Aktiv eksperimentni tayyorlash va o‘tkazish Reja: Aktiv eksperimentni rejalashtirish

X_0i = 600 + 500 / 2 = 550
va bu faktorni tabiiy birlikdagi o‘zgartirish oralig‘i
I_i = 600 - 500 / 2 = 50
Shuning uchun, i - faktorning kodlashtirilgan qiymatlari, formulaga ko‘ra, quyidagilarga teng bo‘ladi:
X_yui - yuqori daraja uchun X_yui = 600-500/50 = +1
X_ki - quyi daraja uchun X_ki = 500-550 / 50 = - 1
X_0i - asosiy daraja uchun X_0i = 550-550 / 50 = 0
Korrelyatsion jadvaldagi maolumotlardan foydalanib, X yoki U ning kandaydir berilgan kiymatlariga mos keluvchi shartli yoki xususiy urtachalarni aniklash mumkin :
U_x = U_j = 1/ m_xj m_jiU_i
X_u = X_i = 1/ m_uj m_jiX_j
Korrelyatsion maydondagi nuktalarni tarkalishi markazini xarakterlovchi x va u extimol kattaliklarining umumiy urtacha kiymatlarini kuyuvchi formulalar orkali aniklanadi.

U = 1/ mm_xiU_j

X = 1/ mm_uiX_i
Extimol kattaliklarning dispertsiyasi
S² = U=1/ m(U_j – U)² = 1/ m_ui(U_j – U)²
S² = X=1/ m (X_j – X)² = 1/ m_xj(X_j – X)²
Xar kanday X va u lar uchun nuktalarning korrelyatsion maydondagi nuktalar tarkalishi kanchali kichik bulsa, extimol kattaliklar orasidagi alokalar zichligi shucha ko‘p buladi. Korrelyatsiyaning juft koeffitsientini kuyidagicha bulishi mumkin :
1  Z_yx  -1
Mashinasozlik tadkikotlari amaliyotida extimol kataliklar orasidagi korrelyatsion aloka kuyidagicha xisoblanadi :
kuchsiz o,4   Z_yx   - 0,3 ; urtacha o,7   Z_yx   - 0,4 ; kuchli o,9   Z_yx  - 0,7; juda kuchli – 0,9 <  Z_yx 
X_j va U_j juftlikni ulchash soni kam bulganda (m < 30) tanlangan KK kuyidagi formula orkali aniklanadi
Z_yx =  (X_j – X)( U_j – U) / (m - 1) S X* S U
Ulashlar soni katta bulganda (m > 30) KK korrelyatsion jadval mlumotlari orkali aniklanadi.
Z_yx = m_ji (X_j – X)( U_j – U) / m * S X* S U
Korrelyatsion nisbatni tanlangan kiymatini kuyidagicha aniklanadi:
h²_ux = S² U_X / U / S² U}; h²_ux = S² X_U / X / S² X}
Bunda:
S² U_X / U = 1/ m_xj (U_xj – U)² = 1/ m_xj U²_xj – U²
S² X_U / X = 1/ m_uj (X_uj – X)² = 1/ m_uj X²_uj – X²
korrelyatsion nisbatlar kuyidagicha bulishi mumkin :

1. 
    h_ux  0 ; 1  h_ux  0
   

Demak,eksprementni rejalashtirish o‘rganilayotgan obpektga taosir etuvchi faktorlarning sonini bilish muxim axamiyatga ega bo‘ladi va ularning taosir etish darajasini tanlangan reja asosida yuqoridagi usullarda taxlil qilinadi.


Nazorat savollari.
1) Ikki faktorli aktiv eksperimentda rejalashtirish matritsasi kanday tuziladi?
2) Ikki faktorli jaraenni matematik modelini yezing?
3) Faktopli fazo deb kanday fazoga aytiladi?
4) Izoliniyalar nima?
5) Eksperimentni faktopli rejalashtirish kanday tushuniladi?
6) Kirish kursatkichlari - faktorlar kanday kattaliklar buladi?
7) Faktorlarni uzgarish chegaralari kanday tanlanadi?
8) Faktorlarning uzgarishi oraligini tanlashda kanday boshlangich ma’lumotlar xisobga olinadi?