Appersepsiya.
Appersepsiya (latınca ar ad+perseptiq qavrayış deməkdir) -
qavrayışın insanın keçmiş təcrübəsindən, psixi fəaliyyətinin ümumi məzmunundan
və fərdi xüsusiyyətlərindən asılı olmasına deyilir. Aparılan
tədqiqatlar sayəsində
müəyyən edilmişdir ki, qav-rayış təkcə qıcıqlandırıc ılardan deyil, qavrayan
subyektin özündən də asılıdır. İnsan şəxsiyyətinin xüsusiyyəti, onun qavranılan
obyektə
münasibəti arzu və hissləri, maraq və tələbatları qavrayışda özünü
göstərir. Ona görə də eyni cisim təbii olaraq müxtəlif adamlar tərəfindən müxtəlif
cür qavranıla və yada salına bilər. Qavrayış subyektin
keçmiş təcrübəsindən də
asılıdır. Yəni insanın təcrübəsi nə qədər zəngin olarsa,
biliyi nə qədər çox
olarsa,onun qavrayşı da bir o qədər zəngin olar. Fəaliyyətin motivi,məqsədi,
qavrayışın insan qarşısında duran məzmun və məqsədi ilə təyin olunur. Məsələn,
konsert zamanı, müğənninin səsi ön plana çıxır və qavrayışın
obyektinə çevrilir,
yerdə qalanlar isə qavrayışın fonu olur.
Qavrayış prosesində emosiyalar da iştirak edir və bu zaman qavrayışın
məzmunu dəyişə bilir. Emosional reaksi-yaların qavrayış prosesində mühüm rol
oynaması bir sıra eksperimentlərlə də təsdiq olunmuşdur. Beləliklə, insanın keçmiş
təcrübəsi, emosional
vəziyyəti göstərir ki, qavrayış idarə edilməsi mümkün olan
fəal bir prosesdir.
Ədəbiyyat siyahısı:
1.
Bayramov Ə. S. Əlizadə Ə. Ə. Psixologiya. Bakı. 2003
2.
Həmzəyev M. Ə. Pedaqoji psixologiya. Bakı. 1991.
3.
Məmmədov A. Təlimin psixoloji əsasları. Bakı. 1993
4.
Əlizadə Ə. Ə. Müasir Azərbaycan
məktəbinin psixoloji
problemləri. Bakı. 1998
5.
Həmzəyev M. Ə. Yaş və pedaqoji psixologiya məsələləri. Bakı. 2003
