu, müxtəlif maraqlı tərəflərin iştiraka necə cəlb olunduğuna, eləcə də hökumətin siyasətinə və qanunvericiliyə kənardan necə təsir göstərildiyinə dair yaxşı misaldır. İnklüziv qərar qəbulu səfəri (təqdimat) Ümümi məlumat bölməsinə baxın. Biz səfərdə hansı yerdəyik? (müzakirə aparılması) Əlavə edin İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 36 Sessiya planı: qrup müzakirəsi - biz indi haradayıq və hara gedirik? Məlumatdan tutmuş məsləhətləşmə vasitəsilə inklüziv qərar qəbuluna qədər yolu nəzərdən keçirəndə sizin təşkilat indi nə yerdə, hansı məqamdadır? Sizin işlədiyiniz və ya təsir etmək istədiyiniz təşkilatlar haraya qədər gediblər? Əgər onlar hazırda inklüziv qərar qəbulu üzrə fəaliyyət göstərmirlərsə, maneələr nədən ibarətdir? Onları faydalara nə inandıra bilər? Məlumat Məsləhətləşmə İnklüziv qərar qəbulu Sizin təşkilatınız indi nə yerdə, hansı məqamdadır? Tərəfdaşlıq etmək və ya təsir göstərmək istədiyiniz təşkilatları hansı yerə qoyardınız? Məlumatdan məsləhətə, məsləhət- dən də inklüziv qərar qəbuluna keçmək üçün siz və bu təşkilatlar qarşısında hansı maneələr var? İnklüziv qərar qəbulu- na doğru dəyişməyin (hərəkətin) spesifik faydaları nədir? Bu səfəri etmək üçün təşkilatınıza hansı metodlar, vasitələr kömək edərdi? Tərəfdaşlıq etmək və ya təsir göstərmək istədiyiniz təşkilatlara hansı metodlar, va- sitələr kömək edərdi? © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 37 Bölmə 2. Beynəlxalq və milli qanun və siyasətdə nə deyilir? Vasitələr toplusunun bu bölməsi: • əlilliyi olan şəxslərə təsiri keçən beynəlxalq və milli qanun və siyasətin icmalını verir • əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqi üçün qanun və siyasətdən necə istifadə olunmasını və bununla bağlı çətinlikləri göstərən örnəklər verir İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 38 Beynəlxalq və milli qanunlar və siyasət barədə ümumi məlumat Mündəricat • II dünya müharibəsindən sonra insan hüquqlarının tənzimlənməsi • Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqlarına dair BMT Konvensiyası • BMT Konvensiyası və insan haqları • BMT Konvensiyası nə üçün yaradılıb? • ƏOŞHDBMTK əlilliyi olan şəxslər üçün niyə vacibdir? • ƏOŞHDBMTK tərəfindən kimin hüquqları tanınır? • ƏOŞHDBMTK beynəlxalq ictimaiyyətin qarşısına hansı öhdəlikləri qoyur? • ƏOŞHDBMTK hökumətlərin üzərinə hansı öhdəlikləri qoyur? • Qeyd-şərtlər • ƏOŞHDBMTK-nı həyata keçirmək kimin işidir? • Əlilliyi olan şəxslərin və onların təşkilatlarının hansı rolu var? • BMT-nin rolu • BMT Əlillik Komitəsində insan hüquqları pozuntularına qarşı sorğuya necə başlatmaq olar? • ƏOŞHDBMTK bizim milli qanunlarla necə əlaqəlidir? • Əlillik və gender • Əlillik və uşaqlar • Digər əlil qrupları necə? • Medianın tənzimlənməsi • BMT Konvensiyası və Britaniya qanunu II dünya müharibəsindən sonra insan hüquqlarının tənzimlənməsi 1940-cı illərin ortalarından beynəlxalq səviyyədə aşağıdakılar da daxil olmaqla insan hüquqları üzrə sazişlər bağlanıb: • Ümumdünya İnsan Haqları Bəyannaməsi (1948) • İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlara dair Pakt (1966) • Vətəndaş və Siyasi Hüquqlara dair Pakt (1966) • İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani və ya alçaldıcı rəftar və ya cəzaya qarşı Konvensiya (1975) • Qadınlara qarşı Ayrı-seçkiliyin Bütün Formalarının Aradan Qaldırılmasına dair Konvensiya (1979) • Uşaq Hüquqlarına dair Konvensiya (1989) • Bütün miqrant işçilərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsinə dair Konvensiya (1990) • Əqli cəhətdən özünəməxsusluğu olan şəxslərin hüquqlarına dair Bəyannamə (1971) • Əlilliyi