Azərbaycan Respublikasının Vətəndaşların Əmək
Yüklə 265,18 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlilliyi olan şəxslərin əmək bazarına çıxışını məhdudlaşdıran əsas səbəblər
- Bunlardan əlavə aşağıda göstərilən tədbirlər və fəaliyyətlər də nəzərdə tutula bilər
- ƏLAVƏ Əlilliyi olan şəxslərin sosial hüquqlarının müdafiəsinə
- Layihə
- I . Proqramının məqsədi
- II. Gözlənilən nəticələr:
- “2012-2015-ci illərdə əlilliyi olan şəxslərin sosial hüquqlarının müdafiəsinə dair Milli Fəaliyyət Proqramı”nın
- 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkanları məhdud
- Layihə Əlilliyi olan şəxslərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramının hazırlanması və
- II. Əlilliyi olan şəxslərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramının hazırlanması
|
Bələdiyyələrin əlilliyi olan insanların əmək bazarına çıxışının asanlaşdırılmasında nə rolu ola bilər? Təbii ki, bir sıra ölkələrdə yerli özünüidarə orqanlarının əlilliyi olan insanların məşğulluğunun təmin olunmasındakı rolu müstəsnadır. Lakin bizim ölkəmizdə bələdiyyələrin statusu və maddi durumu buna imkan vermir. Lakin bələdiyyələrin bir sıra hüquq və vəzifələri vardır ki, onlar bu hüquq və vəzifələrdən istifadə etməklə əlilliyi olan insanların məşğulluğunun təmin olunmasına yönələn bəzi fəaliyyətləri həyata keçirə bilərlər. Bələdiyyə orqanları onların tabeçiliyində olan müəssisələrdə əlilliyi olan insanlar üçün müvafiq infrastrukturun yaradılması, əlilliyi olan insanlara sosial xidmətlərin göstərilməsi, əlilliyi olan insanların peşələrə yiyələnməsi və ya peşəyönümünün dəyişdirilməsi istiqamətində öz resursları ilə və ya dövlət sifarişlərində iştirak etməklə müəyyən səylər göstərə bilər.
28
Əlilliyi olan şəxslərin əmək bazarına çıxışını məhdudlaşdıran əsas səbəblər Yuxarıda aparılan təhlilləri ümumiləşdirərək belə qənaətə gəlmək olar ki,ölkədə əlilliyi olan şəxslərin əmək bazarına çıxışını əngəlləyən əsas səbəblərin aşağıdakılardır: Əlilliyi olan insanların işləməsi üçün iş yerlərində zəruri infrastrukturun zəif olması; Əlilliyi olan insanlar əmək fəaliyyəti zamanı üçün nəzərdə tutulan bütün imtiyazlar və güzəştlər üçün xərclərin işəgötürənlərin üzərinə qoyulması. Bu hal əlilliyi olan şəxslərə münasibətdə gizli ayrı-seçkilik yaradır; Alternativ məşğulluq sisteminin təşəkkül tapmaması; Əlilliyi olan insanların bir qayda olaraq təhsilə çıxışının məhdud olması; Biznesin üzərinə qoyulan vəzifələrin effektivsizliyi; Biznesin stimullaşdırılması üçün nəzərdə tutulan güzəştlərin formal xarakter daşıması; Biznesin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət hissinin (Korporativ sosial məsuliyyət) aşağı olması; Əlilliyi olan şəxslərin əmək bazarına çıxışının qanunvericiliklə məhdudlaşdırılması; Mobillik imkanları, görmə və eşitmə qabiliyyəti olmayan və ya aşağı olan şəxslərin sərbəst və kənar yardım olmadan hərəkət etmələri (o cümlədən müvafiq ictimai nəqliyyatın olmaması) üçün yaşayış yerlərində hər hansı şəraitin olmaması; Əlilliyi olan insanların ətraf sosial mühitlə uyğunlaşmaq problemləri;
29
