çalışırlar.
öyrədir. Onun azərbaycan, rus və ingilis
kir müəllimin yetirmələridir.
edirlər.
onu Tibb Universitetinə gətirib çıxardı.
mühəndis vəzifəsində çalışır.
məsləhətlər aldı.
universitetin rektorluğu mükafatlandırıb.
maraqlanmışdır.
Prof. Dr.Afiq Berdeli, Celal Bayar Univer-
kafedrasının müdiri Prof.Dr. Mehmet
barədə fikirlər müzakirə olunmuşdur.
15 noyabr 2016-cı il
http://www.amu.edu.az
7
Quliyeva
Xurşud
Cəmil
qızı 1918-ci ildə Vladiqafqaz
şəhərində - Murtazova stansi-
yasında (Şimali-Qafqaz Dəmir
yolları) dünyaya göz açmışdır.
Orta təhsilini Bakı şəhərində al-
mış, 1936-cı ildə Azərbaycan
Tibb İnstitutuna daxil olmuş və
1942-ci ildə oranı bitirmişdir. Eyni
zamanda 1932-ci ildən 1942-
ci ilə qədər konservatoriyanın
nəzdində musiqi texnikumunun
fortepiano sinfində təhsil almışdır.
1937-ci ildə Azərbaycan Kommu-
nist Gənclər İttifaqının Mərkəzi
Komitəsinin texniki katibi, 1941-
1942-ci illərdə ATİ-nin Komso-
mol Komitəsinin katibi işləmişdir.
1942-ci ildə Bakı şəhər Kom-
munist Gənclər İttifaqının katibi,
sonra isə Azərbaycan Kommu-
nist Partiyasının Bakı komitəsinin
instruktoru seçilmişdir. 1944-cü
ildən ATİ-nin fakültə cərrahiyyəsi
kafedrasında ordinator, 1946-cı
ildən assistent, 1966-cı ildən pro-
fessor, 1971-1980-ci illərdə isə
kafedra müdiri vəzifələrində ça-
lışmışdır.
1955-ci ildə “Obliterasiyaedici
endarterit zamanı yerli arteriya-
daxili şok hemoterapiyası” möv-
zusunda namizədlik dissertasiya-
sını müdafiə etmişdir.
1960-cı ildə N.Nərimanov adı-
na Azərbaycan Tibb İnstitutunun
Elmi Şurasının qərarı ilə dok-
torluq dissertasiyası üzərində
işləmək üçün SSRİ TEA-nın
A.V.Vişnevski adına Cərrahiyyə
İnstitutuna ezam olunmuş və
1965-ci ildə “Qarın arteriyası və
onun şaxələrinin zondlanması və
selektiv angioqrafiyası (anatomik,
eksperimental tədqiqatlar və klinik
müşahidələr)” mövzusunda dok-
torluq dissertasiyasını müdafiə
etmişdir.
1959-cu ildə “Səhiyyə əlaçısı”
döş nişanı, dəfələrlə Azərbaycan
SSR Səhiyyə Nazirliyinin və Res-
publika tibb işçilərinin Həmkarlar
ittifaqının Fəxri təltiflərinə layiq
görülmüşdür. Müharibə veteranı
idi. “Qafqazın müdafiəsi uğrun-
da”, “Əmək igidliyinə görə” medal-
ları ilə təltif olunmuşdur. 1963-cü
ildə “Eksperimental Cərrahiyyə
və anesteziologiya” (Moskva) jur-
nalının redaksiya heyətinin üzvü
seçilmişdir. Dəfələrlə Moskva-
da, Kiyevdə, Leninqradda elmi
ezamiyyətlərdə olmuşdur. Daim
ictimai işlərdə çalışmış, pediatri-
ya fakültəsinin Partiya bürosunun
üzvü olmuş, TEC-in cərrahiyyə
bölməsinə rəhbərlik etmişdir.
