Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Kollegiyasının 26 dekabr 2011-ci il tarixli
Yüklə 2,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Antibakterial terapiyanın müddəti
- Simptomatik və patogenetik terapiya
- Hərarət salan dərman vasitələrinin təyini
- Dəmir dərman vasitələri
- Effektli müalicənin meyarları
- Ağciyərdaxili destruktiv proseslər
- Əlavə 1 aydan böyük uşaqlarda pnevmoniyanın müalicəsi üçün göstərişlər və dozalar Аntibiotik Yeridilmə yolları və dozalar
|
vasitəsi Təsirsiz olduqda, əvəz olunması 1-6 ay, tipik (febril, infiltrativ və ya ocaqlı kölgə ilə)
Е.соli, başqa enterokoklar, stafilokok nadir hallarda pnevmokok və
Peroral: inhibitordan müdafiə olunmuş penisillin, v/d, ə/d ampisillin + oksasillin, inhibitordan müdafiə olunmuş penisillin, və ya sefazolin + aminoqlikozid v/d, ə/d II-III nəsil
sefalosporinlər, vankomisin, karbopenemlər 1-6 ay, atipik (afebril, rentgenoqram- da diffuz dəyişikliklər) Chlamydia trachomatis nadir hallarda P. carinii Ehtimal olunur: М. hominis U. urealytikum Peroral makrolid Peroral kotrimoksazol 6 ay-15 yaş, tipik
fəsadlaşmamış (rentgenoqram- da homoqen kölgə)
Pnevmokok (+Haemophilus influenzae kapsulsuz) Amoksisillin Azitromisin (laktamlara qarşı dözümsüzlük hallarında) Amoksosillin + klavunat turşusu, sefalosporin I-II nəsil, linkomisin 6 ay-15 yaş, atipik
(rentgenoqram- da qeyri- homogen kölgə)
Mycoplasma pneumonia, C. pneumonia Makrolid (azitromisin) Doksisiklin (8 yaşdan böyük
uşaqlar) 6 ay-15 yaş, fəsadlaşmış (plevrit, destruksiya) Pnevmokok və Haemophilus influenzae b tipi nadir hallarda streptokok ə/d, v/d ampisillin və ya sefazolin 5 yaşadək sefuroksim, amoksisillin + klavunat turşusu Sefalosporin III nəsil
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 22
Antibiotik adekvat seçildikdə və xəstənin vəziyyəti yaxşılaş- dıqda terapiyanın müddəti 4-6 gün təşkil edir, ağır və fəsadlaşmış formalarda müalicə 7-10 və daha çox gün davam edir. Qızdırma düşdükdən sonra antibakterial terapiya 2 gün davam etdirilməlidir. Simptomatik və patogenetik terapiya (göstəriş varsa)
eksikoz, kollaps, mikrosirkulyasiyanın pozulması, (DDL)– sindromunun inkişafı təhlükəsindən ibarətdir; infuziyanın həcmi 20-30 ml/kq/gün dozadan artıq olmamalıdır (А), bu həcm gün ərzində bərabər bölünür, kolloid məhlullar ümumi həcmin 1/3-ni təşkil etməlidir. Qanda turşu-qələvi müvazinətinin səviyyəsini təyin etmədən qələvi məhlullarının yeridilməsi yalnız təxirəsalınmaz tədbir kimi DDL sindromunun inkişafı və mikrosirkulyasiyanın pozulması hallarında mümkündür. Yadda saxlamaq lazımdır ki, hidratasiya adekvat aparılmalıdır, çünki xüsusilə parenteral yeridildikdə antidiuretik hormonun ifrazı nəticəsində bədəndə mayenin yığılması hiperhidratasiya təhlükəsi yaradır (beyin, ağciyər ödemi ehtimalı var). İnfuziya terapiyasının aparılmasına göstərişlər:
nəzərə çarpan eksikoz
kollaps
mikrosirkulyasiyanın pozulması
DDL sindromun təhlükəsi Fəsadlaşmamış və fəsadlaşmış pnevmoniyaların əksər hallarında peroral hidratasiya kifayət edir (А). Peroral hidratasiya üçün məhlullara (“reqidron” və s.) su, çay, şirələr əlavə edilir. Mayelərin həcmi 700-1000 ml-dən az olmamalıdır.
