Atalar deyir

dalqacı

: 

çaxmıqı

. müh

ə

rriki). (

ə

r

ə

nl

ə

rin n

ə

rs

ə

si yox 

itirsin, itirmişsə

 ümidin). (

ə

r

ə

nl

ə

rin n

ə

rs

ə

si yox: 

ə

r

ə

nl

ə

r

ə

 

n

ə

rs

ə

 qalmaz). (ümidin: 

umacağın

. 

amacın)

. 

(kişi üçün 

durmuş, yaşam seçdiyi dilə

kl

ə

 sürür). 

amac itib qurban olsa araca, güman qalmaz buyruq düşə

 

aş aca

. 

(buyruq 

düşə

: qism

ə

t ola). 

amac itirs

ə

 gözd

ə

n, 

yalnızlıqlar güc basar

. 

amac itirs

ə

 gözd

ə

n, 

yalnızlıqlar güc basar

. 

amac qaxsa yol qalmaz. (

qaxsa: 

aradan çıxsa

). 

amac olsa gül

ər kişi yaşamı, amac itsə

 yolun azar yel

ən verər ömrünü

. 

(

yel

ə

n: 

boşa

). 

amac vardır yol kə

sdir

ə

r yol üsd

ə, amac vardır dərd artırar də

rd üsd

ə

. 

(yol 

üsd

ə

 yol k

ə

sdirm

ə

k: yoldan yola keçm

ə

kl

ə

 

ən uyğun, qısa 

yolu seçm

ə

k). 

74. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

amac varsa, arac var. 

amac varsa, sapar yollar 

qapanmış

. (sapar: 

sapıyan

. 

şaşıran

. 

iğva edən

. 

v

ə

sv

ə

s

ə

 

edən

. ist

ə

kd

ə

n uzaq. v

ə

sv

ə

s

ə

li). 

amaca çatmaq üçün, yamac keçm

ə

li. 

amaca çatmay toxtamay, b

ə

ll

ə

m

ə

d

ə

n oxlamay. (

dil

ə

yi almadan oturma, 

nişalamadan vurma

). 

amaca tutun, doğruca yürün

. 

amacı bil, seçdin 

sev, qutluq sana bal dadar. 

amacı itik

, yol bulmaz. 

amacı yoxla, özüvü toxla

. (

toxla: yasa. müc

ə

hh

ə

z ol)

. 

amacın bilən düşünmə

d

ə

n yol bulmaz. 

amaclar aracın tapır, istə

klil

ər yerin yapır

. 

(

tapır

: 

ardır)

. 

{amac çatı, çatığın 

bulur. (

çatı

: pill

ə

). (

çatığın

: pill

əkanın

. n

ərdüvanın)}

. 

amacsız yaşam, mən onsuz çaşam

. (

çaşam

: gic

ə

m

). 

(amacsız yaşam, mə

n 

onsuz boşam)

. 

amacsız yol duranmaz

. (

duranmaz: dayannamaz. istiqam

ə

t tapabilm

ə

z)

. 

amacsız, yol tapılmaz

. (

amacsızlıq sapıq yol

. 

amacsız, yolsuz qalar

). 

amacsız, y

olsuz qalar. (

amacsızlıq sapıq yol

. 

amacsız, yol tapılmaz

). 

amacsızlıq sapıq yol

. 

(amacsız, yol tapılmaz

. 

amacsız, yolsuz qalar)

. 

75. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

aman aman çox inanan az düşə

n

ə

n 

ə

lind

ə

n. 

aman qadın zarıdar

, 

yaman qoduğ dığladar, yaman qonşu bezdirə

r. 

aman olsaq gör

ə

yin, y

ağnu gora basayın

. (

yağnu

: 

yağını

. 

düşmanı

). 

amanlığa gə

pirm

əz, yaman olursa kişi

. 

ana baladan, bala oyundan doymaz. 

ana dansa ana dilin, bala seç

ə

r dana dilin!. 

ana dansa anadilin nec

ə

 deyim anadili. 

ana dili, süt dili. 

ana dilin danan ''öksüz'' olar. (

at

a anasın itirə

n soysuz

). 

ana dilin dananlar, özg

ə

 dil

ə

 yananlar. 

ana dilin 'el

ə

 bel

ə

' atanlara. 

onlarki kimlik anlamın qanmırlar, düşünmürlə

r, 

ÖLÜ kimidirl

ə

r,. 

ana dilin itir

ən qarabaş, ad tapanmaz olar külbaş

. 

ana dilin iyi g

ə

pir, g

ə

pirm

ə

s

ə

n, sümük g

ə

mir

. (it ol!). 

ana dilin qorumazsa ana, n

ə

 deyim ona!. 

ana könlü bilm

əz yazı bilməz qışı

, gülürs

ə

 bala oda gül

ə

y

ə

r, tutulsa ür

ə

k, 

oda kitir

ə

r. 

