Atalar deyir

barlı

: sür

ə

li (d

əvamlı) iyi}

. (

qarşa

 

qarşında)

. 

(ata baxarsan barlı bax, döğüş gün yar olsun)

. 

ata dir

ək, oğul bilə

k. (

ata kökdür, oğul qoldur

). 

ata dos kimi bax, düşman kimi min

. 

113. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ata düşmanı, dosd olmaz

. 

ata evind

ə

 ügey ana, 

ə

r evind

ə

 qaynana. 

ata 

ə

t ver

ə

nin, it

ə

 ot ver

ənin, qalmağa göt verə

nin sonu olmaz. 

ata göylü balada, bala göylü havada. 

ata göylü balada, bala göylü havada. 

ata güc, adama baş 

(

g

ə

r

ə

k

). 

ata qabağdan, itə

 

daldan yanaş

. 

ata maldan kar çıxmaz, başda baxtın olma

sa!. 

ata min, h

əq danış

. ( 

h

ə

qqi, at üst

ə

 

danış)

. 

ata mindi, atasını, atdan endi, atını tanımadı

. (ata min

ər, atasın danır, 

atdan enir, atın danır

. 

(ata mindi atasın tanımadı, atdan 

düşdü atın)

. 

(ata mindin, özüvü unutma, atdan düşdün, 

atıvı

. (atdasan özün

ü, atdan endin atın unutma) )

. 

ata mindin, özüvü unutma, atdan endin, atıvı

. 

(

atdasan özünü, atdan endin 

atın unutma

). 

ata min

ər, atasın danar, atdan enər, atın danar

. 

(

ata mindi, atasını, atdan

 

endi, atını tanımadı

). (

ata mindi, atasın tanımadı

. 

atdan düş

dü, 

atın tanımadı

). 

ata minib atanı, atdan düşüb atın unutma

. 

114. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ata oğlu, ataç doğar

. 

ata oğul dış bolmuş, doğma doğan yad olmuş, torqa başlar baş olmuş, 

şoraqlıqda göy çıxmaz, böylə

 eld

ən el çıxmaz

. (

dış 

bolmuş

: 

yad olmuş

). 

(

doğma doğan

: 

qohum tanış)

. (torqa: 

uşaq

. axmaq). (

şoraqlıqda

: 

çoraqlıqda

). 

ata oğula bağ bağışlamış, oğul atıya salxımın belə

 

qıymamış (

verm

əmiş

). 

ata sapılı ataş, ana sapılı anaç

. 

(

sapılı

: 

əğimli

. meyilli). 

ata saplı ataş, ana saplı anaş

. 

(

ata s

əpir ataş olur, ana sə

pirs

ə

 

anaş olur 

– 

s

ə

pm

ə

k: 

ə

km

ə

k. böyütm

ə

k

). 

ata sevgiy

ə

 

işə

nm

ə

. 

ata sovğası tirk ötə

r, tez tük

ə

r. (

sovğası

: irsi). (tirk: iti). 

ata yaxşı bax, öküzüdə

 unutma. 

ata y

ə

h

ə

r, dil

ə

nçiy

ə

 

torba ağırlığ edmə

z. 

ata yumağlanar, oğul budağlanar

. 

ata yumaqlanar, oğul budaklanar

. 

ata, topr

ağı ə

l

ə

k v

ə

l

ək edir, oğlu ə

kir, tör

əni yığır

. 

atacaq daşın, at uzaqlara bildiyin də

r

ək, tutduğun yolu bitə

c

ə

k sonu 

ged

ə

sin g

ə

r

ə

k. 

115. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atacaq daşın, at uzaqlara bildiyin də

r

ək, tutduğun yolu bitə

c

ə

k sonu 

ged

ə

sin g

ə

r

ə

k. 

atadan altı olunca, anadan iki ol

. 

atadan güdm

ə

 

qomar, ilkin dadar, sonğun qoxar

. (qomar: 

sovğa

. irs. miras

)

. 

ataq üçün yol varanlar, h

ə

r g

ə

l

ə

n

ə

 yalvaranlar, yaltaqlar, dalqavaqlar. 

(ataq: l

ə

q

ə

b. ünvan. (dalqavaqlar: fürs

ə

tt

ə

lbl

ə

r). 

atalar sözü bazarlarda satılmaz

. 

atalar sözü elin gözü. 

atalar sözü iki olmaz. 

(atalar sözünün doğruluğunda quşqu yoxdur)

. 

atalar sözü qurana girm

əz, yanında gedə

r. 

(

atalar sözü qurana girm

ə

z, 

yanınca yelişir

). 

atalar sözü qurana girm

əz, yanında gedə

r. 

