AZƏrbaycan d L və n tq məDƏn yy



Yüklə 470,19 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/7
tarix21.04.2017
ölçüsü470,19 Kb.
#14974
1   2   3   4   5   6   7

Mənaca  bir-birinin  əksi  olan  sözlərə  antonimlər  deyilir;  Məs.:  alçaq-hündür,  sülh-

müharibə, oyanır-yatır, çalışqan-tənbəl, müxtəsər-geniş, nağd-nisyə. 

  Kökü eyni olan sözlər antonim sayılmır: dadlı-dadsız 



  nkarda olan fellər antonim deyil: getmək-getməmək 

  Antonimlərdən, əsasən bədii üslubda istifadə olunur. 



  Antonimlər həmişə eyni nitq hissəsinə aid olur. 

 

Sual  11. 

Ə

sl Azərbaycan sözlərini alınma sözlərdən fərqləndirən xüsusiyyətlə



hansılardır? Arxaizim və neologizimlər haqqında məlumat yazın 

Ə

sl Azərbaycan sözlərinin alınma sözlərdən fərqləndirən xüsusiyyətlər aşağdakılardır:  



1.

  Vurğusunun son hecaya düşməsi; yazıçı', ata' (ba'yaq, dü'nən, sa'nki, ya'lnız və s. sözlər 

istisnadır). 

2.

  Ahəng  qanununa  tabe  olması:  ana,  nənə,  oğul,  qarın    (işıq,  ilğım,  elat,  islanmaq, 



quşüzümü və s. sözlər istisnadır). 

3.

  Sözün  əvvəlində  iki  samitin  yanaşı  işlənməməsi:  plan,  şkaf.  Bu  sözlər  Avropa 



mənşəlidir. 

4.

  Sözdə iki saitin yanaşı işlənməməsi: ailə, saat, səadət, camaat, təbii. 



5.

  Sözün r, z, f hərfı ilə başlanmaması: razı, rəfiqə, rabitə, radio.  stisna: zoğ, zoğal 

6.

  Saitin  uzun  tələffüz  olunmaması:  bəzi,  bəzən,  alim,  arif,  kamil,  nazir,  Sabir.  stisna: 



dovğa [do:ğa], qovurma-[qo:urma], ovuşdurmaq- [o:uşdurmax] 

7.

  Fleksiyaya  uğramaması.  Fleksiyaya  uğrayan  sözlər  ərəb  mənşəlidir:  şəkil-təşkil- 



mütəşəkkil; elm-alim-üləma; nəsr-nasir-mənsur; nəzm-nizam-Nizami-Nazim-mənzum, 

tərəf-ətraf;  eşq-aşiq-məşuq-məşuqə  və  s.  stisna:  (bunlar  türk  mənşəlidir)  alçaq-alçal, 

sarı-saral, kiçik-kiçil, uzun-uzat, dağıt-dağıl-dağınıq. 


 

8.



  Sonu  -at

2

 

(cəm  şəkilçisidir)  şəkilçisi  ilə  bitən  sözlər  alınmadır;  bu  sözlər  ərəb 

mənşəlidir:  məlumat,  həqiqət,  hökumət,  təbliğat,  hesabat.  stisna:  gedişat,  elat  türk 

mənşəlidir. 

 

  9.  Ön  şəkilçili  sözlər  alınmadır:  bivəfa,  laməkan,  namünasib,  baməzə,  anormal.  stisna: 



nadinc, nakişi, natəmiz milli sözlərdir. 

               10.  Daxilində  təkrar  olunan  qoşasamitli  sözlərin  bəzisi  alınmadır:  mədəniyyət, 

ə

vvəl, molla, qüvvə, təəccüb, professor, rejissor və s.  stisna: əlli, yeddi (bu cür bütün saylar) 



         11.  Sonu eynicinsli qoşa samitlə bitən təkhecalı sözlər alınmadır: xətt, sırr, hədd, hiss, tibb 

və s. 


           12.  Tərkibində    j  səsi  olan  sözlər  alınmadır:  janr,  jurnal,  jalə,  müjdə,  bioloji  və  s. 

Qeyd:  Azərbaycan  dilində  söz  əvvəlində  ı  saiti  işlənmir.  Vaxtilə  işıq,  ilıq,  ildırım 

sözləri  yı    ilə  başlamışdır.  Sonralar  ı  səsi  i-yə  keçdiyi  üçün  bu  cür  ana  dili 

sözlərimizdə  ahəng  qanunu  pozulmuşdur.  Bugünkü  ildırım,  ilan  sözləri  əvvəl 

yıldırım, yılan kimi işlənmişdir. 