Əlilliyi olan şəxslərin açıq (rəqabətli) əmək bazarında rəqabət qabiliyyətinin artırılması və onların əlilliyi olmayanlarla birgə əmək bazarında iştirakına şəraitin yaradılması üçün onların təhsil səviyyəsinin və peşə bacarıqlarının artırılmasına yönələn uzunmüddətli və qısamüddətli təhsil sisteminin formalaşdırılması zəruridir. Bunun üçün mövcud təhsil bazasından istifadə edilə bilər bir şərtlə ki, bu təhsil müəssisələri texniki təchizat və peşəkar müəllim və usta heyəti ilə təmin olunsun. Həmçinin Avropada və digər qabaqcıl təcrübəyə malik olan ölkələrdə tətbiq olunan qısa müddətli və əsasən peşə yönümünün dəyişdirilməsinə yönələn modul tipli təhsil sisteminin tətbiqi məqsədəuyğundur; Əlilliyi olan insanların əməyə çıxışına yardım edən vasitələrin istehsalı ilə məşğul olan müəssisələrin yaradılması və belə müəssisələrin hər növ vergilərdən azad edilməsi yolu ilə bu vasitələrə olan qiymətlərin maksimum aşağı salınması üçün dövlət proqramına müvafiq əlavələr edilə bilər; Əlilliyi olan insanların açıq (rəqabətli) əmək bazarına çıxışının asanlaşdırılması istiqamətində fəaliyyətləri genişləndirməklə yanaşı, açıq (rəqabətli) əmək bazarında əməyə çıxış imkanı olmayan əlilliyi olan şəxslər üçün sosial müəssisələrin yaradılması zəruridir. Sosial müəssisələr haqqında hazırda mövcud olan qanun layihəsinin yeni çağırış və təkliflər nəzərə alınmaqla təkmilləşdirilməsi məqsədəuyğun olardı; Əlilliyi olan şəxsləri işlə təmin edən işəgötürənlər onlar üçün nəzərdə tutulan bütün güzəşt və imtiyazların qarşılanması üçün tələb olunan xərcləri çəkməli olurlar. Yuxarıda, Əmək Məcəlləsində əlilliyi olan şəxslər üçün nəzərdə tutulan imtiyaz və güzəştlər barədə bəhs olunmuşdur. Bu güzəşt və imtiyazların qarşılanması üçün tələb olunan xərclərin bir hissəsi dövlət tərəfindən yaradılan xüsusi fond(lar) tərəfindən həyata keçirilməlidir;
30
Müəssisələrdə əlilliyi olan şəxslər üçün tələb olunan infrastrukturun yaradılması və saxlanılması üçün tələb olunan xərclərin ödənilməsi üçün xüsusi fond(lar) yaradılması; Əlilliyi olan şəxslərin özünü məşğulluğunun stimullaşdırılmasına yönələn coxşaxəli tədbirlərin və fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi zəruridir. Bu tədbirlər özünü məşğul əlilliyi olan şəxslərin vergilərdən azad edilməsi (istehsal etdiyi məhsula, gördüyü işə və ya göstərdiyi xidmətə görə), özünü məşğulluğun təmin edilməsi üçün bacarıqların və biliklərin artırılmasına yönələn tədbirlərin həyata keçirilməsi, belə şəxslərə əmək alətlərinin və iş yerlərinin yaradılması üçün əvəzsiz maliyə dəstəyinin verilməsi, onların istehsal etdiyi məhsullar üçün müvafiq satış şəbəkələrinin yaradılması və s. kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi zərurəti vardır; Əlillərin əmək bazarına çıxışının asanlasdırılmasında vətəndaş cəmiyyəti ilə dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının birgə səyləri müsbət nəticələr verə bilər. Bu baxımdan əlillərin əmək bazarına çıxışının təmin edilməsinə yönələn bütün fəaliyyətlərə vətəndaş cəmiyyəti qurumların cəlb olunması zəruridir; Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı olan qeyri hökumət təşkilatlarının sosial xidmətlərin göstərilməsinə cəlb edilməsi üçün zəruri olan hüquqi, təşkilati tədbirlər görülməlidir; Əlilliyi olan şəxslərin əmək qabiliyyətli hissəsinin əmək bazarına, o cümlədən açıq (rəqabətli) əmək bazarına çıxışını əngəlləyən hüquqi baryerlər aradan qaldırılmalı, imperativ normalar tövsiyyə xarakterli normalara çevrilməlidir; Əlilliyi olan insanların məşğulluğu üzrə stimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi ilə bağlı müvafiq qanunvericilikdə əlavə və dəyişikliklərin edilməsi zərurəti vardır;
31 Əlilliyi olan şəxslər üçün peşə reabilitasiyası imkanlarının genişləndirilməsi və keyfiyyətinin yaxşılaşdırıl- ması;