Hərarət salan dərman vasitələrinin təyini müalicənin effektliyinin qiymətləndirilməsini çətinləşdirdiyinə görə pnevmoniyalar zamanı arzuolunmazdır. İstisna hallar aşağıdakılardır:
3 ayadək uşaqlarda qızdırmanın ≥ 38ºС olması
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 23 yanaşı gedən ağır xəstəliklər zamanı qızdırmanın ≥ 38.5ºС olması
febril qıcolmalar, qıcolmalara meyllilik
tab gətirə bilinməyən qızdırma
metapnevmonik plevrit Birinci sıra standart qızdırma əleyhinə vasitə – parasetamolun (А) birdəfəlik dozası 10-15 mq/kq təşkil edir (gündə 60 mq/kq-dək). İbuprofen – iltihab əleyhinə qeyri-steroid dərman vasitələri sırasından tövsiyə olunan dozada 6-10 mq/кq (20-40 mq/кq gündə) – effektivliyinə görə parasetamol ilə müqayisə edilə bilər. İltihab əleyhinə periferik təsir göstərdiyinə görə mədənin selikli qişasına təsir ehtimalını nəzərə alaraq, onu ikinci sıra qızdırma əleyhinə dərman vasitəsi kimi nəzərə çarpan iltihab komponenti və ağrı reaksiyası ilə müşayiət olunan hallarda istifadə etmək tövsiyə olunur.
infeksion anemiya xəstəliyin 3-4-cü həftəsində öz-özünə sağalır və ya 3-4 həftədən sonra Hb səviyyəsi dərman müalicəsi tətbiq olunmadan normallaşır. Kəskin qanaxmalar, Hb konsent- rasiyasının 30-40 q/l-dən aşağı olması hemotransfuziyalara göstərişdir
İmmunoterapiya. Hiperimmun plazmanın və spesifik immunoqlobulinlərin (stafilokok, göy irinli çöplər və s.) effektliyi adekvat antibiotikoterapiya aparıldıqda şübhəlidir (С). Plazmanın yeridilməsi yalnız hipoproteinemiya zamanı özünü doğruldur. V/d immunoqlobulinin yeridilməsi immunoqlobulin səviyyəsi azalanda, septiki vəziyyətlərdə vaxtından əvvəl doğulmuşlara tövsiyə olunur
vasitələr, immunomodulyatorlar müalicəni bahalandıraraq yanaşı reaksiyaların səbəbi olur və xəstəliyin gedişinə müsbət təsir göstərmir (С)
Qeyri-medikamentoz terapiya, bəlğəmin ifraz olunması metodlarını daxil etməklə, kəskin dövrdə əhəmiyyətli olmur. Fizioterapevtik prosedurlar poliklinikada superinfeksiya təhlükəsini yaradır və gərəksizdir. Müalicəvi idman, tənəffüs
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 24 gimnastikası (ambulator) plevral dəyişikliklərin geri dönməsinin tezləşməsi üçün tövsiyə olunur
О 2 -terapiya hipoksemiya zamanı reanimasiya şöbəsində aparılır
Öskürəyi sakitləşdirən dərman vasitələrinin təyini tövsiyə olunmur Rejim və pəhriz
Bədən hərarəti normallaşdıqdan sonra yataq rejimi yüngülləşir
Soyuq hava tənəffüsün dərinləşməsinə və tezliyinin azalmasına səbəb olduğu üçün otağın havası dəyişdirilməlidir
gəzintilərə keçmək olar
İdman ilə məşğul olma qeyri-ağır pnevmoniya keçirdikdən 6 həftə, fəsadlaşmış pnevmoniya keçirdikdən 12 həftə sonra tövsiyə olunur (ağciyərlərin qan dövranının funksional bərpasından sonra)
zamanda bərpa olunur) Effektli müalicənin meyarları:
Tam effekt: təngnəfəsliyin azalması, ümumi vəziyyətin və iştahanın yaxşılaşması fonunda ağırlaşmamış pnevmoniyalar zamanı 24-48 saatdan sonra və ağırlaşmış pnevmoniyalar zamanı 72 saatdan sonra bədən hərarətinin 38°С-dən aşağı enməsi. Bu müddətdə ağciyərlərdə dəyişikliklər artmır (olduğu kimi qalır) və ya azalır.