1966-cı
ildə
Azərbaycan
SSR Ali Sovetinin qərarı ilə
“Azərbaycan SSR-in Əməkdar
həkimi” adına layiq görülmüşdür.
104 elmi işin, 1 monoqrafiya-
nın, 10 səmərələşdirici təklifin
müəllifi olmuşdur. 2 elmlər dok-
toru, 4 elmlər namizədi hazırla-
mışdır. Dəfələrlə Moskva, Kiyev,
Tbilisi, İrəvan, Orta Asiya respbli-
kalarında cərrahiyyə qurultayla-
rında, eləcə də Çexoslovakiyada
keçirilən Ümumdünya rentgeno-
loqlar qurultayında məruzə ilə çı-
xış etmişdir.
Azərbaycanda ilk ümumi cər-
rah, tibb elmləri doktoru, profes-
sor, Şərqdə cərrahiyyə üzrə ilk
qadın kafedra müdiri olmuşdur.
Professor X.Quliyeva Azər-
baycan Tibb Universitetində or-
dinator vəzifəsindən başlayaraq
assistent, dosent, professor və
kafedra müdiri vəzifəsinə qədər
yüksələrək, həyatının 60 ildən
çox hissəsini Azərbaycan tibb
təhsilinə, Azərbaycan təbabətinə
həsr etmişdir.
Xurşud xanımın xatirəsi onu ta-
nıyanların, qohum və əzizlərinin
xatirində daima yaşayacaqdır.
Allah rəhmət eləsin, qəbri
nurla dolsun!!
Cərrahi xəstəliklər kafedrasının
əməkdaşları
Quliyeva Xurşud Cəmil qızı
Azərbaycan tibb elminə ağır itki üz vermişdir. Professor Xurşud
xanım Quliyeva noyabrın 3-də dünyasını dəyişmişdir.
H
azır yeməklərə acı
ədviyyatın qatılma-
sı ürək-damar sistemi
xəstəliklərinin inkişaf
riskini azaldır. AZƏRTAC
“mednews.info” saytına
istinadla xəbər verir ki,
Harvard Universitetinin
alimləri 7 il ərzində Çinin
500 min sakinini müşahidə
edərək bu qənaətə
gəliblər.
Əldə olunan informasi-
yaya görə, acı yemək vaxt-
sız ölüm ehtimalını 14 faiz
azaldır.
Amerikalı
alimlərin
fikrincə, ədviyyat onkologi-
ya riskini azaldır, arıqlamağa
kömək edir. Ümumiyyətlə,
ədviyyat bir çox xəstəliklərin
müalicəsində
faydalıdır.
Məsələn, diyetoloqlar ürək-
damar xəstəliklərindən və
şəkərli diabetdən əziyyət
çəkənlərin yeməyinə kar-
ri əlavə etməyi məsləhət
görürlər.
Kayen
bibəri
həzm sistemi problemlərinə
kömək edir.
Başqa bir tədqiqat sü-
buta yetirib ki, çili bibəri
miqreni sakitləşdirir. Bu
ədva qanın baş beyinə ax-
masına kömək edir və sinir
uclarını fəallaşdırır.
Acı yemək vaxtsız ölüm ehtimalını 14 faiz azaldır
A
zərbaycanın qocaman
ali məktəblərindən
olan Tibb Universiteti təkcə
yüksək təhsil səviyyəsi
ilə tanınmır. ATU-da tibb
mütəxəssisləri uzun illərdir
həm də təbabətin müxtəlif
sahələrinə dair dərin elmi
tədqiqat və araşdırmalarla
məşğul olurlar.
ATU-nun Patoloji anatomi-
ya kafedrası tərəfindən aparı-
lacaq növbəti elmi araşdırma
da bunun sübutudur. Kafed-
ra əməkdaşları Azərbaycan
Respublikasının
Preziden-
ti yanında Elmin İnkişaf Fon-
dunun 2015-ci il üçün Komp-
leks Elmi-Tədqiqat Proqram-
ları Layihələri Müsabiqəsində
(EİF-KETPL-2015-1(25)) iştirak
ediblər.