(kitir

ə

r: tutular). 

ana qızın ülgüsü, tə

p

ə

 

dağın çölgüsü

. (

çölgüsü: 

genişliyi)

. 

ana öğrə

t

ən uşağ, diribaş, ata öğrə

d

ən uşaq, bilgin olur

. 

76. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ana ölünc

ə

, ata, amca olur. 

(qadını ölmüş, yenidə

n evl

ə

n

ən ata, uşaqlarından 

uzaqlaşır)

. 

ana sevir, ata qorur. (

sev

ə

c

ən ana, qorağan ata

). 

ana yerd

ən çıxmır, erkək balası, bala göydən düşmür, ana balası

. 

ana yol n

ə

 ölm

ə

kdir n

ə

 öldürm

ə

k

. (igidlik n

ə

 ölm

ə

kdir n

ə

 öldürm

ə

k) (qozavada 

işlə

n

ə

n yasa). (qozovada, daldurumda: 

ıssız, ucqar, bə

ll

ə

nm

ə

z 

yerd

ə, çağda)

. 

ana yurdun aman olsa, üzün öngü saman olmaz. 

(öngü: r

ə

ngi). 

anadan doğmaq, ölmə

k üçündür. 

anadan keçdi, yardan yox. 

anadil, anayol ya

sar, atagüc, yağunu basar

. (

yasar: 

hazırlar

). 

anadilim gen

ə

 evd

ə

 qalacaq, duzu artsa 

yavanmıyacaq

. 

. (

yavanmıyacaq

: 

x

ə

rab olmuyacaq). 

anadilin bilm

ə

y

ən, öksüz oğlu öküzdür

. 

(öksüz: soysuz). 

anadilin danan, dana. (

anadilin danmaq danalıqdır)

. 

anadilin danma

q danalıqdır

. (

anadilin danan, dana

!). 

anadilin danmamış belə

, danadan h

ə

l

ə

 süt yey

ə

n ana. 

anadilin unutma, doğma elə

 çet qalma

. (çet: yad). 

anadilind

ə

n dad alamazsan, sümük yala. 

77. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

anadır bə

slir cocuqda dil

ə

k, könüld

ə

 

ə

kir dil

ə

 

bağlı çiçə

k. 

anadır bə

slir cocuqda h

ə

v

ə

s, könüld

ə

 

ə

kir dil

ə

 

bağlı çiçə

k. 

anadır bə

slir dil

ə

si, könüld

ə

 varsa b

ə

si, 

ə

kil

ə

r dilin s

ə

p

ə

si. 

(b

ə

si: m

ə

'n

ə

vi 

gücü). (s

ə

p

ə

si: tuxum). 

anadır bə

slir h

ə

v

ə

si, könüld

ə

 varsa b

ə

si, 

ə

kil

ə

r dilin s

ə

p

ə

si. (

b

ə

si: m

ə

'n

ə

vi 

gücü

). (

s

ə

p

ə

si: tuxum

). 

analar a

ldanmaz, atalar aldatmaz, sevişib doğar uşağı, ozaldan budur 

uğraşı

. 

analar t

ək sevigin eşqin əsiri sanamam huv tapılarmış

. 

anaları nəki, danaları nə

 olsun. 

analı qız bəlli qız, anasız qız 

- d

əli qız

. 

analı uşağa öğrə

t

ə

rl

ə

r, öksüz görüb götür

ə

r. 

anam el

ə

 çox bilirki, künd

əni xırda salır, atam elə

 çox bilirki, ikisin bird

ə

n 

alır

. 

(anam el

ə

 çox bilirki, künd

əni xırda götürür, atam elə

 çox 

bilirki, ikisin bird

ə

n götürür). 

anam el

ə

 çox bilirki, künd

əni xırda salır, atam elə

 çox bilirki, ikisin bird

ə

n 

alır

. 

anan

ın aşı, ağzıvın dadı, təndirin başı, yedin yat

. 

ananın aşı, təndirin başı

. 

78. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ananın başqası, daşqaçı olar

. (

başqası

: 

başqaca

. 

başqa görülə

n. ali görül

ə

n. 

