Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Kanal Bölgesi’ndeki Korsanlar
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
11-Kanal Bölgesi’ndeki Korsanlar
Ertesi gün Panama hükümeti bana etrafı gezdirmesi için birini gönderdi. Adamın adı Fidel idi ve görür görmez ona kanım kaynamıştı. İnce yapılı, uzun boyluydu ve ülkesiyle açıkça gurur duyuyordu. Büyük-büyük-büyükbabası İspanya’ya karşı yapılan bağımsızlık savaşında Bolivar’ın yanında savaşmıştı. Ona Tom Paine ile akraba olduğumuzu söyledim ve Sağduyu'yu İspanyolca olarak okuduğunu öğrenince şaşırdım. İngilizce biliyordu ama ülkesinin dilini gayet iyi
konuştuğumu öğrenince çok duygulandı. “İnsanlarınızın çoğu burada yıllarca yaşadığı halde, dilimizi öğrenmek için hiçbir gayret göstermez,” dedi. Fidel beni ‘Yeni Panama’ dediği, şehrin zengin ve oldukça etkileyici bir bölgesine götürdü. Cam ve çelikten yapılma modern binaların yanından geçerken, Panama’da, Rio Grande’nin güneyindeki diğer tüm ülkelerden daha fazla uluslararası banka olduğunu söyledi.
“Bize çoğu zaman Amerikalar’ın İsviçre’si derler,” dedi. “Müşterilerimize çok az soru sorarız.” Akşamüstü güneş Pasifik sularına doğra inerken, körfez boyunca uzanan bir caddeye çıktık. Bir dizi gemi açıkta demirlemiş halde bekliyordu. Fidel’e Kanal ile ilgili bir sorun olup olmadığını sordum. “Her zaman böyledir,” dedi gülerek. “Dizi dizi sıralarını beklerler. Bunların yarısı Japonya’dan gelir ya da oraya gider. Amerikan gemilerinden bile fazladır sayıları.” Bunu bilmediğimi itiraf ettim. “Şaşırmadım,” diye cevap verdi. “Kuzey Amerikalılar dünyanın geri kalanı hakkında fazla şey bilmez.” Üstlerine bugenviller sarılmış tarihi kalıntıların bulunduğu güzel bir parkta durduk. Bir levha, buranın şehri yağmacı İngiliz korsanlarından korumak için yapılmış bir kale olduğunu söylüyordu. Akşam pikniği yapmaya
hazırlanan bir aile vardı parkta: Anne, baba, erkek
ve kız
çocuklar ve
çocukların büyükbabası olduğunu tahmin ettiğim yaşlıca bir adam. Birden o beş kişiyi saran dinginliğe özlem duydum. Yanlarından geçerken çift güldü ve el sallayıp bizi İngilizce selamladı. Turist olup olmadıklarını sorunca güldüler. Adam bize doğru geldi. “Ben Kanal Bölgesi’nde üçüncü nesilim,” diye gururla açıkladı. “Büyükbabam kanal yapıldıktan üç yıl sonra gelmiş buraya. Katırlardan, yani gemileri havuzlarda çeken
traktörlerden birini
kullanıyormuş.” Çocuklara masayı kurmakta yardım etmekle meşgul yaşlı adamı işaret etti. “Babam bir mühendisti, ben de onun yolundan gittim.”
Kadın, kayınpederine ve çocuklara yardım etmeye dönmüştü ve arkalarında güneş, mavi sulara dalıyordu. Bir Monet
tablosunu çağrıştıran, huzur verici
güzellikte bir
manzaraydı. Adama ABD vatandaşı olup olmadıklarını sordum. Şaşırarak baktı bana. “Elbette öyleyiz. Kanal Bölgesi ABD toprağıdır.” O sırada oğlan koşarak gelip babasına yemeğin hazır olduğunu söyledi. “Oğlunuz dördüncü nesil mi olacak?” Adam ellerini dua yapar gibi birleştirerek gökyüzüne doğru kaldırdı. “O şansa sahip olması için her gün Tanrı’ya dua ediyorum. Burada yaşamak harika.” Sonra ellerini indirip doğrudan Fidel’e baktı. “Umarım onu 50 yıl daha elimizde tutabiliriz. Torrijos denen şu despot ortalığı çok karıştırıyor. Tehlikeli bir adam.”