Əlilliyi olan insanlar üçün təşkil ediləcək təlimlərin və fiziki infrastrukturun onların tələblərinə uyğunlaşdırılması; Kvotanın tətbiq olunması qaydalarının təkmilləş- dirilməsi; Kvotanın tətbiqinə dair dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi, bu sahədə beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi; Əlilliyi olan insanların məşğulluğunun təmin edilməsi ilə bağlı keçirilən tədbirlərə maddi dəstək verilməsi mexanizminin yaradılması; Titlotexniki avadanlıqların (Brayl yazı lövhəsi, Brayl yazı qələmi, böyüdücü lupalar, əl ayarları, dərs ləvazimatları (xətkeş, müxtəlif həndəsi fiqurlar, ölçü cihazları və s.) və informasiya və kommunikasiya sistemi sahəsində münasib yardımçı texnologiyaların hazırlanması, istehsalı və paylanmasının stimullaşdırılması; Məşğulluğun bütün mərhələlərində o cümlədən seçmə işə cəlb etmə və vəzifələrin artırılması üzrə əlilliyi olan insanların məruz qala biləcəyi mümkün diskriminasiyaya qarşı etibarlı müdafiənin təmin edilməsi.
32
ƏLAVƏ Əlilliyi olan şəxslərin sosial hüquqlarının müdafiəsinə dair Milli Fəaliyyət Proqramı (2013-2018-ci illər) Layihəsı ilə bağlı Son illər ölkəmizdə aparılan siyasət, iqtisadi həyatımızda inkişaf və həyata keçirilən köklü dəyişikliklər, iqtisadi quruculuq sahəsində davamlı makroiqtisadi sabitlik və iqtisadi artımın təmin edilməsi ölkə vətəndaşlarının, xüsusilə aztəminatlı insanların və əlilliyi olan şəxslərin sosial iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırmaq üçün zəmin yaratmışdır. Bir tərəfdən həmin insanların sosial hüquqları ilə bağlı qanunvericilik bazası günümüzün tələblərinə uyğun təkmilləşdirilir, digər tərəfdən beynəlxalq təcrübədə əlil vətəndaşların sosial statusunun daha effektli yollarla bərpasına, onların mövcud potensiallarının dürüst qiymətləndirilməsi və öz potensial imkanları müqabilində maddi və mənəvi tələbatlarını ödəyərək cəmiyyətin fəal hissəsinə çevrilmələri üçün yeni sosial, peşə reabilitasiyası modelləri tətbiq edilir. Ölkəmiz MDB məkanında BMT- nin “Əlillərin hüquqları haqqında” Konvensiyasına və onun Fakultativ Protokoluna ilk qoşulan ölkə kimi üzərinə götürdüyü öhdəliklərin yerinə yetirilməsi istiqamətində işlərini davam etdirir. Son illərdə əlilliyi olan şəxslərlə bağlı sosial bərpa yönümlü layihələrin QHT təşkilatların, ixtisaslaşmış vətəndaş cəmiyyətləri ilə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirilməsi kimi müsbət təcrübə formalaşmışdır. Bu istiqamətdə işlər çərçivəsində Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Əlillərin sosial müdafiəsi siyasəti şöbəsi ixtisaslaşmış vətəndaş cəmiyyətləri ilə birgə o, cümlədən Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqası ilə əməkdaşlığı çərçivəsində “2013–2018–ci illərdə Əlillərin hüquqlarının qorunması ilə bağlı Milli Fəaliyyət Planı”,
33 “Əlilliyi olan şəxslərin fərdi reabilitasiya proqramının hazırlanması və həyata keçirilməsi qaydaları” layihə sənədləri hazırlanmışdır. Cəmiyyət inkişaf etdikcə yeni tələblər, yeni texnologiyalar meydana çıxır və bunlara adaptasiya müəyyən vaxt tələb edir. Ümid etmək olar ki, hazırlanan layihə sənədlərinin yaxın perspektivdə qəbul olunması əlilliyi olan şəxslərin cəmiyyətdə tam iştirakının dəstəklənməsinə və onların həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına mühüm töhvə sayıla bilər. Qəbul olunacaq sənədin ictimai əhəmiyyətini nəzərə alaraq mətni aşağıda təqdim edirik.