ə

rköyülü). 

anasa yaman qızı nə, eşiyi yaman evi nə

?. 

(ana olursa yaman, qızıda yaman 

olur. 

eşidə

 yaman d

avranın ev davranışıda yaman olur)

. 

(anası yaman qızını alma, eşiyi yaman evinə

 varma). 

anasan dansan anadilin, çora dönsün ağuzda dilin

. 

anası çıxan ağacı, qızı budaq

-budaq g

ə

z

ə

r!. 

anası çıxar yamacdan, qızı dırmaşar ağacdan

. 

anası tökəni, balası yığar (

q

ız anasından öyrə

n

ə

r

). 

anası tökər, balası yığar

. (

bu söz ana il

ə

 

balanın tzm ə

m

əkdaşlığın bildirir) (bu 

söz iki kişini birbirinə

 

uymağı bə

lgitir). 

(ananın qılığın, ülgüsün, 

qızı yiyə

l

ə

n

ə

r). 

anası tökər, balası yığar

. 

6anası tökər, balası yığar

. 

anası yaman qızını alma, eşiyi yaman evinə

 varma

. 

(anasa yaman qızı nə

, 

eşiyi yaman evi nə

?). 

(ana olursa yaman, qızıda yaman olur

. 

eşidə

 

yaman davranın ev davranışıda yaman olur)

. 

anasın görüb qızın almaq güc deyil, bacarırsan yarasına bax acısın al

. 

anasına bax, qızın al, qırağına bax, bezin al

. 

anasız pə

t

ək bal bağlamaz

. 

anasız, arılar pə

t

ə

kd

ə

c

ə

 ölür. 

79. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

anavı tanı sılağla, anadilin unutma

. (

sılağla

: hörm

ə

t qoy

). 

anbar sıçanı, ac qalmaz

. 

and içm

ə

 

almağa, kimsə

nin güv

ə

ncini s

ə

n. -k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. götürdüyün 

yükü apara bils

ə

n, ell

ə

r uyar s

ə

n

ə

, yolun sür

əli duralı 

olur, bilgil

ə

s

ə

n. 

andağan olub günün itirmə, unutğan olub dünün

. 

(

unutğan

: 

yaddan çıxaran

. 

(

andağan

: yadda saxlayan). 

andağan olub günün itirmə, unutğan olub dünün

. 

(

unutğan

: 

yaddan çıxaran

. 

(

andağan

: yadda saxlayan). 

andıq olmadan son, sandıq nədir, sağlıq nə

. (

andıq

: anlaq. 

baş

. bigi). 

andlı yağu, dönə

n yardan dosd olmaz. 

(

andlı yağu

: 

əsgi yağu)

. (dön

ə

n: 

sözün, b

əfasın qıran)

. 

anıda yaşıyan indidə

 

ölür, anıyla yaşıyan yarını görür

. 

anıq qılınsa, yoxa sanılmaz

. 

ə

ld

ə

 

olan işlə

nirs

ə

, yox deyilm

ə

z, etgil

ə

r. 

anılar bassa altına, dağ belə

 olsan 

ə

rd

ə

r s

ə

ni. 

(

ə

rd

ə

r: 

ə

rid

ə

r). 

anılar batlağına batmağı gör çıxmağı yox

. 

(anıya batdınisə

 

çıxmağıvı güdmə

 

gülüm, ki dön

ən yoxdu geri) (keçmişin quysu də

rin olur. ç

ə

tinki 

bir batan, bird

ə

 

çıxa)

. 

anılar ölümdə

n olur, 

ə

sgi bir yol yolçunu yorur. 

anılar yası, gün itrə

r. 

80. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

anılara batan, günə

 

yad qalır

. 

(günün, yaşamın itirir)

. 

('keçmiş' su üzrə

 

düşüb 

duran görüntül

ə

rdir. 

anılara, şə

kill

ə

r

ə

 

qapılmaq ayna 

(güzgüd

ə

), su üzünd

ə

 duman içind

ə

 

yaşamsamaqdır, yuxudur, 

etgi b

ə

kl

ə

nm

ə

z). 

anılara batan, günün itirib, oyanan çağı gec olar

. 

anılmağa umut olamaz, sevilmə

y

ə

 güman qalamaz. 

için yaşa, kimi 

alamaz. (

bu evr

ə

nd

ə

 

unutulmamağa umut yoxadur, 

sevilm

ə

y

ə

d

ə

 inam yoxadur. 