13  Azərbaycan dilində söz sonunda o, ö, e saitləri gəlməz.  

14. Azərbaycan dilində o, ö, e saitləri ilə şəkilçilər işlənməz (-lov, -sov,-ey 

istisnadır). 

15.  mə, mo, mö, mü, qü, tə hecaları ilə başlayan sözlər, adətən, alınma olur. Mömin, məşhur, 

motor, mübariz, qüssə, mükalimə, müalicə, müasir və s. Azərbaycan dilinə ərəb, fars, rus və rus 

dili vasitəsilə Avropa dillərindən sözlər keçmişdir. 

16.


 Sözün h hərfi ilə bitməməsi: Allah, şah, günah və s. 

17.


 Sözdə "ənc", əng" parçaları olarsa, alınmadır: qəşəng, pəncərə, fışəng və s. 

 

Dilin lüğət fondunun passiv hissəsi iki hissəyə bölünür: köhnəlmiş sözlər və yeni 



sözlər. 

Köhnəlmiş sözlər özü də 2 qrupa bölünür: 

1. Tarixizmlə

2. Arxaizmlər 

Tarixizmlər.'  Tarixi  inkişaf  prosesində  əşya  və  ya  hadisələrin  bəzilərinin  ömrünü  başa 

vurması  ilə  əlaqədar  onların  adları  da  qeyri-fəal  leksikaya  çevrilir.  Belə  sözlər  tarixizmlə

adlanır.  Məs.:  darğa,  çuxa,  abbası,  batman,  koxa,  dinar,  qorodovoy,  mədrəsə,  konka, 

dəbilqə, çarıq, güyüm, təhnə, qalxan, xurcun, daqqa, toppuz və s. 

Tarixizmlər  keçmiş  həyat  və  məişətin  aradan  çıxması,  dəyişməsi  ilə  əlaqədar  olaraq  fəal 

istifadədən qalsa da, bədii əsərlərin dilində həmin həyatı canlandırmaq üçün onlardan istifadə 

olunur. 


Arxaizmlər. Əşya və ya hadisənin adını ifadə edən söz köhnələrək yenisi ilə əvəz olunur. Bu 

cür  köhnəlmiş  sözlərə  arxaizmlər  deyilir.  Tarixizmlərdən  fərqli  olaraq,  arxaizmlər  elə 

sözlərdən  ibarətdir  ki,  onların  ifadə  etdiyi  əşya  və  ya  hadisələr  indinin  özündə  belə 

mövcuddur, lakin onlar başqa sözlərlə ifadə olunur. Məs.: arı (təmiz), yaşınmaq (gizlənmək), 



yey  (yaxşı), 

seyvan  (eyvan),  iraq  (uzaq),  ər/ərən  (igid),  ayaq  (qədəh),  tanıq  (şahid),  sayru 

(xəstə), us (ağıl) əsən    (sağ-salamat), damu (cəhənnəm), uçmaq (cənnət), düş (yuxu), altun 

 

(qızıl),  güz  (payız),  ayıtmaq  (demək),  varmaq  (getmək),  dəyə  (komacıq),  qısqı  (sıxışdırma), 



qənşər  (qarşı,  tərəf),  bəndərgah  (düşmənin  keçə  bilməyəcəyi  yol,  keçid),  yazı  (çöl),  pitik 

(yazı), baqqal (dükançı), əllaf (taxıl, ot alverçisi) və s. 

Tarixizmlərdən bədii dilin üslub xüsusiyyətlərini vermək üçün istifadə edilir. Hər hansı bir 

yazıçı keçmiş həyatın müəyyən tarixi bir dövrünü və o dövrdə yaşamış bu və ya digər surəti 

qabarıq  vermək  istədikdə,  dövrün  müəyyən  dil  xüsusiyyətlərini  nəzərə  çatdırmaq  istədikdə 

tarixizmlər işlədilir. 

Köhnəlmiş  sözlər  daha  çox  atalar  sözləri  və  məsəllərin  tərkibində  mühafizə  olunub. 

Məs.: Aydan arı, sudan durudur. Cadu-pitik eləmək.  

Yeni  sözlər:  ctimai  həyatda  baş  verən  bir  sıra  yeniliklərlə  əlaqədar  olaraq,  elmə, 

texnikaya,  mədəniyyətə,  məişətə  və  s.  aid  yeni  əşyaları,  hadisələri  yeni  sözlərlə  ifadəyə 

ehtiyac  yaranır:  Məs.:  kosmodrom,  sərinkeş,  biznesmen,  ekologiya,  alışqan,  telefılm  və  s. 