hərarətinin 38°С səviyyəsində saxlanması fonunda, toksikozun dərəcəsinin və təngnəfəsliyin azalması, iştahanın yaxşılaşması, rentgenoqramda mənfi dinamikanın olmaması. Antibiotikin dəyişdirilməsi tələb olunmur.
və daha çox olması və/və ya ağciyərlərdə, plevral boşluqda dəyişikliklərin artması (ekssudat həcminin və sitozun artması). Xlamidioz və pnevmosistoz zamanı təngnəfəsliyin və hipoksemiyanın şiddətlənməsi. Antibiotikin dəyişdirilməsi tələb olunur.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 25
Pnevmoniyaların aşağıdakı fəsadları ola bilər:
ağciyərdaxili destruktiv proseslər
plevral fəsadlar
piopnevmotoraks Ağciyərdaxili destruktiv proseslər – ağciyərlərdə hüceyrə infiltratlarının yerində əmələ gələn bulla və abseslərin yaranması ilə keçən pnevmokokun və stafilokokun bəzi serotipləri, b tipli
çöplər ilə törədilən irinləmələrdir. Xəstəliyin ilk günlərindən hüceyrə infiltratı inkişaf etdiyinə görə əksər hallarda antibiotiklərin təyini xəstəliyin gedişinə təsir etmir. Ağciyər irinliyi boşalanadək davamlı qızdırma, neytrofil leykositoz davam edir. İrin bronxlarda (öskürəyin güclənməsi ilə müşahidə olunur) və ya plevranın boşluğunda toplanır, bu da piopnevmotoraksla nəticələnir.
Pnevmoniya tez-tez sinpnevmonik (parapnevmonik) plevritlərlə müşayiət olunur. Bu plevritlər pnevmoniya ilə eyni zamanda inkişaf edir.
Metapnevmonik plevrit pnevmoniyanın sağalma fonunda müalicənin təsiri altında əmələ gəlir. Sinpnevmonik plevrit hər hansı bir bakteriya ilə törədilə bilər: infeksiyalaşma xəstəxanadan kənarda baş veribsə – pnevmokok, nadir hallarda Haemophilus influenzae b tipli, xəstəxanadaxili infeksiyalaşma zamanı – stafilokok, psevdomanada, nadir hallarda anaeroblar. Mikoplazma və adenoviruslarla törədilən plevritlərin rast gəlinmə ehtimalı azdır. Ekssudat yalnız diafraqmal sinusda təyin olunur, lakin plevral boşluğun bir yarısını tuta bilər, nadir hallarda ikitərəfli olur. İrinli ekssudat – aşağı рН (7,0–7,3), sitoz 5000-dən artıq leykositlərlə (əksər hallarda polinuklearlar), fibrinoz-irinli ekssudat – рН 7,3-dən cox, sitoz 3000 – 5000 1 mkl ilə səciyyələnir. Plevritlərin törədicisindən asılı olaraq ekssudatın əlaməti:
pnevmokok – ekssudat qatı deyil, adətən fibrin lopaları müşahidə olunur
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 26 Stafilokok – irin qaymağa bənzəyir
çürüntü qoxusundan anaerob prosesi ehtimal etmək olar. Adekvat antibakterial müalicə aparıldıqda ekssudatın irinli xarakteri keçir, plevritin sağalması pnevmoniyanın sağalması ilə paralel gedir, lakin mayenin tam çəkilməsi 3-4 həftədən artıq davam edə bilər. Terapiya qeyri adekvat olduqda seroz – fibrinoz ekssudat arta və irinləyə bilər.