Patoloji anatomiya kafedra-
sının əməkdaşları tərəfindən
irəli sürülən “Azərbay can Tibb
Universitetində aparılan ekspe-
rimental-klinik yönümlü elmi-
tədqiqat işləri zamanı patoloji
dəyişikliklərin
molekulyar-
genetik dəyərləndirilməsinin
təmini” layihəsi də müsabiqədə
qalib çıxan layihələrdən ol-
muşdur.
Qrant layihəsinin rəhbəri,
ATU-nun patoloji anatomiya
kafedrasının müdiri, professor
Ədalət Həsənovun sözlərinə
görə layihənin əsas məqsədi
Azərbaycan Tibb Universite-
tinin müxtəlif elmi-tədqiqat
laboratoriyaları, kafedra və
klinikalarında aparılan ekspe-
rimental-klinik yönümlü elmi-
tədqiqat işləri zamanı hüceyrə,
toxuma və orqanlarda rast
gəlinən patoloji dəyişikliklərin
molekulyar-genetik səviyyədə
öyrənilməsi və dəyərləndiril-
mə sini təmin etmək olmuşdur.
Professor Ə.Həsənov qeyd edir
ki, qrant layihəsi çərçivəsində
ATU-nun patoloji anatomi-
ya kafedrasının nəzdində
olan Patohistoloji laboratori-
ya üçün 8 adda avadanlıq və
aparaturanın. 43 adda rea-
gent – histokimyəvi və immun-
histokimyəvi reaktivlər komp-
lektinin alınması planlaşdırılır.
Professor Ə.Həsənov qeyd
edir ki, müasir dövrdə tibb
sahəsində prioritet hesab olu-
nan orqanköçürmə – trans-
plantologiya
(sümük
ili-
yi, böyrək transplantasiyası,
qaraciyər
transplantasiyası
və s.), kök hüceyrələr, tibbi-
genetika, mikrobiologiya və
digər sahələrdə aparılan elmi-
tədqiqat işlərinin nəticələrinin
daha dürüst və dünya elmində
əldə olunan nəticələrə uyğun
olması üçün molekulyar-ge-
netik üsullardan immun-his-
tokimya və FISH (fluorescence
in situ hybridization) üsulu-
nun tətbiqi çox vacib və tələb
olunandır. Nəzərdə tutulan bu
müasir morfoloji müayinələrin
həyata keçirilməsi Azərbaycan
Tibb Universitetinin Tədris-
Cərrahiyyə klinikasında or-
qan (böyrək, qaraciyər və s.)
transplantasiyalarının aparıl-
ması, kök hüceyrələrin öyrənil-
məsi və tətbiqi üzrə müvafiq
şöbələrin yaradılmasından və
fəaliyyətə başlamasından son-
ra daha vacib hesab edilir. Belə
ki, orqan və toxuma transplan-
tasiyaları zamanı əməliyyatdan
əvvəl və sonra donordan və
resipiyentdən götürülən toxu-
ma nümunə lə rinin əksər hal-
larda histokimyəvi və mole-
kulyar-genetik müayinələrinin
aparılması istər elmi-tədqiqat
işləri kimi, istərsə də klinik-
morfoloji tədqiqatlar nöqteyi-
nəzərdən zəruri hesab edilir.
“Eyni zamanda, FISH üsulun-
dan klinik tədqiqatlarda da çox
geniş istifadə edilir. Məlumdur
ki, infeksion xəstəliklər za-
manı xəstənin toxumalarından
və ya mayelə rin dən alınmış
bakteriyalar aqar mühitində
əkilir və törədici təyin edilir.