Elmin, texnikanın inkişafı ilə əlaqədar yaranan yeni anlayışların adlarını ifadə edən sözlər yeni 



sözlər-  neologizmlər  adlanır.  Neologizimlər  bir  müddətdən  sonra  ümümişlək  sözlər  sırasına 

keçə  bilər.Yadda  saxlamaq  lazımdır  ki,  yeni  sözlər  dildə  hələ  sınaq  mərhələsindədir.  Yeni 

sözlər 2 yolla yaranır:  

1.

  Dilimizin öz söz ehtiyatı əsasında: (açıqca, bölgə, əyləc, öndər və s.) 

2.

  Başqa dillərdən alınma yolla: (faks, gender,şou, sayt və.s) 

 

Sual 12.  sim.  smin quruluşca növləri, ümumi və xüsusi isimlər haqqında 



məlumat yazın. 

Ümumi  qrammatik  mənasına  görə  əşyanın  adını  bildirən  əsas  nitq  hissəsinə  isim  

deyilir.    sim   kim?   nə?   hara?   suallarından  birinə   cavab   verir.    smin özünəməxsus 

cəhətləri  var  ki,  onları  başqa  nitq  hissələrində  görmürük.  smə  məxsusdur:  *Konkret  və 

mücərrəd  olur.  *Ümumi  və  xüsusi  olur.  *Tək  və  ya  cəm  olur.  *Mənsubiyyətə  görə  dəyişir. 

*Hal şəkilçisi qəbul edir (hallanır). *Şəxs (xəbərlik) şəkilçisi qəbul edir. 



Isimlər iki qrupa ayrılır: 

l.Ümumi isimlər    2. Xüsusi isimlər 

 

Bunlar  arasında  oxşar  cəhətlər  var.  Hər  ikisinin  əşya  adı  bildirməsi,  hallanması  və  



mənsubiyyətə 

görə 


dəyişməsi 

və 


quruluş 

baxımından 

üç 

yerə 


bölünməsi 

oxşar     

cəhətlərdəndir. 

 

Ümumi  isimlər  eynicinsli  əşyalara  verilən  adlardır:  ağac,  gül,  küçə,  daş,  kənd  və  s.  Eynicinsli  əşyaları  bir-



birindən  fərqləndirmək  üçün  onların  hər  birinə    verilən  adlara  xüsusi  isimlər  deyilir:  "Mehman"(povest), 

"Azərbaycan"  (qəzeti),    Araz  və  s.  Xüsusi  isimlərin  ümumi  isimlərdən  bir  sıra  fərgli  cəhətləri  va:* şIənmə 



yerindən  asılı  olmayaraq  ilk  hərfi  həmişə  böyük  yazılır.  *Ancaq  konkret  olur.  *Sinonimi,  omonimi  olmur. 

Xüsusi isimlər bir sıra növlərə bölünür: 

l. nsan adlarını və soyadlarını   bildirənlər: Vidadi, Məhəmməd, Elşən, Zərdabi, Gəncəvi, Axundov və s. 

2.Yer adlarını bildirənlər: Təbriz, Xankəndi, Şuşa,Türkiyə və s. 

 3.Əsər və mətbuat adları: " sgəndərnamə", "Vaqif”', "Səs"(qəzet) və s.  


10 

 

4.Heyvanlara verilən adlar: Dürat, Alaş, Məstan, Bozdar, Alapaça və s. 



Xüsusi isimlərin əksəriyyəti sadə, düzəltmə, mürəkkəb, konkret, mücərrəd olan ümumi isimlərdən yaranır. Məs.: 

Hikmət,  smət,  Arzu,  Ulduz, Topxana, Tovuz və s. Bəzi hallarda xüsusi isimlər də ümumiyə çevrilir.  Məs.: sirab, 

badamlı, şampan, kalaşnikov, plombir, mersedes və s. 

simlərin quruluşca üç növü var: sadə, düzəltmə, mürəkkəb. Sadə isimləheç bir leksik şəkilçi qəbul etmir. 

Yalnız  qrammatik  şəkilçi  qəbul  etmiş  isimlər  də  sadə  isimlərdir.  Məs.:  şeir-şerimiz,  ağac-ağaclar,  maşın-maşına, 

kitab-kitabdır və s. 