(atalar sözü qurana girm

əz yanıca 

ged

ə

r). 

atalar sözü sözün düzü. 

at

alar sözü, ağlın gözü

. 

atalar sözü, atar sözü. (

sözün için söyl

ə

r

). 

atalar sözü, söz b

ə

z

ə

yi, saqqal qoysan, üz b

ə

z

ə

yi. 

atalar sözü, sözl

ə

rin düzü. 

atalar sözü, sözün yarışı

. 

116. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atalar sözün saxla, könlüvü açar h

ə

r vax. 

atalar sözün

ə

 

uy, işinə

 uyma, onlar q

ə

l

əmi bıraxıb oxu seçdilə

r

. (uy: bax). 

(q

ə

l

ə

mi: 

yazını) (yazı bilgi oxu (tə

hsil), d

əlir oxu yazır alnı)

. 

(bilgisiz ell

ə

r, çölü g

ə

zl

ə

yir). 

ataların söziylə, Türkün tatlı diliylə

, yol yürüy

ə

n yorulmaz!. 

Ataların sözüdür, deyə

rl

ə

r: “yük 

ə

yil

ə

nd

ə

 

daşı da yerində

n (

yurdundan

) 

eyl

ə

r”. 

Anlamını bilmə

y

ə

nl

ə

r üçün deyim, bilsinl

ə

r: 

hansısa daşqaçı heyvanın belinə

 

çatılan yükün də

ng

ə

si 

(tarazlığı) pozulanda, yükün ə

yil

ən yüngül tayına bir daş 

qoyub d

ə

ng

ə

ni düz

ə

ld

ə

rl

ə

r, g

əlib uğrağa (

m

ənzilbaşına

) 

çatdıqları yerdə

 is

ə

 

daşı götürüb atarlar qırağa, daş da 

bel

ə

c

ə

 yerind

ən ayrı düşə

r. 

atalarsözü, adalı sözlə

r. 

(

adalı

: d

ərs almalı

. ibr

ə

tli). 

atalarsözü, atanın qanı, ananın canı

. 

atalarsözü, başın gözü

. (

başın

: 

ağlın

). 

atalarsözü, dosları, dosda eşir, düşmanın bağrın deşir

. 

atal

ı söz, ağıla göz

. 

atalı söz, başıva göz

. (

ağıla göz

). 

atam dedim atılmır, satam dedim satılmır, gecə

 

gündüz yapılmır

. 

117. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atam il

ə

 

atanı deyincə

, özüm il

ə

 özünü de. 

atam oğlu dura dur, börüngə

 bax, ula dur! 

(ula dur: 

ayıq dur)

. 

(kardışim, evrin 

(evir. dünya) d

uranca durasın, qurd kimi, ayıq olasın)

. 

atamazsan ağuzundan dadı baldursa dilin!

. 

atan balası olma, adam balası ol

. 

atan çatdı, yatan qaldı

. 

atan soğan, anan sarımsaq, hardan oldun gülbəşə

k

ə

r?!. (gülb

əşə

k

ə

r: 

dadlı duzlu, eyi qoxulu)

. 

atana gözü oğul ilə

 u

şaqda, oğlun gözü avlu ilə

 

bayırda

. 

atanadan öğrəşirik danışmaq, çevrə

 biz

ə

 

öğrə

d

ə

c

ə

k

 

susmağı

. (

çevr

ə

: 

mihit). 

atananla, dilinl

ə, topraqınla övünmə, kim olub, gördügün işinlə

 övün. 

atanası sevə

n kimi sev

ə

m

ədi heç uşaq atanasını

. 

atanın düşmanı, oğula dosd 

olmaz. 

atanın qılığı, balağa giriş

. (

atanın edişi, adəti, işi balaya örnə

k kimi keç

ə

 bil

ə

r). 

Atanla atamdan niy

ə

 

danişırsan, özünlə

 özümd

ən danışsana

. (Araz 

Gunduz). 

atanlardan içind

ə

 

yer qalmasın, sevə

nl

ə

rd

ən çalış dilin azmasın

. 

atanlardan qalmaz yadımda

 

bir iz, başqa donda gə

zirs

ə

k, içl

ə

rmizd

ə

 biriz. 

118. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atanlardan yadında iz qalmasın, sevə

nl

ərin çalış yadın salmasın

. 

(

salmasın

: itirm

ə

sin

). 

atarsın yün olur, tə

p

ə

rsin keç

ə

, sivridirsin (

uzaldırsın

) börk

. (h

ər iş qıraqdan 

qolay g

ə

lir). 

atası acı alma yesə, oğlanın dişi qamar

. 

atası kəsir, bala baltalır (

birbirind

ən kopoyğludurlar

). 

atasın sayan, oğlu sayalar

. (

atasın sayığan, oğlu sayğılar

). 

atasın sayığan, oğlu sayğılar

. 