Lakin, bir çox hətta çox yax-
şı məlum olan bakteriyalar
da laborator şəraitlərdə yax-
şı inkişaf etmirlər. Bu zaman
pasiyentlərdən alınmış çox ki-
çik bir toxuma nümunəsində
FISH üsulunun köməkliyi ilə
törədicini dəqiq təyin etmək
mümkün olur. Qeyd olunan
üsulların istifadəsi ilə müxtəlif
istiqamətli
elmi-tədqiqatlar
zamanı üzv və toxuma lar-
dan götürülmüş cərrahi və di-
aqnostik biopsiya, həmçinin
autopsiya
materiallarında
müxtəlif struktur səviyyələrdə
morfoloji dəyişiklikləri aş-
kar etmək, patoloji proseslə-
rin morfogenezini, forma və
xarakterini, onların qarşılıqlı
dinamikasını öyrənmək, ne-
oplastik proseslərdə şiş to-
xumasının dəqiq histogenezi
təyin etmək qarşıya qoyulan
məqsədə çatmaq üçün adek-
vat məsələlər hesab olunmalı-
dır. Bütün bunların da nəticəsi
klinikada, xüsusilə də onkoloji
xəstəliklər zamanı və orqan
transplantasiya la rında həyati
diaqnostika, müayinə, müalicə
və profilaktika işlərinin daha
da təkmil ləş diril məsinə və
yaxşılaşdırılmasına, molekul-
yar səviyyədə proqnostik fak-
torların müəyyənləşdirilməsi
ilə xəstəliklərin maksimum
dərəcədə proqnozlaşdırılması-
na səbəb olacaq”.
Ümumiyyətlə, layihənin ic-
rası
sayəsində
ATU-nun
Patomorfoloji
laboratori-
ya sında müasir morfolo-
ji müayinə üsullarından (işıq
mikroskopiyası, histokimyəvi,
immunohistokimyəvi, FISH və
s.) kompleks şəkildə istifadə
ediləcəkdir. Bunların köməyilə
nəzəri-eksperimental
və
tətbiqi-klinik elmi-tədiqiqatlar
zamanı hüceyrə, toxuma və or-
qanlarda müxtəlif səviyyələrdə
baş
verən
dəyişikliklərin
morfoloji
xüsusiyyətlərinin
öyrənilməsi nəzərdə tutulur.
Həmçinin, böyrək və qaraciyər
transplantasiyaları zamanı re-
perfuzion sindromun patoge-
netik və morfogenetik əsasları
yeni müstəvilərdə və müasir
tələblər səviyyəsində tədqiq
olunacaqdır. Kəskin və xroniki
leykozların müxtəlif formaları
zamanı sümük iliyi transplan-
tasiyalarından sonra monito-
rinq müayinələr aparılacaqdır.
Professor vurğulayır ki, im-
munhistokimya və FISH üsul-
larının istifadəsi, həmçinin bu
üsulların tədbiqi zamanı əldə
olunan nəticələr Azərbaycan
Tibb Universitetinin müva-
fiq
kafedralarında
aparı-
lan tədris prosesində istifadə
ediləcək və kafedraların elmi-
tədris bazasının daha da
möhkəmlənməsinə
xidmət
edəcək.
Qeyd edək ki, layihədə pa-
toloji anatomiya kafedrasının
assistenti Camal Musayev, ka-
fedranın baş müəllimi Müşfiq
Orucov, baş laborantlar Arzu
İbişova və Anar İsayev iştirak
ediblər. Layihə üzrə immu-
nohistokimya və FİSH üsulları
ATU-nun nəzəri kafedrala-
rında, elmi-tədqiat labora-
toriyalarında və klinikaların-
da həyata keçiriliən çoxşaxəli
elmi-tədqiqat işlərinin mor-
foloji
hissələrinin
həyata
keçirilməsində, o cümlədən pa-
toloji anatomiya kafedrasında
tələbə və rezidentlərin tədris
prosesində hərtərəfli istifadə
ediləcək.
Günel ASLANOVA
Elmin İnkişafı Fondunun dəstəyilə və
immuno-hissokimyəvi reaktivlər alınacaq