Antropologiyada yaş və cins problemi
Yüklə 0,55 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HÜNDÜR 170 - 179,9 159 – 167,9 UCА
- АZMАN 200 sm-dən yuхаrı 187 sm-dən yuхаrı ÇƏKI
- Brok indeksi
- Livi indeksi
- I = 100 • √P / L² I – optimal çəki P – bədənin qramla çəкisi L – boyun sаntimеtrlə uzunluğu Pinye indeksi
- P. Brok
ÇƏKI Kişilər üçünorta çəki 64 kilоqrаm, qadınlar üçün 56 kilоqrаmmüəyyənləşdirilmişdir. Bu əlamətinortariyazi dəyişkənliyi 6 kilоqrаmdır. Çəkininsabitləşməsi 25 – 40 yaşlararasındabaş verir. 40 yaşdan 55 yaşaqədərhərbeş il ərzində çəkiortahesabla 0,5 – 1 kilоqrаm artır. 60 yaşdansonratoxumalardabaş verənatrofikdəyişikliklər çəkininazalmasınasəbəbolur. Boyla çəkiarasındakı müəyyənmütənasibliyinəzərə alanmüxtəlifdüsturlarvardır. XIX əsrdəən geniş yayılmışBrok indeksinə görə : I = L - 100 I - optimal çəki L – bədənin uzunluğu Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, müqayisə olunanlardan biri kütlə, digəri isə xətt ölçüsüdür və bu göstəricilərin düz mütənasib olması mümkün deyil. Bu yanlışlığı aradan qaldırmaq məqsədilə daha bir neçə düstur təklif olunmuşdur. Livi indeksinə görə : I = 100 • ³√P / L I – optimal çəki P – bədənin qramla çəкisi L – boyun sаntimеtrlə uzunluğu Rorer indeksinə görə : I = 100 •√P / L³ I – optimal çəki P – bədənin qramla çəкisi L – boyun sаntimеtrlə uzunluğu Yarxo, Kaup, Ketle indeksinə görə : I = 100 • √P / L² I – optimal çəki P – bədənin qramla çəкisi L – boyun sаntimеtrlə uzunluğu Pinye indeksinə görə : I = L – (P + T) I – optimal çəki P – bədənin qramla çəкisi L – boyun sаntimеtrlə uzunluğu T – döş qəfəsinin ölçüsü Sonralar P. Brok bu ölçüləri cinslərə görə fərqləndirmək üçün yeni indekslər təklif etmişdi. Bu indekslərə görə: I = A – 0,2 • (A - 52) (kişilər üçün) I = A – 0,4 • (A - 52) (qadınlar üçün) I – optimal çəki A – bədənin qramla çəкisi Bu indekslər arasında «ideal çəki»nin müəyyənləşdirilməsində Lorens düsturu öz dəqiqliyi ilə seçilir. Lorens düsturuna görə : P = (L - 100) – (L - 150) : 4 Burada P - bədənin optimal çəkisi L – boyun uzunluğu BƏDƏNIN MÜTƏNASIBLIYI Eyni uzunluğa malik olan fərdlərin bədənlərinin ayrı – ayrı hissələrinin ölçüləri müxtəlif ola bilər. Bu fərqlər həm mütləq, həm də nisbi ölçülərdə özünü göstərir. Bədənin mütənasibliyi dedikdə onun müxtəlif hissələrinin - gövdə, ayaq, əl və s.) bir – birinə tənasübü nəzərdə tutulur. Adətən bədənin ayrı – ayrı hissələrinin ölçüləri bədənin uzunluğu ilə tutuşdurulur. Hələ lap qədim zamanlardan ideal insan bədəninin ölçüləri ilə bağlı müxtəlif fikirlər söylənilmişdir. M.ə. V əsrdə yaşamış yunan heykəltəraşı Polikletə görə başın uzunluğu bədənin uzunluğunun səkkizdə birinə, sifətin uzunluğu isə bədənin uzunluğunun onda birinə bərabər olmalıdır. Qədim misirlilər isə hesab edirdilər ki, sol əlin orta barmağının uzunluğu bədənin uzunluğundan 19 dəfə, başdan göbəyə qədərki uzunluqdan 11 dəfə qısa olmalıdır. Frits – Ştras qaydasında əsas ölçü kimi fəqərə sütununun uzunluğu götürülürdü. Elmi cəhətdən daha dəqiq əsaslandırılmış Manuvrie indeksinə görə : Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|