(atasına hörmə

t göst

ə

r

ən, oğlundan görə

r 

hörm

ə

t). 

(atasın sayan, oğlu sayalar)

. 

atçı gördün atçılıq, aşçı gördü aşçılığın alıbgör

. (

alıbgör

: 

öğrə

n

). 

atda ayaq, 

ə

rd

ə

 

bağır olmasa, yurdun dağar, ölkə

 

qalır özgə

y

ə

. (

bağır

: 

qayrat

). 

atda gücl

ə

 

yeriş, ə

rd

ə

 

başla iş 

(

sayılır, hesaba gə

lir

). 

atda qarın, itdə

 burun. 

atdan düş, addan yox

. 

atdan düşən eşşə

k axdarar. 

atdan düşən, eşə

k arar. 

atdan düşə

n, yen

ə

 atlanar. 

atdan düşüb, yə

h

ə

rd

ən düşmür

. (

atdan düşüb, yə

h

ərin buraxmır

). 

119. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atdan salıb ad yaxarlar

. k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

atdığın daş düşə

c

ək, yaşın uzaq sürə

c

ə

k, amac qursan ç

ə

kin bil, son 

durağa yetingil

. 

(ç

ə

kin: 

ağırlığın)

. 

atdığın ox havıya, dalqılar bir gün dalıva

. 

(

dalqılmaq

: 

qayıtmaq

). 

atdığın vurar, tutduğun qoparar

. 

atdımı kiçik sayma!

. -

yaşam iki atdımlar arası yaşanır

. 

atdıya çatmaz yayaq, bu dosluğu sən bırax

. 

(yayaq. piyada). 

atğır ovçu atanda

 

oxu, d

əlib deşmiş, yağu gözünü

. 

(

atğır

: 

nişançı)

. 

atı arıyanda (

yorulanda

) gör, igidi qarıyanda gör

. 

atı at yanında bağlasanğ, soydaşmazsa, suvdaşar

. (

suvdaşar

: 

tavtuşar

. 

tüvt

əşə

r). (suv: suy. 

davranış

. 

tüvarış

. xulq. xuy). 

atı atın yanına bağlasan ya hayın götü

r

ə

r ya xuyun. 

atı çabıq, əti çapıq

. 

(

əti çapıq

: 

əti hazır

. 

ə

ti k

əsik, doğraq)

. 

(atı çabıq, çapıq, 

yüyr

ək, hızlı olanın, yaşamda gücülü yetə

rli olur). 

atı çapar minəni, qılış çalar tutanı

. 

atı dişdən, kişini işdən tanı

. 

atı itiyin qulağı kişnəşə

r. 

atı itiyin qulağı kişnəşə

r. 

atı itmiş qulağından atın sə

si k

ə

silm

ə

z. 

120. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atı olan qaldı, yə

h

ə

ri olan geddi. 

(

atı olan qaldı, yə

h

ə

ri olan minib getdi). 

atı olmayan, arpa nə

 g

ə

z

ə

r. 

atı olmayan, ayağla gə

z

ə

r. 

atı saxlayan, oğlu ə

kl

ə

y

ən tanır

. 

(

ə

kl

ə

y

ə

n: 

ə

kid

ə

n. 

eğitə

n. bec

ə

r

ə

n. t

ə

rbiy

ə

t 

ver

ə

n). 

atı taxalanca, yolu baxala

. 

(taxalanca: 

nallayınca)

. 

(

atı nallamaqdansa, yola 

baxdır, yolu düzə

lt, yol düz

ə

lt). 

atı ürkə

n, 

ə

ri qorxan yerind

ə

n saxla. 

(yaşam oldağla, başa gə

l

ə

nl

ə

r

ə

 ç

əliş 

çalışdır

. evr

ə

n d

ə

n

ək yok, yaşam yeridir)

. 

atı

 

yoxdu, eşşə

yi d

ə

 b

əğə

nmir. 

atı yorğana kimsə

 

çatmamış

. (

yorğana

: 

yorğa olana)

. 

(atına baxan, ardına 

baxmaz). 

(işin qeyim tutan, izçisinin gözün oyar)

. 

atı, arıyanda gör!, eydi, qarıyanda gör!

. 

(

arıyanda

: yorulanda). (gör: göz

ə

tl

ə

. 

bax. 

baxmaçılıq ed)

. (eydi: eyidi. iyidi. 

iğidi

. igidi). 

atı, yoluyla tanı, eli diliynə

n. 