     Düzəltmə  isimlər  isə  kökdən  və  leksik  şəkilçidən  ibarət  olur.  Düzəltmə  isimlər,  əsasən,    isimlərə    və    fellərə   

leksik  şəkilçilər  artırmaqla  yaranır.   Yalnız –lıq

4

 şəkilçisinin köməyi ilə isim, sifət, say, əvəzlik və zərfdən isim 



düzəltmək olur. Məs.: istilik, düzlük, çoxluq, mənlik, gerilik, yaxınlıq və s. Bu cür isimlər mücərrəd isimlərdir.  

Mürəkkəb  isimlər  sintaktik  yolla,  iki  və  daha  artıq  sözün  birləşməsi  ilə  yaranır. 

Mürəkkəb  isimlər        yazılışına  görə  iki  yerə  bölünür:  bitişik  yazılanlar,  defislə  yazılanlar. 



Bitişik  yazılan  mürəkkəb  isimlər  bir  vurğu  altında  deyilir. 

Bu  cür  sözlər  əmələ  gəlmə 



üsullarına görə bir neçə qrupa bölünür: 

l.  ki müxtəlif mənalı və tərkibində heç bir şəkilçisi olmayan sadə sözlərin birləşməsi ilə

Kürdəmir, Qarabağ, istiot, Elşən, kəlləpaça və s. 

 2.  Mənsubiyyət  şəkilçili  sözlərin  iştirakı  ilə:  suiti,  kəklikotu,  Nəbioğlu,  dağkeçisi, 

Bazardüzü və s. 



3.  Sadə  və  düzəltmə  sözün  birləşməsi  ilə:  soyqırım,  Rüstəmxanlı,  qəlbisınıqlıq, 

beşillik və s. 

 

4.  kinci tərəfi feli sifəolan mürəkkəb isimlər: falabaxan, yelqovan, əlüzyuyan, tozsoran və 

s. 



5.    Aga,  xanım,  bəy,  şah,  xatun  kimi  sözlərin  iştirakı  ilə:  Ağasəlim,  Bəyəli,  Gülxanım, 

Saraxatun və s. 



Defislə yazılan mürəkkəb isimlər aşağıdakılardır: 

1Yaxın mənalı sözlərin birləşməsi ilə:söz-söhbət, qapı-pəncərə, qayda-qanun, adət-ənənə və 

s. 


2.Əks mənalı sözlərin iştirakı ılədərə-təpə, enış-yoxuş, gedış-gəlış, ev-eşık və s. 

3.

  

Tərəflərindən biri ayrılıqda işlənməyən sözlərin iştirakı iləkol-kos, 

kagız-kuğuz, 

zir-zibil, dəmir-dümür, sür-sümük və s. 



4.  zafət tərkibi formasında olanlar: tərzi-hərəkət, nöqteyi-nəzər, həddi-buluğ, 

tərcümeyi-hal və s. 



Sual 13. smin hal kateqoriyası  haqqında yazın. 

simlər başqa sözlərlə əlaqəyə girərkən bəzi qrammatik şəkilçilər qəbul edərək formaca 

dəyişə bilir.  simlərin belə dəyişilməsi hallanma adlanır. Dilimizdə ismin altı halı var: 


11 

 

Adlıq 

 Vətən 

 

  Kim? nə? hara? 



Yiyəlik 

Vətənin 


 

kimin? nəyin?haranın?      

nnnnnnnnnnnnnnnnnnnə 

Yönlük 

Vətənə  


aaaaa 

 

kimə? nəyə? haraya? 



Təsirlik 

 Vətəni 


 

kimi? nəyi? haranı? 



 Yerlik 

Vətəndə 


 

kimdə? nədə? harada? 



Çıxışlıq 

Vətəndən 

 

kimdən? nədən?   haradan?       



 Adlıq hal 

Ə

sasən  kim?(ata),  nə?  (qəzet),  bəzən  də  hara?  (Təbriz)  sualını  tələb  edir. 

Lüğətlərdə  isimlər  adlıq  halda  verilir.  Adlıq  halın  xüsusi  şəkilçisi  yoxdur.  Adlıq  halda 

olan isimlər cümlədə daha çox dörd mövqedə işlənir: 1 .Mübtəda: Vətən hamımızın baş 

tacıdır.  2.Xəbər:  Hamımızın  baş  tacı  vətəndir.  3.Təyin:  Daş  bina  möhkəm  olar. 

4.Xitab:Vətən, səndən ötrü can verməyə hazırıq. 

