Biokimyo va molekulyar biologiya

Har xil oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi oqsillar, lipidlar, 
karbonsuvlarning miqdori va kaloriya ko‗rsatkichi
 

Oziq-ovqat mahsulotlari 
100 g mahsulot tarkibida
gr hisobida
 
Kaloriya o‗rsatkichi 
(100 gda kkal 
hisobida) 
Oqsil 
Lipid 
Karbonsu
v 
Go‗sht (o‗rtacha) 
13,5 
16,6 
0,2 
211 
Cho‗chqa go‗shti
11,2 
20,6 
0,2 
238 
Qo‗y go‗shti 
14,1 
18,2 
0,2 
228 
Ot go‗shti 
21,2 
1,3 
0,9 
102 
Jigar (o‗rtacha) 
19,6 
3,6 
3,3 
127 
Miya 
8,5 
8,1 
- 
110 
Cho‗chqa 
go‗shti 
(dudlangan) 
21,9 
21,9 
- 
293 
Cho‗chqa 
yog‗i 
(tutatilgan) 
9,0 
72,8 
- 
714 
Kolbasa (o‗rtacha) 
14,0 
27,8 
0,9 
320 
G‗oz go‗shti 
12,4 
35,5 
0,2 
382 
Baliq (o‗rtacha) 
10,0 
0,2 
- 
43 
Tuxumning sarig‗i 
16,1 
31,7 
0,2 
362 
Yangi sog‗ilgan sut 
3,4 
3,0 
4,8 
62 
Sariq yog‗ 
0,9 
80,0 
0,9 
751 
Pishloq (o‗rtacha) 
29,3 
20,1 
2,5 
317 
Margarin 
0,5 
78,0 
0,4 
729 
O‗simlik yog‗i
- 
99,0 
- 
925 
Javdar 
9,7 
1,7 
67,1 
331 
Bug‗doy 
11,7 
1,8 
65,2 
332 
Guruch 
6,9 
0,5 
79,4 
358 
Yuqoridagilardan ko‗rinib turibdiki, barcha hayotiy jarayonlar ma‘lum 
miqdorda energiya talab qiladi. Energiya qayerdan keladi? ‒ degan savol tug‗iladi. 
Ma‘lumki, o‗simliklarda u quyosh energiyasidan fotosintez jarayonida hosil 
bo‗ladi, hayvonlarda esa u o‗simlikni ovqat sifatida iste‘mol qilgandan keyin hosil 
bo‗ladi. Demak, barcha o‗simliklarning va hayvonot olami oziq-ovqatining 
energiyasi ‒ bu quyosh energiyasidir. 

---

166 
Energiyani asosiy tashuvchisi 
vodorod
bo‗lib, u elektronda mujassamlashgan 
va bir energiya darajasidan ikkinchisiga o‗tganda atrof muhitga tarqaladi. 
Shu sababli, ozuqa moddalaridan elektronni ajralishi va uni organizmda 
kechadigan 
kimyoviy 
jarayonlarni 
ta‘minlashda foydalanilishi energiya 
almashinuvining mazmun mohiyatini tashkil qiladi. Organizmda kechadigan 
metabolizmning xususiyati energiyani bosqichma-bosqich ajralaborishi va uning 
ATF kabi yuqori energetik birikmalarda akkumulatsiyalanishidir.
Hayvon organizmida oziq-ovqat tarkibida mujasssamlashgan energiyani 
ajralishi jarayonini shartli ravishda 3 bosqichga bo‗lish mumkin ( 21-rasm). 
Oqsillar 
Karbonsuvlar 
Lipidlar 
Aminokislotalar 
Monosaxaridlar 
Yog‗ kislotalar 
Glitserin 
Pirouzum kislota 
Atsetil-KoA 
CH
3
-CO-S-KoA 
Biologik oksidlanish zanjiri 
Oksidlanishli fosforlanish. ATF hosil bo‗lishi 
21-rasm.