hemofilyus infeksiyaları zamanı inkişaf edir. Seroz-fibrinoz ekssudat pnevmoniyanın sağalma fazasında qızdırma 1-2 gün normallaşandan və ya subfebril olduqdan sonra əmələ gəlir. Metapnevmonik plevrit ağciyərlərdə destruktiv dəyişikliklərlə paralel (yanaşı) inkişaf edir. Metapnevmonik plevrit üçün yüksək hərarət (39,5-40°С), ümumi vəziyyətin nəzərə çarpan pozulması, qidalanmadan tam imtina xarakterikdir. Qızdırmanın müddəti orta hesabla 7 gündür (5-10 gün), antibakterial terapiya təsir etmir (qeyri-mikrob qızdırma). Rentgenoqrafiya zamanı qabırğaların kənarında fibrinin çökməsi ilə müəyyənləşən şaquli sərhəd və bol ekssudat təyin olunur. Ayrı-ayrı uşaqlarda EKQ və ExoKQ vasitəsi ilə perikard boşluğunda maye əlamətləri aşkarlanır. Leykositoz azalır, EÇS 50-60 mm/s-dək artır, bəzi hallarda 3-4 həftə ərzində saxlanılır. İlk günlərdə ekssudatın çəkilməsi məqsədi ilə aparılan plevral punskiya mayenin təkrar yığılmasının qarşısını almır. Fəsadlaşma başlayandan 3-4 gün sonra isə fibrinin çökməsi səbəbindən ekssudatı artıq çəkmək mümkün olmur. Bu dövrdə döş qəfəsinin deformasiyası da artır. Fibrinin tədricən çəkilməsi, adətən 6-8 həftə davam edir. Həmin prosesin belə uzunmüddətli olması qanın fibrinolitik aktivliyinin aşağı olması səbəbindən baş verir ki, bu da plevritin həmin növü üçün səciyyəvidir. Plevritlərin müalicəsi Sinpnevmonik plevritlərdə antibiotikin seçimi ağır pnevmoniyalar zamanı olduğu kimidir, ekssudatın müayinəsinin nəticəsinə əsaslanaraq korreksiyanın aparılması mümkündür.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 27 Plevral punksiya diaqnostika üçün vacibdir, plevradaxili antibiotikin yeridilməsi plevritin gedişinə təsir etmədiyi üçün məqsədəuyğun deyil. Sistem antibiotiklər plevra boşluğuna asanlıqla keçir. Ekssudat məhdud miqdarda yığıldıqda və antibakterial terapiya qənaətbəxş olduqda 1-2 punksiya kifayət edir. Ağciyərlərin sıxılması və ekssudatın sürətlə yığılması zamanı 1-2 punksiyadan sonra plevral boşluğun drenajı zəruridir; eksudasiyanın kəsilməsi və hərarətin davamlı normallaşması drenajın çıxarılmasına göstərişdir. Metapnevmonik plevritlər zamanı drenaj qoymağa və antibiotikin dəyişdirilməsinə göstəriş yoxdur (C), leykositozun azalmasından sonra peroral dərman vasitələrinə keçmək olar. QSİƏDV (ibuprofen və s.) və ya qlükokortikoidlərin (prednizolon per os 1mq/kq gündə, 2-4 gün) təyini sağalma prosesini tezləşdirir (С). Piopnevmotoraks Piopnevmotoraks – irinli ekssudat və onun üzərində olan hava boşluğunun yığılması ilə müşayiət olunan ağciyər absesinin və ya bullanın plevra boşluğuna açılmasının nəticəsidir. Klapan mexanizmi vasitəsilə plevra boşluğunda havanın artması divararasının yerinin dəyişməsi ilə nəticələnir. Piopnevmotoraks kəskin inkişaf edir – güclü ağrı, dispnoe, tənəffüs çatışmazlığı əmələ gəlir. Nadir hallarda pnevmotoraks gizli inkişaf edir, absesin açılması hərarətin müvəqqəti enməsinə, ümumi vəziyyətin yaxşılaşmasına səbəb olur, lakin 1-2 gündən sonra plevranın iltihab prosesinə cəlb olunduğu üçün ümumi vəziyyət yenidən pisləşir.