(yoluyla: 

yürüşilə

)

. 

atıb gedincə

, 

ə

kib ged. 

atıb gördü, ə

kib biçdi. 

atıb tutmanı sevməmiş yaşam, tutub oynadır yaşamın yolu

. (yolu: 

fırıldağı

. 

dolanbacı

. 

çarxı)

. 

atıcı ovçunun, tüfə

yi paslanmaz. 

atığı quyruğdan, bu günkü öpgə

 

yaxcı

. 

(

atığı

: 

atınğı

: 

yarınkı)

. (öpg

ə

: 

ağciyə

r). 

121. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atılan daş geri döndü, baxtım onda çöndü

. 

atılan daşa baxdıqara tuşlanar

. (

atılan daş qarabaxdı tutar)

. 

atılan ox atan yayı unutmaz

. 

atılan ox daşdan qayıtmaz, daş ilə

 q

ayıdar

. (

atılan ox daşdan qayıtmaz, daşla 

qayıdar)

. 

atılan ox, aydılan söz qaytmamış

. (

aydılan

: deyil

ə

n

). 

atılan ox, daşada də

ys

ə, qayıtmaz, yayılar

. 

atılan oxsa, saxlanmaz, aytılan sözsə

, tutulmaz

. (

aytılan

: deyil

ə

n). 

atılmış ox, deyilmiş söz, savılmış gün qayıtmaz

. 

atılsa yarıcı, vurduğu yara onunla itə

r. 

(biri s

ə

ni çox sinsidirs

ə, yaxcı pisin 

büküb tulla). 

atım dedim atılmıyır, satım dedim satılmıyır, gecə

 

gündüz yapılmıyır

. 

atım yoxdu aranda, qayğım olmaz borandan

. 

(

boran yoxdu atım vura, yolum 

yoxdu at

ım yora

). 

atın adı ulu, də

v

ənin dabanı

. (

ulu: yek

ə

). 

atın ayağına, itin quyruğuna bax

. 

atın başı keçibsə, quyruğundan tutulmaz

. 

atın dişinə

 

bax, kişinin işinə

. 

atın əşgin, qılıcın olsun

. 

əşgin

 

(

k

ə

sgin: 

yarqın)

. (

əşgin

 

yürgün). 

122. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atın gücü yerişi, mə

rdin 

ə

rli

yi işi (sayılır, hesaba gə

lir). 

atın itirib noxdasın axdarır

. 

atın iyi, yol qısa, yarın iyi, yaş uzun

. 

atın qarnı itin burnu

. 

atın satıb eşşək alan, toyuq satıb yumurta alar

. 

atın sirrin gözündə

n, 

ə

rin sirrin sözünd

ə

n. 

atın sirrin gözündə

n, m

ə

rdin sirrin sözünd

ə

n. 

atın varkən yol tanı, atan varkən dos tanı

. 

atın varsa, nəyin yoxdur, atın yoxsa, nəyin vardı

. 

atın yaman yol almaz, qadın yaman ev qalmaz

. 

atın yaman, sat, qardaşın yaman, qaç, arvadın yaman, at

. 

atın yorqa, uzaq yolu yaxın gör!

. 

atın yüvrə

k yol bit

ə

r, qolun yevr

ə

k

 

iş bitə

r. 

atına acıyan, yə

h

ərin arxalar (daşıyar)

. 

atına baxan, ardına baxmaz

. 

atınğ yaxşı olsa yolun ırağı, oğlun yaxşı olsa, könül çırağı

: 

atın iyi olursa 

uzun yol (xoştur)

, 

oğlan iyi olursa könül çırağıdır, 

ışığıdur

. 

atışsan, söz çıxar, tutuşsan göz çıxar

. 

123. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

atla ilan quyruğundan tutulmaz

. 

atla qadın tumarsızın duranmaz

. 

atla qatır qatnaşıban çaqcışar, ortadaki eşək börkü yırtışar

. 

(çaqcışmaq

. 

taxcışmaq

. birbirin

ə

 

çaxılmaq, taxılmaq

. 

savaşmaq)

. 

atla yola çıxan, eşşəkçini yolda bıraxar (

qoyar

). 

atlacaq daşlar olurmuş sə

n

ə

 

sarı, sə

n

ə

 

qalmış yasamaq köprü duvari

. 

(yoluva qarşı atılmış ə

ng

əlik daşlarından köprü azu (yaki) 

duvar yapmaq s

ə

n

ə

 

qalmış)

. 

atlan oxun, aytan sözün qaytılmaz

. (