Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

Müqavimətin körpü üsulu ilə ölçülməsi 
Müqavimətin qiymətinin dəqiq ölçülməsi üçün ən əlverişli üsul körpü üsuludur. Belə körpü 
sxemi 2.3.5.-də verilmişdir. Sxemdən görünür ki, körpünün çiyinlərini R
1
, R
2
R
3
və R
x
müqavimətləri 
təşkil edir. R
1
, R
2
R
3
müqavimətlərinin qiymətləri məlumdur. Bu müqavimətlər elə seçilir ki, dövrə 
qapandıqda cihazın əqrəbi tərpənməz qalır. Göstəriş "0" olur. Onda B və D nöqtələrinin potensialları 
bir-birinə bərabər olur. B və D nöqtələrinin potensialları o vaxt bir-birinə bərabər olur ki, gərginlik 
düşküsü R
1
,R
x
və R
2
R
3
müqavimətlərində eyni olur. 
R
x

---

25 
Sxem 2.13 Müqavimətin ölçülməsi üçün körpü sxemi
I
1
R
1
= I
2
R
x
I
1
R
2
= I
2
R
3
Birinci bərabərliyi ikinci bərabərliyi bölsək
I
1
I
1
I
1
R
2
=
I
2
R
x
I
2
R
3
I
1
= I
2 
olduğundan 
𝑅
1
R
2
=
𝑅
𝑥
𝑅
3
alarıq, buradan R
x
-I tapaq 
𝑅
𝑥
= 𝑅
3
𝑅
1
R
2

Müqavimətin meqommetr vasitəsilə ölçülməsi 
Hər bir elektrik qurğularında naqillərin və maşın gövdələrinin yerə nəzərən və öz aralarında 
izolyasiyanın müqavimətini yoxlamaq üçün meqommetr adlanan cihazdan istifadə olunur. Alçaq 
gərginlikli qurğularda yerə nəzərən izolyasiyanın müqaviməti işlək gərginliyin hər voltu üçün 1000 Om 
olmalıdır. Məsələn, gərginliyi 220 V olan qurğunun yerə nəzərən izolyasiyası 220 x 1000 = 220 k Om 
olmalıdır. 
Meqommetr maqnitoelektrik sistemli gəzdirilən elektrik-ölçü cihazıdır. Meqommetr iki əsas 
hissədən, ölçmə qurğusu və əl inteqrallı sabit cərəyan generatorundan ibarətdir. Şəkil 27-də 
meqommetrin sxemi verilmişdir. 
Generatorun işlək gərginliyi 100; 500; 1000; 2500 V olur. İki naqil arasında izolyasiyanın 
müqavimətini ölçmək üçün naqillərin hər ikisi şəbəkədən açılır və qoruyucular götürülür. Naqilin biri 
meqommetrin "L" sıxacına, o biri isə “Z” sıxacına birləşdirilir. Meqommetrin dəstəyini fırlatmaqla 
əqrəbin cihazın şkalasındakı vəziyyətinə görə izolyasiyanın müqavimətini təyin etmək olar. 

---

26 
Sxem 2.14 Meqommetr 
Şəkil 2.6 АМ-2004. Meqommetr 
2.3.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

Karusel üsulundan istifadə edərək müqavimətin ölçmə metodlarını araşdırın və 
qrafikdə qeyd edin. 
Sxem 2.20 

Ommetr vasitəsilə müqavimətin ölçülməsi üsulunu ampermetr və voltmetr üsulu ilə 
müqavimətin ölçülməsini venn diaqramı vasitəsilə müqayisə edin. 
Müqavimətin 
ölçmə metodları
?
?
?
?

---

27 
Sxem 2.31

Müzakirə iş üsulundan istifadə edərək müqavimətin tək voltmetrlə ölçülməsi üsulunu 
araşdırın və müzakirə edin.

Müqavimətin körpü sxemi ilə ölçülməsi üsulunun tətbiq sahələrini internet vasitəsilə 
araşdırın və öyrənin.

BİBÖ iş üsulundan istifadə edərək müqavimətin meqometr vasitəsi ilə ölçülməsini 
araşdırın və müzakirə edin.