Virus infeksiyalarının profilaktikası üçün:
Passiv siqaretçəkmədən çəkinmək
Virus infeksiyasının yayılmasının qarşısını almaq (məsələn: əlləri yumaq, maskalardan istifadə etmək vasitəsi ilə)
Vaksinasiya
Vərəm (А), göy öskürək (А), qızılca (А) peyvəndləri ilə mütləq immunlaşdırma aparmaq
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 28 Qripəleyhinə vaksinasiya Azərbaycanda milli təqvimə daxil olunmayıb, lakin könüllü olaraq mümkündür. Uşaqlarda vaksinasiya payızda başlanılır, birinci il iki dəfə aparılır.
vaksinasiya uşaqların həyatının ilk aylarında bu etiologiya ilə ağır pnevmoniyaların 80% (С) və 22-26% bütün ağır pnevmoniyalarla xəstələnmələrin azalmasına (С) səbəb olur.
Polisaxarid pnevmokokk vaksin yalnız 2 yaşdan böyük uşaqlarda immunogendir.
həyatının ilk aylarından immunogendilər. Proqnoz Pnevmoniyalı xəstələr əsasən tam sağalır, bir neçə ay qala bilən ağciyər şəklinin güclənməsi və deformasiyası dəqiqləşdirici müayinə və müalicə tələb etmir. Medikamentoz reabilitasiyanın aparılması (ekstrakt aloe və başqa biostimulyatorlar) əsassız və yolverilməzdir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 29
1.
valent pneu-mococcal conjugate vaccine / S.B. Black, H.R. Shinefield, J. Hansen et al // Pediatr. Infect.Dis. J.- 2001 20 (12).- 1105-1107. 2.
Community - Acquired Pneumonia in Infants and Children// American Family Physician. - September 2004. - Volume 70.- Number 5. 3.
Guidelines for the Management of Community Acquired Pneumonia in Children: British Thoracic Society Standards of Care Committee Thorax 2002 57 (supple I) 4.
Guidelines for the Diagnosis and Management of Community Acquired Pneumonia Pediatric 5.
hospitalized children / T. Juven, J. Mertsola, M. Waris et al // Pediatr. Infect. Dis. J. - 2000 19 .-293. 6.
malnutrition: Document WHO/FCH/CAH/00.1. – WHO Geneva, 2000.
7.
Wubbel L. Etiology and treatment of community acquired pneumonia in ambulatory children/ L. Wubbel, L. Muniz, A. Ahmed et al // Pediatr. Infect. Dis. J. - 1999 18 .- 98-104. 8.
клинических форм
бронхолегочных заболеваний у детей // Вестник перинатологии и педиатрии.– 1996-41, 6. - С. 52-55.
9. Клинические рекомендации. Педиатрия / под ред. А.А.Баранова. – М.: ГЕОТАР – Медиа, 2007. – 272 с. 10.
Руководство по амбулаторно – поликлинической педиатрии / под ред. А.А. Баранова.- 2-е изд., испр. и доп. – М.: ГЕОТАР- Медиа, 2009. – 592с. 11.
В.К. Таточенко, Л.К. Катосова, А.М. Федоров // Пульмонология 2. - 1997. - 29-35.
12.
Техническая база для рекомендаций ВОЗ по ведению больных пневмонией детей: Документ WHO/А … /91/20. - WHO Geneva, 1991.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Əlavə 1 aydan böyük uşaqlarda pnevmoniyanın müalicəsi üçün göstərişlər və dozalar Аntibiotik Yeridilmə yolları və dozalar Yüklə 2,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|