olan şəxslərin Hüquqlarına dair Bəyannamə (1975) • Əlilliyi olan Şəxslərlə bağlı Dünya Fəaliyyət Proqramı (1982) © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 39 • Əlilliyi olan Şəxslərin Peşə Reabilitasiyası və Məşğulluğuna dair Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Konvensiyası (1983) • Əlillik sahəsində İnsan Resurslarının İnkişafına dair Fəaliyyət üçün Tallin Direktivləri (1990) • Ruhi inkişafda özünəməxsusluğu olan şəxslərin müdafiəsi prinsipləri və ruhi sağlamlıq xidmətinin yaxşılaşdırılması (1991) • Əlilliyi olan şəxslər üçün imkanların bərabərləşdirilməsi üzrə standart qaydalar (1993). Bununla belə, Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqlarına dair BMT Konvensiyasında əlilliyi olan şəxslərin müdafiəsinə əvvəlki sazişlərlə müqayisədə görünməmiş dərəcədə güclü, təkmilləşmiş və standartlaşmış baxış var. Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqlarına dair BMT Konvensiyası Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqlarına dair BMT Konvensiyası (ƏOŞHDBMTK) 30 mart 2007-ci il tarixində imza üçün açıq elan edilib. Konvensiya planetin tarixində əlilliyi olan milyonlarla şəxsin hüquqlarını təşviq, müdafiə və təmin etmək üzrə dövlətlərin qarşısına öhdəliklər qoyan, əlilliyi olan və olmayan insanların ortaq insanlığı paylaşdığını tanıyan ilk hüquqi öhdəlik sənədidir. ƏOŞHDBMTK əlilliyi olan şəxslər tərəfindən onların özləri üçün yazılmış beynəlxalq insan hüquqları razılaşmasıdır. Bu razılaşma uzunmüddətli fiziki, ruhi, qavrama və ya hissi sağlamlıq problemləri olan, cəmiyyətdə bərabər inkişaf üçün maneələrlə üzləşən şəxslər üçündür. Konvensiya əlilliyi olan şəxslərin insan hüquqlarından digər şəxslərlə eyni şəkildə faydalanmasını təmin etmək üçün tədbirlər görülməsi məqsədilə hökumətlərin üzərinə öhdəliklər qoyur. ƏOŞHDBMTK: • Hamımızın bərabər olduğunu tanıyır. Əlilliyi olan şəxsin hər bir kəslə eyni azadlıq, hörmət, ləyaqət və bərabərlik hüququ var. • Bütün əsas insan hüquqlarını bir araya gətirir. • Bu hüquqların reallaşması üçün hökumətin nə etməli olduğunu əks etdirir. Konvensiya ona görə yaradılıb ki, əlilliyi olan şəxslərin insan hüquqlarına çox zaman əməl olunmur və onlar cəmiyyətdə iştirak üçün çoxlu maneələrlə üzləşirlər. Konvensiya xüsusi gücü olmayan kağız üzərində bəyannamə deyil. Bu sənəd maneələri aradan qaldırmaq və əlilliyi olan şəxslərə real azadlıq, ləyaqət və bərabərlik vermək üçün tədbir görməyi hökumətdən tələb edir. ƏOŞHDBMTK və insan hüquqları İnsan hüquqları kimliyindən asılı olmayaraq hər bir kəsə verilən əsas hüquq və azadlıqlar toplusudur. Bunlar dövlətin vətəndaşla necə rəftar etməsi barədədir. İnsan hüquqları anlayışı hər kəsin bərabər dəyərə malik olduğunu, öz qərarlarını vermək hüququ olduğunu, hər kəsə qarşı ədalət, ləyaqət və hörmətlə davranılmalı olduğunu bildirir. İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 40 İnsan haqları barədə Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi (1948) və İnsan Hüquqlarına dair Avropa Konvensiyası (1950) kimi beynəlxalq razılaşmalarda ətraflı yazılıb. ƏOŞHDBMTK əlilliyi olan şəxslərin aşağıdakı insan hüquqlarından istifadəsini təmin etmək üçün hökumətlərin görməli olduğu tədbirləri təsvir edir: • qanun qarşısında ayrı-seçkilik qoyulmadan bərabərlik • öz qərarlarını vermək • ailə həyatına hörmət • istismar, zorakılıq və pis rəftardan azad olma • inklüziv təhsil • layiqli yaşayış standartı • cəmiyyətdə iştirak və icmada yaşamaq üçün dəstək • əlçatımlı fiziki mühit və məlumat Bu və digər hüquqlar «Maddələr»də verilib. Yüklə 8,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|