yalnız kə

ndi içiv

ə

, k

ə

ndiliyiv

ə

 yiy

ə

 

durub yaşa

. bu b

əyliyivi almağa, heç nə

yin, heç kimin gücü 

çatmaz). 

anıya batan, sinində

 yatan. 

anıya batan, sinində

 yatan. 

anıya batmış, dalıya qalmış

. 

anıya yaxın qızdan qorx, meşə

y

ə

 

yaxın qurddan qorx

. 

anıya yaxın, qızdan qorx, meşiyə

 

yaxın, qu

rddan. 

anıya yatan batmış,

 

anıya batan qatmış

. (

anıya

: 

keçmişlə

r

ə

)

. 

anqıran eşə

k az yeml

ə

r. 

anqıran eşşək, öz tayın tapar

. 

anqıran tayın tapar

. 

anqırmaqla eşşək tutar tapmamış

. 

(tutar: qiym

ə

t). 

81. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

anladım onamadım, ondum anlamadım

. 

anlağın gücü

: - gözd

ə

, qula

ğda, başdadır

. 

(anlağ

: 

ağıl)

. 

anlaqlıya sivri sinə

k saz g

əlir, anlaqsıza, zurna 

- 

döğül az gə

lir. 

anlaqsızdan doluq alnaq gözlə

nm

ə

z. 

(alnaq: xiyal). 

(içi boşdan doluq alnaq 

gözl

ə

nm

ə

z). 

anlamadı bitmə

z olur 

sev 

yolu. (

anlamadı bitmə

yi yox sev yolu). (sev: a

şq

. 

eşq)

. 

(sevgi sınır tanımaz, keçmişlərin anımaz)

. 

anlamamaqla, qorxmaq, 

ə

kizdil

ə

r (

bir doğulubdurlar

). 

anlamasa sevilm

ə

sini sevm

əsin, bıraq gedə

 

anma artıq öylə

sin. 

anlamayan ist

ə

m

əz, qananmıyan dirə

nm

ə

z, yerim

ə

y

ə

n gir

ə

nm

ə

z. 

anlamaz baş kişi üçün ölümü yaşadır

. 

anlamaz üçün dilin yorma, gedil

ə

r üçün ür

ə

gin. 

(gedi: gedici. v

əfasız)

. 

anlamaza dil tökm

ə

, d

ə

y

ə

rsiz

ə

 can yorma. 

anlamaza söyl

ə

m

ə

, d

əğirmə

z

ə

 sözl

ə

m

ə

. (

d

əğirmə

z

ə

: d

ə

rk edm

ə

y

ə

n

ə

. 

d

əğə

rsiz

ə

). 

anlamazla yeyib - içipl

ər, danışmayıblar

. 

anlamsız söz, də

n

ə

siz çöp. 

anlar anıtılır, günlə

r unutulur. 

82. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

anlat için susmadan, anlayanın tapınca, danla doğub tünlə

 

yat, yarın dursa 

yanınca

. 

anlatan köçdü, söz qaldı

. 

(anlatan köç

ə

r, söz qalar). 

(

anlatan: ravi). 

anlatan köç

ə

r, söz qalar

. (anlatan: ravi). (söz: söyl

ə

nti). 

anlayan olsa gülüm b

ə

sdir ona birc

ə

 ç

ə

k

ə

. (

ç

ə

k

ə

: q

ə

tr

ə

). 

anlayana bir sözüm, anlamaza min dözüm. 

anlayana sivri sin

ək saz, anlamaza davul zırna az

. 

anlayana sıvri sinə

k, saz g

əlir, anlamaza döhül zırna az gə

lir. 

(iş uzmanı, 

ə

lind

ə

kind

ə

n yararlana bilir, 

iş bilməz, işin harda olduğun nə

 

bilir). 

anlayanın qulu ol, anlamayanın ağası

. 

anlayanlar uçdular, anlatanlar susdular. 

anlıq başa, ayaq ol, qanlı başda, papağ yox

. (

anlıq

: bulqa. arif

). 

anmır dodaq adıvı, əsgimişmi nə

 bilim. o keç

ən anılar, ə

n göz

ə

l umutlar, 

ə

n göz

ə

l uykular, 

ə

n göz

ə

l oykular 

ə

sgidil

ə

r gözümd

ə

, 

silindil

ə

r könlümd

ə

. 

ansızın tutar ölüm, vermə

z yaraq (

yaraq: fürs

ə

t

). 

aparan bıraxmaz, bıraxan aparmaz

. 

ar gördüyün, kor tutduğun bıraxmaz

.