Bir şey beni dürttü ve ona İspanyolca olarak, “Adios" dedim. “Umarım siz ve aileniz burada iyi vakit geçirip, Panama’nın kültürü hakkında bir şeyler öğrenirsiniz.” Şaşırarak baktı adam bana. “Onların dilini bilmiyorum,” dedi. Sonra da hızla dönüp ailesinin yerleştiği piknik masasına yöneldi.
Fidel yanıma geldi, kolunu omzuma atarak hafifçe sıktı ve “Teşekkür ederim,” dedi. Şehre geri
dönerken, bizi
gecekondu mahallesi olarak adlandırdığı bir bölgeden geçirdi. “En kötüsü değil,” dedi. “Ama olayı anlamana yardımcı olur.” Tahta barakalar ve durgun su dolu hendekler, sokakların kenarına dizilmişti; yıkılacakmış gibi duran evler derede batırılmış çürük sandallara benziyordu. Arabanın içine çürümüşlük ve lağım kokuları dolarken, karınları şişmiş çocuklar yanımız sıra
koşuyordu. Yavaşladığımız zaman etrafıma toplanıp, bağrışarak para dilendiler. Tüm bunlar bana Cakarta’yı anımsatıyordu. Duvarların çoğu sokak yazılarıyla kaplıydı. İçlerinde çiftlerin adlarının yazılı olduğu bildik kalpler de vardı. Ama çoğu ABD hakkında nefret ifade eden sloganlardı: ‘Evine git, gringo!’, ‘Kanalımızın içine
etmekten vazgeçin!’, ‘Köle tüccarı Sam Amca!’, ‘Nixon’a Panama’nın Vietnam olmadığını söyleyin!’
İçime en çok işleyeni şöyle diyordu: ‘Özgürlük uğruna ölüm, İsa’ya giden yoldur.’ Yazıların aralarına Omar
Torrijos’un posterleri serpiştirilmişti. “Şimdi sıra diğer tarafta,” dedi Fidel. “Benim resmi evraklarım var, sen de ABD vatandaşısın. Öyleyse gidebiliriz.” Eflatun bir gökyüzü altında bizi Kanal Bölgesi’ne götürdü. Hazırlıklı olduğumu düşünsem de, göreceklerim için yeterli değildi. Çevredeki zenginlik inanılmazdı: Büyük beyaz binalar, bakımlı bahçeler, lüks evler, golf sahaları, dükkânlar, tiyatrolar. “Gerçekler,” dedi Fidel. “Buradaki her şey ABD’nin malıdır. Tüm işyerleri, süpermarketler, berberler, güzellik salonları, lokantalar, hepsi Panama yasalarından ve vergilerinden muaftır. Tam yedi tane on sekiz delikli golf sahası, etrafa uygun şekilde serpiştirilmiş ABD postaneleri, ABD mahkemeleri, ABD okulları. Burası gerçekten ülke içinde bir ülke.”
“Ne küstahlık!” Bana
bakışından Fidel’in hızlı bir
değerlendirme yaptığını anladım. “Evet,” diye onayladı. “Bunu tanımlamak için oldukça uygun kelime seçtin. Orada...” Şehri gösterdi. “Kişi başına gelir yılda bin doların altında ve işsizlik de %30 civarında. Elbette ki, az önce gittiğimiz küçük gecekondu bölgesinde kimse bin dolara yaklaşan paralar kazanmadığı gibi, işi olan da çok azdır.” “Peki, ne yapılıyor bunun için?” Dönüp bana bakarken gözlerindeki öfke üzüntüye dönüştü. “Ne yapabiliriz?” Başını salladı. “Bilmiyorum. Ama şunu söyleyeceğim: Torrijos bir şeyler yapmaya çalışıyor. Sanırım bu onun sonu olacak ama gerçekten de elinden geleni ardına koymuyor. İnsanları için savaşarak ölecek biri o.” Kanal Bölgesi’nden çıkarken Fidel güldü. “Dans etmeyi sever misin?” Cevap vermemi beklemeden ekledi. “Önce yemek yiyelim, sonra
sana Panama’nın değişik bir yüzünü daha göstereceğim.” |