Əlilliyi olan şəxslərin cəmiyyətin tam hüquqlu və bərabər üzvləri olaraq qəbul olunması, onlara hörmət və ləyaqətlə davranılması, ayrı-seçkilikdən müdafiə olunması.
təkmilləşdirilməsi.
eləcə də əqli, fiziki, sosial və peşə bacarığından tam şəkildə faydalanmasının təmin edilməsi.
bərabər şəkildə informasiya axtara, qəbul edə və ötürə bilməsini təmin edən şəraitin yaradılması. 34
Bütün insanlarla bərabər şəkildə təhsil almaq və tam olaraq öz şəxsiyyətini, istedadını, yaradıcılığını, intellektual və fiziki potensialını reallaşdırmaq imkanın yaradılması.
məşğulluğunun dəstəkləmək, peşə hazırlığı proqramları həyata keçirilməsi, məşğulluq imkanlarının genişləndirilməsi və qarşıya çıxan maneələrin aradan qaldırılması.
imkanlarının yaradılması.
yaradılması, sosial xidmətlərin hər bir şəxsin ehtiyaclarının düzgün qiymətləndirilməsinin təmin edilməsi.
səviyyələrdə siyasi həyatda iştirak edə bilməsini təmin edən və dəstəkləyən mühitin yaradılması.
məlumatlarının əldə edilməsi.
barədə məlumatlılığın artırılması. II. Gözlənilən nəticələr:
qanunvericilik aktlarının əlilliyi olan şəxslər üçün müyəssərliyinin təmin edilməsi.
bərabər imkanların yaradılması.
yaradılması və cəmiyyətdə effektiv iştirakının təmin edilməsi.
genişləndirilməsi.
fikir və zərərli hərəkətlərin aradan qaldırılması.
təsəvvürlərin formalaşdırılması
35 Əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarına hörmət hissinin aşılanması.
etiraf olunması.
çatımın təmin edilməsi.
məşğulluğunun təmin edilməsi. Əlilliyi olan şəxslərin və 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların məşğulluğunun təmin edilməsi sahəsində müvafiq dövlət orqanları, həmkarlar ittifaqları, işəgötürənlər və qeyri – hökumət təşkilatları arasında koordina- siyaişinin təkmilləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri -
Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi, yerli icra hakimiyyəti orqanları
Müəssisə və təşkilatlarda əlilliyi olan şəxslər və 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkanları məh- Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu və aidiyyəti orqanlar 36
riciliklə müəyyən olunmuş kvotaya
əməl edilməsinə nəzarətin gücləndirilməs. “Əlilliyi olan şəxs xidmətləri” və “Əlilliyi olan şəxslərə icma dəstək” layihələrinin həyata keçirilməsi. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Qeyri- hökumət təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi şurası Əlilliyi olan şəxslər və 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkan- ları məhdud uşaqlar üçün əmək yarmarkalarının keçirilməsinin təşkil edilməsi Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Əlilliyi olan şəxslər və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün peşə hazırlığı proqramlarının ha- zırlanması və həyata keçirilməsi Nazirlər Kabineti, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi Regionlarda əlilliyi olan şəxslərin və 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların xüsusi proqramlara əsasən müvəqqəti işlə təmin olunması işinin təşkili Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu, Yerli icra hakimiyyəti orqanları Əlilliyi olan şəxslərin və 15 yaşı tamam olmuş sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların haqqı ödənilən ictimai işlərə cəlb edilməsi üçün müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Yerli icra hakimiyyəti orqanları Əlilliyi olan şəxslərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün psixoloji və peşəyönümü testlərinin, metodiki vəsaitlərin hazırlanması Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi
Fərdi tələbatı nəzərə almaqla və metodiki vəsaitlərlə təmin et- məklə effektiv tədrisin yüngül- Təhsil Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi
37 ləşdirilməsi, əlilliyi olan şəxslərin elmi və sosial inkişafı üçün müvafiq dəstəyin göstərilməsi Sağlamlığında problemləri olan uşaqlar üçün fərdi inkişaf proqramlarının tərtib olunaraq həyata keçirilməsi Təhsil Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Görməyən, eşitməyən sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların peşə təhsilinə dəstək üçün yardım mərkəzlərinin yaradılması
Təhsil Nazirliyi, Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində və ümumtəhsil məktəblərində erkən yaşlardan başlayaraq bütün uşaqlarda əlilliyi olan şəxslərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların hüquqlarına hörmət hisslərinin təbliğ edilməsi məqsədilə tədbirlərin görülməsi, dərsliklərə bu barədə mövzu salınması. Təhsil Nazirliyi aidiyyətı qeyri-hökumət təşkilatlarının iştirakı ilə
Müasir dünya təcrübəsində effektiv sosial, peşə reabilitasiya mexanizmləri mövcuddur və belə təcrübələr ölkəyə gətirilməsi istiqamətində ixtisaslaşmış vətəndaş cəmiyyətləri ilə əməkdaşlıq şəraitində layihələr və proqramlar həyata keçirilir. Məhz Fərdi reabilitasiya proqramı reabilitasiya tədbirlərinin ardıcıllığı, tamlığı və fasiləsizliyi gözlənilməklə effektiv aparılması üçün dinamik müşayiət və nəzarətin təmin edilməsi məqsədilə hazırlanmışdır.
38
Layihə Əlilliyi olan şəxslərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramının hazırlanması və onun həyata keçirilməsi Qaydaları I. Ümumi müddəalar 1.1. Fərdi reabilitasiya proqramı orqanizmin itirilmiş və ya davamlı pozulmuş funksiyalarının, bunun nəticəsi olaraq məhdudlaşmış həyat fəaliyyətin kompensasiyasına və bərpasına yönəlmiş, tibbi-sosial ekspert komissiyaları tərəfindən hər bir şəxs üçün uyğun seçilmiş tibbi, sosial, psixoloji, pedaqoji, gigiyenik, idman, ekoloji kompleks tədbirlər sistemidir. 1.2. Əlilliyi olan şəxslər və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün hazırlanan fərdi reabilitasiya proqramı tibbi-sosial ekspert komissiyaları tərəfindən müəyyən edilən orqanizmin funksional pozğunluğuna və reabilitasiya potensialına uyğun olaraq əlilliyi olan şəxslərin və ya onların qanuni nümayəndələrinin, qeyri-hökumət təşkilatlarının və digər zəruri qurumların mütəxəssislərinin iştirakı ilə tərtib edilir. 1.3. Reabilitasiya potensialı orqanizmin funksional pozğunluğu və yaxud şəxsin həyat fəaliyyətinin məhdudluq dərəcəsi, məhdudluğun strukturunun dəqiqləşdirilməsi və qiymətləndirilməsi tibbi-sosial ekspert komissiyalarının ekspertləri tərəfindən müəyyən edilir. 1.4. Fərdi reabilitasiya proqramı reabilitasiya tədbirlərinin ardıcıllığı, tamlığı və fasiləsizliyi gözlənilməklə effektiv aparılması üçün dinamik müşayiət və nəzarətin təmin edilməsi məqsədilə həyata keçirilir. 1.5. Fərdi reabilitasiya proqramının icrası qanunvericiliklə müvafiq dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarında, mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün idarə, müəssisə və təşkilatlarda məcburi xarakter daşıyır. 1.6. Əlillərin və sağlamlığı məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramı dövlət və yerli büdcələrdən, o cümlədən
39 qanunvericiliyə zidd olmayan digər vəsaitlər hesabına maliyyələşdirilir.
uşaqların fərdi reabilitasiya proqramının hazırlanması Yüklə 265,18 Kb. Dostları ilə paylaş:
|