Adlıq halda olan isim cəm, mənsubiyyət və şəxs şəkilçiləri qəbul edə bilər.Bu şəkilçilər ayrı-

ayrılıqda və eyni zamanda ismin başlanğıc formasına qoşula bilər: kitab-kitablar-kitablarım-

kitablarımdır. 

Yiyəlik hal 

Yiyəlik halda olan isimlər özündən sonra gələn sözlərlə əlaqəyə girərək əşyalar, şəxslər 

arasında  aidlik,mənsubluq  mənası  yaradır.  Xüsusi  şəkilçisi:  -ın

4

,  -nın



Sualları:  kimin? 

nəyin? haranın? 

       Yiyəlik  halda  olan  isimdən  sonra,  adətən,  mənsubiyyət  şəkilçili  söz  gəlir  və  söz 

birləşməsi  yaranır.  Bu  cür  söz  birləşməsinin  birinci  tərəfi  yiyəlik  (sahiblik),  ikinci  tərəfi  isə 

mənsubluq (aidlik) bildirir. 



Yönlük hal 

Yönlük halda olan isimlər cümlədə, əsasən ,tamamlıq və yer zərfliyi olur.  

Sonu açıq saitlə bitən isimlər yönlük halda fərqli tələffüz edilir: komaya [komuya], xalaya 

[xalıya] və s. 

Təsirlik hal 

Təsirlik  hal  hərəkətin  hansı 

əş

ya üzərində icra olunduğunu bildirir. Yiyəlik 



hal kimi, təsirlik hal da iki cür 

olur:  l.Müəyyən  təsirlik  hal;  2.Qeyri-



əyyən təsirlik hal. 

əyyən  təsirlik  halda  olan  isimlər  -ı

4

,  -nı



4

  (Nitqdə  bəzən  müəyyən  təsirlik  hal  yalnız  -n 

bitişdirici  samiti  ilə  düzəlir:  Almasın,  heyvasın,  narın  yemədim.)  şəkilçilərini  qəbul  edir. 

Kimi?  nəyi?  haranı?  suallarına  cavab  olur:  Əlini  (kimi?)  bura  çağır.  Kitabı  (nəyi?)  mənə 

ver. Şəhəri (haranı?) bulud aldı. 

Qeyri-müəyyən təsirlik hal isə şəkilçi qəbul etmir və nə? sualına cavab olur. Cümlədə daha 

çox hərəkət bildirən sözlə yanaşı gəlir. Məs.: Rəssam divardan şəkil (nə?) asdı. Bu cümlədəki 

 


12 

 

qeyri  -müəyyən  təsirlik  hallı  ismi  asanlıqla  müəyyən  təsirlik  hala  çevirmək  olar:  Rəssam 



divardan şəkli (nəyi?) asdı. Müəyyən və qeyri-əyyən təsirlik halın əsas oxşar cəhətlərindən 

biri odur ki, hər ikisi təsirli fellərlə əlaqəli olur.  stisna hallarda müəyyənlik bildirən təsirlik hal 

təsirsiz fellərlə də əlaqəyə girir: Yayı dincəlmədim. 

Yerlik hal 

Yerlik hal hərəkətin icra olunduğu yeri bildirir və kimdə?, nədə?, harada? suallarına cavab 

olur.Yerlik  halda  olan  isimlər  -da

2

  şəkilçisini  qəbul  edir.  Cümlədə  kimdə?  nədə?  suallarına 



cavab  verdiyi  zaman  tamamlıq,  harada?  sualına  cavab  verdiyi  zaman  isə  yer  zərfliyi  və 

kimdədir?,  nədədir?  suallarına  cavab  verdiyi  zaman  xəbər  olur.  Məs.:  Kitabda  (nədə?) 

maraqlı mövzular var. Adamlar 

parkda (harada?) dincəlir. Qoşunlar sərhəddədir (hardadır?). 

Çıxışlıq hal 

smin çıxışlıq halı hərəkətin başlanğıc yerini və çıxış nöqtəsini bildirir və kimdən? nədən? 



haradan?  suallarına cavab verir.  Çıxışlıq  halda  isimlər  -dan

şə



kilçisini  qəbul  edir.  Cümlədə 

tamamlıq,  zərflik  və  bəzən  də  xəbər  kimi  iştirak  edə  bilir.  Məs.:  Ağacdan  (nədən?)  budaq 

qırdım. Qədir kənddən (haradan?) uzaqlaşdı. Məktub kənddəndir (haradandır?). 

smin çıxışlıq halı yönlük halda ifadə olunan fıkrin əksini bildirir.Yönlük hal hərəkətin son, 

çıxışlıq hal isə başlanğıc nöqtəsini bildirir. 



