Atalar deyir

dedikl

ə

rin didikl

ə

. (dedikd

ə

: 

danşıqda)

. (didikl

ə

: 

araşdır

. 

düşün)

. 

Baxmaqla öyr

ə

nm

ə

k olsa, itl

ər hamısı ə

tçi (q

əssab) olardı

. 

baxsan bit

ə

r, savsan it

ə

r. 

(bit

ə

r: cüc

ə

r

ə

r) (savsan: 

başı soyuqluqluq edsə

n) 

(it

ə

r: 

ə

ld

ə

n ged

ə

r). (alsan bit

ə

r, satsan it

ə

r). (bu evr

ə

n öz

ə

nl

ə

, 

yığmaqla, qorumaqla gəlişmiş, sovsalamaq, başı soyuqluqla, 

satıb savmaqla olan qurum durum tozar, dağılar)

. 

baxsız bala hər iş görsə

 güc

ə

 

düşür, mal bölünsə

 

ona payı gücə

 

düşür

. 

baxsız bala 

h

ər iş görsə

 güc

ə

 

düşür, mal bölünsə

 

ona payı gücə

 

düşür

. 

baxsız qızıl tapdı, baxlı qapdı

. 

155. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baxsızın ağzı aşa, başı daşa

. 

baxt kordu. 

bu kora kor baxmayın

. 

baxt olmasa başda, nə

 quruda bit

ə

r n

ə

 

yaşda

. 

baxt olmasa başda, nə

 quruda bit

ə

r, n

ə

 

yaşda

. 

baxtı onmaza un çatdı, çay keçə

nd

ə

 

suya batdı

. 

baxtı oyaq çalanın, baxtı yatmış yatanın

. 

baxtı oyaq çalanın, baxtı yatmış yatanın

. 

baxtı tutuq düşən daşa tuş gə

l

ər, baxtı açıq düşən daşdan ıraqda

. 

baxtı yürük, atı yorqa

. (

yürük baxlı

, 

yoraq atlı)

. 

baxtı yürük, atı y

orqa. (

yürük baxlı

, 

yoraq atlı)

. 

baxtı yürük, atı yürükdə

n il

ə

ri. 

baxtım deyə

 

çox çınladım, söylə

dil

ə

r ki, axdarma it

ən iğnəni xırmanın 

içind

ə

. 

əroğlu isə

 

ər, qıra bilmə

z onu qanmaz, 

əroğlu 

qalar 

ə

r kimi qanmazlar içind

ə

. 

(

çınladım

: d

ə

rdl

ə

ndim). 

baxtın dar

 g

ə

lm

ə

sin çuxa 

əğninə

. 

(baxtın açıq olsun)

. 

baxtın taxdı satılmaz

. 

baxtın uğrundan 

(

yolundan

) 

çönm

ə

sin. 

baxtsız tapsada pul, tapmaz onu yernə

 qoya. 

baxtsızın ağzı aşa, başı daşa

. 

156. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bal aldadır, duz suçlanır

. 

bal dem

ə

k, bal verm

ə

kd

ə

n yey (

yaxcıdı

), 

boş demə

k, 

boş vermə

kd

ə

n yey. 

(

yey: 

yaxcıdı

). 

bal dem

ə

kl

ə

 

ağız süycümə

z. 

bal dem

ə

kl

ə, ağız dadlanmaz

. (

sözl

ə

 

iş bitmə

z

). 

bal dil

ə

s

ə

nd

ə

, bol dil

ə

m

ə

. (

bal dil

ə

yir, bol dil

ə

yir

). 

bal dil

ə

yir, bol dil

ə

yir. 

(bal dil

ə

s

ə

nd

ə

, bol dil

ə

m

ə

). 

bal il

ə

 duz 

qarışmaz

. 

(

aralaşmaz

: q

arışmaz

. 

qoşulmaz)

. 

bal qoxumaz, kişi (

yolun

) azmaz. 

bal olda sınıq qabda, qan olma qızıl qabda

. 

bal olsa, sin

ək tapılar

. (

başına

: t

ə

bii hal

ə

td

ə

). 

bal süyci, baldan bala süyci. (

süyci: 

dadlı

). 

bal süyci, baldan bala süyci. (

süyci: 

dadlı

). 

bal süycü, baldan bala süycü. (

süycü: 

dadlı

. 

şirin

). 

bal tutan barmağın yalar

. 

bal tutan barmağın yalar

. (

iş görən, qazanc sağlar, aparar

). 

bal yey

ən, arı iğnə

sin

ə

 döz

ə

r. 

bal, ağısız olmur

. 

bal, ağısız olmur

. 

157. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bala gör

ənin qılar, ata bilə

nin. 

bala olsa, beşik tapılar, baş olursa, yol tapılar

. 

bala üçün ür

ə

kd

ə

 

ağrıyar, bilə

kd

ə

. 

bala üçün ür

ə

kd

ə

 

ağrıyar, bilə

kd

ə

. 

bala vardır ata ondan altı batman çox gəlir, ata vardır bala ondan altı 

batman az g

ə

lir. 

(oddan kül, küld

ə

n od törür). 

bala yaşıdan kişi başıdan bə

sl

ə

nsin. (

yaşıdan

: g

ə

nck

ə

n). 

bala, balım (dı)

, 

balası, canım (dı)

. 

bala, balım (dı)

, 

balası, canım (dı)

. 

bala, balım (dı)

, 

balası, canım (dı)

. 

bala, balım, balası, canım

. 

bala, balım, balası, canım

. 

bala, balım, balası, canım

. 

bala, balım, balası, canım

. 

bala, balım, balası,

 

canım

. 

bala, balım, balası, canım

. 

bala, balım, balası, canım

. 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

158. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

balaban çalanındı, at minə

nin. 

balaba

nda qandırmaq

: al dili, ima-

işarə

 il

ə

 

söz qandırmaq

. 

balaca daş, sındırar baş

. 

balacan bas oyuvu at başıvı yatgilə

s

ə

n. 

(bas oyuvu: b

əsdir oy xiyalların

. 

düşünmə

 

artıq)

. 

balacan bas oyuvu at başıvı yatgilə

s

ə

n. 

(bas oyuvu: b

əsdir oy xiyalların

. 

düşünmə

 

artıq

). 

balalı evdə

 

sır yatmaz, oğurluq yerdə

, mal qalmaz. 

(

oğurluq yerdə

: 

oğurluq 

olan yerd

ə

 yerd

ə

). 

balama qurban in

ə

kl

ə

r, balam havax im

ə

kl

ə

r. 

balanı yaşdan, qadını başdan

. (

yaşdan

: kiçiliyind

ə

n). (

başdan

: ilk günd

ə

n). 

balası olan beşiyin tapar, siçanı olan deşiyin

. 

balası yox, quruq soy

. 

(quruq soy: sonsuz). 

balasın gördün, atasın sorma (balanı tanıdınsa, atasın tanımışsın)

. (bu 

söz, kişini, oğul, uşaq eğitiminə

 

çağırır)

. 

159. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

balasız qadın, gəlincik, parasız igid, ə

rincik. 

(g

ə

lincik: g

əlin kimi şə

n, 

ə

rincik: 

qaç

ağan

. ç

ə

king

ə

n). 

balçıya doşab (

p

ə

km

ə

z

) satılmaz

. 

baldan bala dadlıdır

. 

baldan dadlı, duzdan çor (iti)

. 

baldırda bit, başa çıxar

. 

(baldırdaki bit başa da çıxar)

. 

(içi pis, işi kötüdə

n iyilik 

gözl

ə

nilm

ə

z). domuzu süfr

ə

y

ə

 

oturtsan, ayaqlarını süfrə

y

ə

 

qoyar). 

baldız gə

lind

ən, bacı, biri birindən acı

. 

balı dibindən, yağı üzündən tanı

. 

balı olan sözün kökünə

 yet

ə

r. 

balı, barmağı uzun yox, buyruqlu yeyə

r. 

(

buyruqlu: qism

ə

ti olan

). 

balıda çox yeyə

nd

ə

 

acı dadlanar

. 

balığ ağa girdikdən sonra, başı ayılır

. 

balığ balığçıya yönəlir, quş ovçuya

. 

balığ balığı tutmasaydı, balığ dənizi tutardı

. 

balığ başdan tutular, kişi dildə

n. 

balığ başsız, bağ bildəsiz salınmaz

. 

(

balığ

: 

şə

h

ə

r. ölk

ə

). (bild

ə

siz: b

ə

l

ə

tsiz: 

bilgisiz. m

ə'lumatsız)

. 

160. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

balığ də

nizd

ə

 batmaz. 

balığ suda, gözü dışd

a (: bil

ə

n n

ə

rs

ə

ni bilm

ə

zd

ə

n g

ə

lm

ə

k). 

balığ üzə

r çay bil

ər, quşlar uçar, yel bilə

r. 

balığa üzüş, tülküyə

 k

ə

l

əş, qurda yırtış, itə

 

boğuş öğrə

tilm

ə

z. 

balığa yem olur qarışqa, qarışqa balığ yeyir

. 

balığçı, balığ yalı (qə

d

ə

r) göz

ə

l olmaz. 

balığda qonaqda, iki gün söna ağı olan

. 

balığı başından avlamaq

. 

( balığ başından avlanır)

. 

(işi başından, kökündə

n 

sağlam tutmaq)

. 

balığın böyüyün, bataqlıqda arama

. 

balığın canı sudadır, yalığun canı dildə

. (

yalığun

: 

insanın) 

(

kişi, içsə

l, ruhsal 

yaşamın, dil ilə

, söz il

ə

 ya

şadır

. 

dil, söz, kişi üçün, balığa su 

yerind

ə

dir). 

balığın günü suda keçir, iyidin günü işdə

. 

balığsan balıq

. 

balaca ballıca, ala dilli dodaqlı balıq

. 

(körp

ə

 

uşağa deyilir)

. 

balıx balığı tutmasaydı, balıx dənizi tutardı

. 

Balık baştan kokar

. 

Değersiz yönetiler başa geçtiğinde toplumun bozulması 

hızlanır

. (Bayram Özdemir). 

balıq başdan çürür

. 

(

balıq

: ölk

ə

. 

şə

h

ə

r). 

(

poyuz yozuq başçılarla ölkə

 durmaz

). 

161. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

balıq başdan qoxar

. 

(

balıq

: > b

ə

lx. ölk

ə

. 

şə

h

ə

r). 

(toplumun alt orta qatlarında nə

 

var ki). (ölk

ə

 

başdan pozu

lar). 

balıq başdan pusar

. 

(

balıq

: > b

ə

lx. ölk

ə

. 

şə

h

ə

r). (pusar: qoxar). (toplumun alt 

orta qatlarında nə

 var ki). (ölk

ə

 

başdan pozular)

. 

balıq başdan sasır, ağac içdə

n çürür. 

(

balıq

: el. ölk

ə

). 

balıq başdan şişər, yox quyruğundan, yaluğ başdan qoxar, yox 

q

ursağundan

. 

(

yaluğ

: 

kişi) (kişi başdan azar, yemə

yind

ə

n, 

qarnından yox)

. 

(kişilik ölümü başdan olur)

. 

balıq küsürsə

 

sudan, yaşam köçə

r ondan. 

balıq onqar su ilə

, bilg

ə

 onqar el il

ə

. (

onqar: 

ə

m

ə

l

ə

 g

ə

l

ə

r

). 

balıq suda can tapar

. 

balıq suda can tapar

. 

balıq suda, gözü dışda 

(

: 

bil

ə

n n

ə

rs

ə

ni bilm

ə

zd

ə

n g

ə

lm

ə

k

). 

balıq susuz onğmaz, bilik başsız onğmaz

. (

onğmaz

: bec

ə

rilm

ə

z. böyüm

ə

z. 

ösm

ə

z

). 

balıq tutulduqda yenidir

. 

balıqlar susamaz

. 

balın tə

kini ye, sütün üzünü. 

balsızda ağlar, balalıda

. 

162. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

balşı düşününcə

, 

ə

lli biti

rmiş işi

. 

balta ağacdan sorar

. -nec

ə

sin. –

ağac demiş

. –

sapından ayrıl, danış!

. 

balta başı salqımlı, sapı çəkişli olar

. 

(

salqımlı

: 

ağır

. v

ə

znli). (ç

əkişli

: 

ə

sn

ə

k. 

qayışqaq

. flexible. elastik). 

balta başıynan işlə

m

əz, sıpıynan işlə

r. 

balta dişi ilə

 

işlə

r, sa

pından asılar

. 

(balta dişi ilə

 

işlər, quyruğundan asılar)

. 

balta düşsə, sapına bax 

(baltaya tutuldunsa, sapı gör kimdə

dir

). 

balta görm

əmiş

, 

orman yox. 

(orman: 

meşə) (sıxıntısız, inciksiz iş, kimisə

 

yoxdur). (igit deying

ə

n, d

ə

ym

ədüşə

r, 

ə

rgil (

ə

rgçil), 

ə

rköyül 

olmamalıdır

. (

ə

rgil: 

ə

rgçil. 

ə

rköyül: k

ə

malt

ə

l

ə

b). 

balta gücü sapından

. 

balta qızıldan olsa genə

 yeri odunluq. 

balta sapda salqımlı

. (

salqımlı

: 

ağır

. v

ə

znli). 

(baltanın gücü sapın tutandandır)

. 

balta sapın tanımır, ona qulluq edir

. 

(balta sapın tanımır,

 dediyin elir). 

balta varım, odun yox, ocaq varım, otum yox

. 

balta yönün sapından sor

. 

(yönün: 

tuşun

. s

ə

mtin) (

sapından

: d

ə

sd

ə

sind

ə

n)

. 

baltaçı nə

 bilir ür

ə

k n

ə

dir, ür

əyi atmağa ürə

k ist

ə

mir. 

baltaçının yardımı, baltasız olmaz

. 

(yardımı

: köm

ə

yi). 

baltada va

rsa, sapındada var

. (

əksiklik yalınız bir yandan değil)

. 

163. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baltalıda, baltasızda, yıxılan ağacın üstünə

 

axışar

. 

baltanın boğazına sap soxulmasa baltalanmaz

. 

(baltanın götünə

) 

(baltalanmaz: 

baltalıq edə

m

ə

z). 

baltanın sapın tanı, qulluq ed

. 

baltanma bel

ə, sapı

va bax kimd

ə

dir. (

baltanma 

baltalıq edmə

). 

baltası kütükdən çıxmaq

. (kütükd

ə

n: kötükd

ə

n). 

(

güc durumdan sıyrılmaq, 

qurtulmaq, n

ə

cat tapmaq). 

baltasız, bağ meşə

y

ə

 dön

ə

r. 

baltaya sap olmaq. 

(1. inanc, m

ə

sl

ə

 yiy

ə

si olmaq. 2. 

işə

 yaramaq, d

əğmə

k). 

bamağ arsı b

axmaq: el

ə

 bel

ə

 baxmaq. 

Bana değmeyen yılan bin yaşasın

. 

İnsanların bencilliğini anlatır

. Bana bir 

kötülüğü olmasında başkalarına ne yaparsa yapsın

. 

(Bayram Özdemir). 

bansa toyuq bir evd

ə, dişlik köçə

r o yerd

ə

n. (

dişlik

: dinclik. huzur

). 

bar güd

ən bağ ə

kmi

ş, daş ə

k

ən dağ dərmiş

. 

barağan yürmüş, arayan bulmuş

. (

çatan yerimiş, axdaran tapmış

). 

baraş nisgil tikan tək sancılıb başə, baraşqa yox ümidim gecdi artıq son 

d

ə

mim g

əlmiş

. 

(

baraş

: v

ə

sl

ə

t. vüsal). (

baraşqa

: vüsal

ə

). 

164. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

barça ondan alqu bular, öznü aldan ıraq qılar, qara günün sonu çatar, 

danlar atar yollar açar. (

alqu: boya. r

ə

ng. güc. tovan. 

bacarıq)

. 

barçağ görmə

z yük 

əğrisi, amac tutmaz ox əğrisi

. 

(

barçağ görmə

z: yurduna, 

yerin

ə

 çatmaz). 

barçağ görmə

z yük 

əğrisi, amac tutmaz ox əğrisi

. 

(

barçağ görmə

z: yurduna, 

yerin

ə

 çatmaz). 

barçanı könə

tm

ə

k güc. 

(hamını razı salmaq zor)

. 

barçanı qucmuş sonunda ol qara üzlü ölüm

. 

barçanın

 

yenğisi, yaxşısı

. (

h

ə

r n

əyin yenğisi, yaxşısı)

. 

barçasın itirən, parçasın özlə

r. 

(

barçasın

: 

hamısın)

. (

parçasın

: tik

ə

sin). 

barçaya yenğiliq yeğ

. (

barçaya: h

ə

r n

ə

y

ə

). 

bardaqda batan, göld

ə

 batandan çox olar. 

bardı ə

r

ən, qonağ görüb, qutqa sağar, qaldı alığ, oyuğ görüb evin yıxar

. 

(