ASİya iNKİŞaf banki
Yüklə 0,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qutu 1. Xarici Əlaqələr nə deməkdir Xarici əlaqələr
- AİB və Xarici Auditoriyalar
- ADB’s Constituents and External Audiences
- Qutu 2. AİB Xarici Əlaqələrin İcmalı: Əsas Dərslər
- B. A çıqlama Siyasətinin İcrası 1. Açıqlama Siyasətinin Əsas Xüsusiyyətləri
- 2.İcranın Qiymətləndirilməsi
|
Asiya İnkişaf Bankının İctimai Əlaqələr Siyasəti İnformasiyanın Açıqlanması və Mübadiləsi
I. GİRİŞ 1.
AİB zamanımızın ən böyük təşəbbüslərindən biri olan yoxsulluqla mübarizə ilə məşğuldur. Təqribən 700 milyon əhalisi olan regionda yaşamaq üçün gündə 1 dollardan az pula, və 1,9 milyard, bəşəriyyətin ¼ hissəsi olan əhalisi günə təqribən 2 dollardan az pula yaşayır.
2.
AİB yoxsulluğu azaltmaq üçün 2 əsas istiqamətdə işləyir. 1 AİB yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişafa yönəlmiş xüsusi layihə və proqramlara dəstək, və üzv ölkələrin hökümətlərinə insanların həyatını yaxşılaşdırmaq üçün siyasətləri və təşkilatlarının formalaşdırılmasında ideyalar verir.
3. Bunun effekttiv olması üçün AİB bir çox təşkilat və insanlarla işləməlidir. Güclü və faydalı tərəfdaşlıq qurmaq üçün AİB‐in məqsəd və vəzifələri aydın və yaxşı anlaşılan olmalı, özü isə geniş tanınmış, peşəkar, nəticə yönümlü və təcrübəli bir təşkilat kimi qəbul olunmalıdır. İnam qazanmaq və inkişaf prosesində iştiraka dəstək vermək üçün AİB maraqlı tərəflərlə fəal olaraq informasiyanı bölüşdürməli və onların rəylərini öyrənməklə aşkarlıq və məsuliyyət nümayiş etdirməlidir. 2 AİB maraqlı tərəflərin sifarişlərini cavablandıra bilməlidir. 4.
Effekttiv xarici əlaqələr və informasiyanın açıqlanması, yəni daha açıq və fəal ictimai əlaqələr bu tərəfdaşlığın qurulmasının özül elementləridir. AİB bunu özünün Uzun Müddətli Strateji (2001‐2015) 3 və biliklərin idarəetmə strukturlarında tanımışdır . 4
5. Ötən onillikdə, daha çox aşkarlığavə informasiyanın əldə edilməsinə 5 doğru aydın bir tendensiya vardır, bu gün isə artıq qəbul olunub ki, informasiyanın mübadiləsi
inkişaf prosesində iştirakın özülünü təşkil edir. Şəffaflığa yönəlmiş və qlobal əlagələr inqilabı ilə ikiqat gücləndirilmiş bu tendensiya insanların dövlət, özəl və gəlirsiz sektorlar təşkilatları tərəfindən təqdim olunan informasiyanın növü, əhatəsi və ötürülməsi ilə bağlı gözləntilərini artırır. AİB
1 AİB. 1999. Asiya və Sakit Okean Regionunda Yoxsulluqla Mübarizə Strategiyası. Manila. Bax həmçinin AİB. 2004. Asiya İnkişaf Bankının Yoxsulluqla Mübarizə Strategiyasının İcmalı. Manila. 2 “Maraqlı tərəflər” təsir olunan insanlar, qruplar və ya təşkilatlar inkişaf təşəbbüsünün məqsədinə nail olmaq üçün vacibdirlər. 3 AİB. 2000. Asiya İnkişaf Bankının Uzun Müddətli Strateji Strukturu (2001‐2015). Manila. 4 AİB. 2004. AİB Biliklərinin Menecmenti. Manila. 5 İnformasiyanın əldə edilməsi hüququnun önəmliliyi 50 ildən çoxdur ki, tanınmışdır. BMT‐nin Baş Assambleyasının 1946‐cı ildə qəbul olunmuş qərarına görə, “İnformasiya azadlığı əsas insan hüququdur və BMT‐yə aid olan bütün hüquqların təməlini təşkil edir”. İnformasiya hüququ bir çox ölkələrin konstitusiya və informasiyaların əldə edilməsi qanunlarında əksini tapmış, AİB üzv ölkələrinin bir çoxunun imzaladığı Mülki və Siyasi Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Sazişin 19‐cu maddəsində təsbit olunmuşdur. (ətraflı məlumat üçün http://www.unhcr.ch/pdf/report.pdf ‐ə bax)
2 Qutu 1. Xarici Əlaqələr nə deməkdir? Xarici əlaqələr anlayışına təşkilatı əlaqələrin bütün aspektəri, o cümlədən xarici müştərilərlə və ictimaiyyətlə əlaqələr daxildir. Bura müxtəlif səviyyələrdə qarşılıqlı əlaqələr aiddir—qərar verənlər, təsir olunan insanlar, QHT‐lər, məsləhətçilər, alimlər, özəl sektor tərəfdaşları, xidmət göstərənlər, media ilə və s.—və bir çox səbəblərdən—layihə və proqramları başlamaq, planlaşdırmaq və icra etmək; informasiya ilə təmin etmək; əmtəə mal və xidmətlərinə dair müqavilələrə əməl etmək; əməkdaşlıq şəbəkələri və iş razılaşmalarını qurmaq; AİB iş və vəzifələrini izah etmək və rəyləri öyrənmək. Təbii ki, AİB‐də hər kəs AİB‐in mövqeyi və adının qorunması, gücləndirilməsi və saxlanması üçün xarici əlaqələrin qurulmasına məsuliyyət daşıyır.
İnkişaf təşkilatları, donor ölkə üzrə rəy liderləri, qərar verənlər, rəy liderləri, özəlsektor, vətəndaş cəmiyyəti, təsir olunan insanlar ictimaiyyət ADB Donor Country Decision Makers Donor Country Opinion Leaders DMC Opinion Leaders Development Organizations Affected People DMC Decision Makers General Public
Civil Society Private Sector ADB’s Constituents and External Audiences daha da genişlənən aşkarlıq erasına
uyğunlaşmalıdır ki, üzv ölkələrdəki rəqib təşkilatlarla, bir çox hökümətlərin və özəl sektorun təcrübələri ilə, habelə insanların gözləntiləri ilə ayaqlaşa bilsin.
6
6.
AİB‐in bu sahədə olan indiki siyasəti
7 1990‐cı illərin ortalarına aiddir və təkmilləşdirilməlidir. 2003‐cü ilin may ayında AİB prezidenti Məxfilik və İnformasiyanın Açıqlanması Siyasəti (Açıqlama Siyasəti) və İnformasiya Siyasəti və Strategiyasını (İnformasiya Siyasəti) yenidən dəyərləndirmək və dövlət, özəl və gəlirsiz sektorlarda maraqlı tərəflərlə fəal məsləhətləşmələr aparmaqla yeni, vahid siyasət inkişaf etdirmək üçün Baş Direktorun sədrliyi ilə idarə komitəsi təyin etmişdir.
7. Yazılan şərhlərə əlavə olaraq, AİB regionda və regiondan kənarda olan maraqlı tərəflərin görüşlərini öyrənmək üçün
bir çox
üzv ölkələrdə 15 məsləhətləşmə aparmışdır. Videokonfrans və seminarlarda 430 –dan çox adam iştirak etmişdir. İştirakçıların ¼ hissəsini ictimai rəsmilər təşkil etmişdilər. Dəyərləndirmə prosesinin incəlikləri və xarici fikirlərin xülasəsinə Əlavədəbaxa bilərsiniz (sifariş olunduqda əldə edilə bilər).
8. Sənəd bu icmalın nəticələrindən bəhs edir və AİB‐in ictimai əlaqələr üzrə yeni siyasətini təqdim edir. Bu sənəd mövcud olan siyasətləri əvəz edəcəkdir.
6 Əlaqələr və digər çoxtərəfli inkişaf banklarında informasiyanın açıqlanması istiqamətləri Əlavə 1‐də əksini tapmışdır. 7 AİB. 1994. Informasiya Siyasəti və Strategiyası və İnformasiyanın Açıqlanması və Məxfiliyi Siyasəti. Manila.
3 II. İCTİMAİ ƏLAQƏLƏR VƏ İNKİŞAFIN EFFEKTİVLİYİ 9.
AİB‐i daha da tanınmış, anlaşılan və hörmətli olmasına xidmət edən effektiv xarici əlaqələr (Qutu 1) bir çox ərazilərdə AİB inkişafının effektivliyinə dəstək olacaqdır. AİB‐in səhmdarları əmin olmalıdırlar ki, AİB inkişafda effektiv rol oynayır və onun rolu alimlər, vətəndaş cəmiyyəti, media və ölkələrindəki daha geniş ictimaiyyətə təsir edə biləcək qurumlar tərəfindən qəbul olunmuşdur. İnkişaf mütəxəssisləri, media və vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən daha yaxşı başa düşüldükdə inkişaf etməkdə olan üzv ölkələrdə AİB üzərində vəkillik etdiyi siyasət və praktikalara daha çox dəstək verəcəkdir.
10. Donor ölkələrdə rəsmi inkişafa yardım büdcələrində olan cüzi vəsaitlərə müsabiqələr artır, və hökümətlər ikitərəfli layihələr, qlobal çoxtərəfli təşkilatlar və AİB kimi regional strukturlar üçün ayrılmış ehtiyatların faydasını götür‐qoy etməlidirlər. Maliyyə rəsmiləri, yardım nazirlikləri və siyasi liderlər onların vergi ödəyicilərinin pullarının yalnız effektiv xərclənməsinə deyil, həm də ictimaiyyətin bunu bir faydalı iş kimi qəbul etməsinə əmin olmalıdırlar.
11.
Effektiv xarici əlaqələrin önəmliliyini müəyyən edən başqa səbəblər də var. Donor və inkişaf etməkdə olan üzv ölkələrdə olan rəy liderləri ilə təşkilatın tərəfdaşlıq qurmasında təşkilata hörmət və təşkilat barədə informasiya böyük rol oynayır. Başqa mənfəətlərlə yanaşı, bu həm də yüksək səviyyəli AİB əməkdaşlarını cəlb edəcək və saxlayacaqdır. Təsir olunan insanlarla daha faydalı əlaqələr layihə dizaynının və icrasının keyfiyyətini təkmilləşdirəcəkdir.
12. İnformasiyanın fəal açıqlanması effektiv ünsiyyət və bir çox maraqlı tərəflərlə faydalı əlaqələrin qurulmasının ilk şərtidir. Vaxtında münasib, əldə edilən informasiya olmadan layihələrin işlədiyi icmalarda məsləhətləşmələrin effektivliyi ciddi şəkildə azalacaqdır. İnformasiya layihənin üstünlük və çatışmazlıqlarını təsir olunan insanlar tərəfindən düzgün təhlil etməyə və dizayn və icrası ilə bağlı müzakirələrə daha faydalı töhfə verməyə imkan yaradacaqdır. Bu proses nəhayət daha yaxşı və davamlı layihələrə gətirib çıxaracaqdır.
13.
Şəffaflıq iqtisadi inkişafın 8 , maliyyə stabilliyinin və effektiv idarəetmənin əsas elementidir. İnformasiya əldə edilməsinin asanlaşdırılması ilə təmin olunmuş daha çox şəffaflıq dövlət və özəl təşkilatlara inteqrasiyanı gücləndirəcəkdir.
Nəhayət, dövlət təşkilatları tərəfindən informasiyanın açıqlanması üçün mənəvi dəlil mövcuddur. Bir çox AİB üzvləri hökümət məlumatlarının informasiya qanunları və ya konstitusiya maddələri vasitəsilə açıq olmalı olmasını hesab edirlər. İctimai təşkilat kimi AİB ictimaiyyət qarşısında məsuliyyət daşımalıdır. İnformasiya olmadan cavabdehliyə nail olmaq mümkün deyil.
8
78 inkişaf etməkdə olan və keçid dövrü ölkələri arasında son 20 ildə artımın müxtəlif səviyyələrinin izahı üçün araşdırmalar göstərir ki, “artımın proqnozlaşdırılmasında vacib olan fərdi xüsusiyyət informasiyanın əldə edilməsidir”. Siegle, Joseph. 2001. Demokratikləşmə və İqtisadi Artım: Hesabatlı Təşkilatların Töhfəsi .
4 Qutu 2. AİB Xarici Əlaqələrin İcmalı: Əsas Dərslər AİB xarici əlaqələrinin genişlənməsi və ictimai məzmunun gücləndirilməsi üçün aydın və məqsəd yönlü xarici əlaqələr strategiyasını inkişaf etdirməlidir. Bu strategiya aşağıdakı kimi əsaslanmalıdır:
• Güclü liderlik və əməkdaşlarının stimulu. Menecment bir başa xarici əlaqələrlə məşğul olmaqla liderliyini nümayiş etdirməli və mümkün
olduqda əməkdaşlarını xarici əlaqələrlə məşğul olmağa həvəsləndirməlidir. Güclü Menecment liderliyi əməkdaşlarının daha fəal xarici əlaqələr fəaliyyətinə qatılmasına yönəlmiş mədəniyyətin əsasını təşkil edir.
•
AİB üstünlüklərinin aydın olması. AİB bilməlidir ki, onun üstünlükləri hansılardır, bununla əlaqədar işlərdə harda durur, və nə üçün. Bu daha geniş ictimaiyyətə informasiyanın çatdırılması üçün onun bacarığının əsasını təşkil edir.
• Orijinal düşüncə. AİB təşkilatın divarlarından kənarda maraq kəsb edən məsələlərlə bağlı araşdırma aparıb mövqeyini müəyyənləşdirməli və bu mövqeyini fəal olaraq ictimaiyyətə çatdırmalıdır.
•
İnformasiyanın Effektiv yayılma strategiyası. AİB əmin olmalıdır ki, əməliyyat təcrübələri və
araşdırmalarının əksəriyyəti hədəf qruplarına yönəlmiş münasib və əldə edilə bilən nəşrləri yaratmaq üçündür.
• Fəal daxili əlaqələr. Əməkdaşlar effektiv olaraq AİB görüşlərini xarici hədəf qruplarına çatdırmaq üçün AİB görüşləri ilə tanış olmalıdır. Bu, AİB‐lə daha aktiv daxili ünsiyyət qurmağı tələb edir. III. İCTİMAİ ƏLAQƏLƏRDƏ AİB TƏCRÜBƏSİ A. Informasiya Siyasətinin İcrası 1. Informasiya Siyasətinin Əsas Xüsusiyyətləri 15.
Informasiya Siyasəti AİB‐in strateji gündəliyi və vəzifələrini dəstəkləyir. O mesajların ötürülməsini, onların çatdırılacağı hədəf qruplarını və çatdırılma metodunu müəyyənləşdirir. Bunun əsas dörd mesaji vardır: (i) AİB Asiya və Sakit Okean regionunda bütün üzv ölkələrinin marağında olan davamlı iqtisadi inkişafı həvəsləndirir; (ii) AİB mühüm inkişaf rolunu yerinə yetirir; (iii) AİB iqtisadi və sosial dəyişikliyin katalizatorudur; və (iv) AİB regional və subregional əməkdaşlığı həvəsləndirir. AİB bu mesajların hədəf qruplarını və mesajların onlara çatdırılmasının müxtəlif yollarını müəyyənləşdirir.
2. İcranın Qiymətləndirilməsi 16. Informasiya Siyasətinin qəbul olunduğu onillikdə, AİB vətəndaş cəmiyyəti qrupları, inkişaf təşkilatları, beynəlxalq və yerli media daxil olmaqla böyük miqdarda hədəf
qrupları ilə
əlaqələrini genişləndirmiş və gücləndirmişdir. Geniş ictimaiyyətə xəbərlər və görüşlərini ötürürdü. İnformasiyanın yayılmasından hədəf qrupları ilə fəal işləməyə doğru dönüşə başladı.
17. Aydın başlanğıc nöqtəsi və ya monitorinq strukturunun olmamasından, Informasiya Siyasətinin məqsədlərinə bu günə olan nail olub‐olmama proqresini qiymətləndirmək çətindir. Bununla belə, siyasətin qəbul olunduğu onillikdən, AİB əməliyyatlarının müxtəlif aspektlərinin dəyərləndirilməsini aparmışdır və bu AİB‐ in xarici əlaqələrində şərh olunmuşdur.
5 Daimi Nüməyəndəliy Siyasətinin İcrasında Tərəqqinin Dəyərləndirilməsi (2000) və Asiya İnkişaf Bankının Yenidən Qurulması (2001) daha güclü xarici əlaqələrə ehtiyac olduğunu ön plana çəkir. AİB xarici əlaqələrinin dəyərləndirmələri həm qərargah, həm də sahə səviyyəsində xarici əlaqələrin gücləndirilməsini tövsiyə edir (əsas dərslər üçün Qutu 2‐yə müraciət edin).
olunmuşdur. Bununla belə siyasət qəbul olunduğu vaxtdan AİB əməliyyatlarının müxtəlif aspektlərinin dəyərləndirilməsini aparmış, və xarici əlaqələrlə bağlı şərh vermişdir. Uzun
da güclü olmasına ehtiyacı vurğulamışdır.
18.
Çıxarılası nəticə odur ki, xarici hədəf qruplarının AİB barədə anlayışlarında müəyyən tərəqqinin olmasına baxmayaraq, AİB Asiya və Sakit okean regionunun inkişafında olan roluna müvafiq ictimai rəyə hələ də nail ola bilməmişdir. Informasiya Siyasəti elə bir vaxtda yazılmışdır ki, AİB inkişafa verdiyi töhfəsini təbii və buna aid izahatı lazımsız hesab etmişdir. Buna görə də AİB xarici əlaqələrə az vəsait ayırmış və buna lazımı səviyyədə diqqət ayırmamışdır. Qısa olaraq, Informasiya Siyasəti, yazıldığı zamanın məhsulu olmuşdur. Zaman dəyişib. Uzun‐ müddətli Strateji Strukturda (2001‐2015) ifadə olunmuş ümumi niyyətə çatmaq üçün “xarici nüfuzu gücləndirmək” və ya Asiya və Sakit okean regionunda öyrənən təşkilat və inkişafa dair biliklərin mənbəyi olması üçün artıq kifayət deyildir.
19.
Açıqlama Siyasəti AİB‐in üzərinə “informasiyanın açıqlanması prezumpsiyası” öhdəliyini qoyur. Prezumpsiya müəyyən hüquqi və praktiki məcburiyyətin olmadığı halda tətbiq olunur. Açıqlama Siyasəti AİB missiyasının uğuruna, ictimai dəstəyə müvafiq, yardım göstərmək istədiklərinə isə nümunə olmaq üçün bütün sahələrdəki əməliyyatlarının mümkün olan ən yüksək səviyyədə şəffaflığını və açıqlanmasını təmin etmək məqsədini daşıyır. Açıqlama Siyasəti üç təsnifat kateqoriyasına bölünür: “məxfi,” “yalnız rəsmi istifadə üçün,” və “təsnif edilməmiş.”
20.
Açıqlama Siyasəti tələb edir ki, layihə və ya proqram məzmunu ilk dəfə olaraq AİB Biznes İmkanları siyahısına salındıqda bütün layihə və proqramlar üçün hazırlansın. Bu, dövlət sektor layihə və ya proqram məzmunlarının layihə və ya proqram Direktorlar Şurası tərəfindən təsdiq olunandan sonra müntəzəm olaraq təshihini tələb edir, lakin özəl sektor layihə məzmunları haqda heç nə deyilmir. Açıqlamanın baş verə biləcəyi şərtlər Prezidentin hesabat və tövsiyələri (PHT), texniki yardım hesabatları, sektor sənədləri, imkanların araşdırılması və ətraf mühit sənədləri daxil olmaqla müəyyən sənədlər üçün izah edilir. Açıqlama Siyasətinə istinad olunmayan layihələr və ya sənədlərə aid texniki informasiya sifarişi müvafiq departament və hökümət tərəfindən təsdiqlənməlidir. Nəhayət, Açıqlama Siyasətində göstərilir ki, informasiya sifarişçiləri 22 iş günü ərzində AİB‐dən cavab almalıdırlar.
6 2.İcranın Qiymətləndirilməsi 21.
Açıqlama Siyasəti qəbul olunan zamandan, AİB xarici hədəf qrupları üçün daha çox informasiyaların açıq olmasına nail olumuşdur, və bu proseslə də, AİB rolu, məqsədləri və əməliyyatları barədə ictimaiyyətin daha da geniş məlumatlandırılmasına töhfə vermişdir. Şəffaflığın faydasının tanınmasına baxmayaraq icra strategiyasının olmaması bunun tam anlaşılmasına mane yaratmışdır.
22. Bir çox xarici maraqlı tərəflər hesab edirlər ki, açıqlama həmişə mümkün olmur, və məxfiliyin aydın meyarlarına ehtiyac var. Praktikada, informasiyanın “məxfi” olub olmaması AİB və üzv hökümətlərə aiddir. Hesab olunur ki, AİB çox vaxt kredit alanın informasiyasını açıqlama prezumpsiyasını nəzərə alaraq məxfi qəbul edir. Xarici respondentlər iddia edirlər ki, xüsusi bir strategiya, siyasət, layihəyə aid açıqlama yalnız müzakirələr bitdikdən və qərarlar qəbul olunduqdan sonra verilə bilər.
23.
Başqa sahələr də var ki, onlara aid cari Açıqlama Siyasətində təkmilləşdirmə tələb olunur. Açıqlama Siyasəti bəzi sahələrdə qeyri‐aydın və qarışıqdır və bir çox cari sənədlərə mətndə istinad olunmamışdır. Bir çox əməkdaşlar sifarişləri yerinə yetirir, və AİB və üzv ölkə hökümətlərinin layihə ərazisində yaşayan insanlar, və onların adından problemləri qaldıran təşkilatlara maraq kəsb edən müəyyən sənədləri açıqlamaqdan ötrü təsdiqlərini gözləyərkən sərf etdikləri vaxt barədə narahatdırlar. Bəzi əməkdaşlarhansı informasiyanın açıq olub‐ olmaması, hansı ofislərin açıqlanma sifarişlərinə cavabdeh olmaları və bu sifarişlərin necə əlaqələndirilmələri barədə çətinlik çəkirlər. Onların treninqə ehtiyacları var. Bundan əlavə əməkdaşlardeyirlər ki, layihə məzmunlarının məcburi təshihinə AİB administrativ sistemləri əngəl törədir və bu məsələ arxa plana çəkilir.
24. Təcrübə göstərir ki, aşkarlıq əməliyyatların keyfiyyətini artırır. 9 Təcrübə həmçinin göstərir ki, layihələr layihənin dizayn və icrası zamanı informasiya qənaətbəxş olmadığından və vaxtında açıqlanmadığından yerli müştərilərin şikayətlərinə səbəb olur. 10 Bir çox əməkdaşlar hesab edirlər ki, əhəmiyyətli məsləhət və inkişaf prossesində iştiraka daha çox dəstək təklif edən, islah edilmiş siyasətə ehtiyac var.
25.
Bununla yanaşı, əməkdaşlaranlayır ki, şəffaflıq daxili məsləhətləşmə prosesini müdafiə etmək, üzv ölkə hökümətlərinin inamını qorumaq və güclü müştəriyə yönəlmiş istiqaməti saxlamaq ehtiyacı ilə tarazlaşdırılmalıdır. Ümumiyyətlə, məxfilik daha çox həssas sahələrdə hökümətlərə birbaşa məsləhətlər veriləndə, müzakirələrin daha erkən mərhələlərində münasib hesab olunur. Çətin iş vəzifələrinə istinad edərək, əməkdaşlar həmçinin xəbərdarlıq edir ki, yeni qoyulacaq açıqlama tələbləri düşünülməmiş əlavə işə gətirib çıxara bilər.
9 Fowler, Alan. 2001. Ölkə Strategiyası və Proqramının Planlaşdırılmasında İştirakın Gücləndirilməsi. Manila. AİB. 10 Xüsusi Layihə Fasilitatoru tərəfindən AİB ofisinə keçmiş Ekspertiza Funksiyası altında təqdim olunmuş şikayətlərdə AİB yardım fəaliyyətləri barədə məlumatın açıqlanmasının qənaətbəxş olmadığı göstərilir.
|