 

Sual 14.Tək və cəm isimlər nəyə deyilir

 

simlər kəmiyyət baxımından tək və ya cəm olur.  smin ifadə etdiyi əşya iki və ya daha artıq 

olsa,  o  zaman  -lar

2

  şəkilçisi  qəbul  edir.  simlərin  tək  və  ya  cəm  olması:  şəhər-şəhərlər,  odun-



odunlar,  maşın-maşınlar 

və  s.  Cəmlənmək  daha  çox  ümumi  isimlərə  aiddir.  simdən  əvvəl 

müəyyən  miqdar  sayı  gələrsə,  isim  cəm  şəkilçisi  qəbul  etmir:  beş  kitab,  altı  durna  və  s.  Beş 

kitablar olmaz. 

stisna hallarda bədii xüsusiyyət daşıyaraq xüsusi isimlər də cəm şəkilçisi qəbul edir: 

Öldü  Balaşları  öldürən  əsgər,  Öldü  Gülüşləri  güldürən  əsgər.      (M.Müşfıq)  Xüsusi  isimlə



cəşəkilçisi qəbul etdiyi zaman böyük hərflə yazılır.  

1.

   Sözün son samitindən asılı olaraq, cəm şəkilçisinin ilk samiti fərqli tələffüz oluna 



bilər. Bu daha çox sonu t, n, z, və samitləri ilə bitən sözlərdə özünü göstərir: canlar 

[cannar],  qızlar  [qızdar],  şairlər  [şairrər].  2.  -lar

2

  şəkilçisi  bəzən  mənsubluq  və  ya 



xəbərlik anlayışı da bildirir: onların anaları, bunlar uşaqdırlar və s. 

Elə  isimlər  var  ki,  onlar  cəm  şəkilçisi  qəbul  etmədən  say  etibarı  ilə  çoxluq,  topluluq 

bildirir. Məs.: cəmiyyət, qoşun, ordu, ilxı, naxır, partiya, dəstə, xalq, camaat, el, üləma, şüəra, 

ə

hali, alay və s. Bunlara toplu isimlər deyilir. Topluluq bildirən isimlər qrammatik cəhətdən 



tək  isimlərdir.Toplu  isimlər  cəm  şəkilçisi  qəbul  edə  bilir.  stisna  olaraq  camat,  şüəra,  əhali, 

üləma sözləri cəm şəkilçisi qəbul etmir. 



 

13 

 

 



Sual 15. sim mənsubiyyətə görə necə dəyişir? 

smi  başqa  nitq  hissələrindən  fərqləndirən  əlamətlərdən  biri  də  mənsubiyyət  kateqoriyasıdır. 

Mənsubiyyətə  görə  dəyişmə  şəxslərlə  şəxslər,  şəxslərlə  əşyalar,  əşyalarla  əşyalar  arasında  ola 

bilər. I və II şəxslərə aid mənsubiyyət şəkilçisi  yalnız şəxs və ya əşyanın insana mənsubluğunu 

bildirir. Məs.:mənim evim, sənin dərdin və s. III şəxsə aid mənsubiyyət şəkilçisi qəbul etmiş isim 

isə həm insana, həm də cansız əşyaya aid ola bilər. Məs.:evin pəncərəsi, atın ayağı və s. 

Ə

ksər  hallarda  mənsubiyyət  şəkilçisi  qəbul  etmiş  ismin  əvvəlində  yiyəlik  hal 



şə

kilçisini  qəbul  etmiş  şəxs  əvəzliyi,  isim  və  ya  isimləşmiş  digər  nitq  hissələri  gəlir



Onun  maşını  qəşəngdir. 

Bəzi  hallarda  yiyəlik  hallı  şəxs  əvəzliyi  cümlədə  ixtisar 

olunur: Maşın qəsəngdir.Mənsubiyyət şəkilçili söz yiyəlik hal  şəkilçili sцzlərdən sonra gəldiyi 

zaman hər ikisi cьmlənin bir ьzvь olur.  



MƏNSUBIYYƏŞƏKILÇ LƏR N  GOSTƏRƏN CƏDVƏL 

ŞƏ

XSLƏR 



I şəxs tək 

I  şəxs cəm 

II  şəxs 

tək 


II şəxs 

cəm 


ŞƏ

Yüklə 470,19 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin