Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у


Мям   мя дова Шювкят Ибад гызы



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   34

Мям   мя дова Шювкят Ибад гызы, няняси Мяммядова Сял тя -

нят  Зцлал  гызы,  халасы  Мяммядова  Лятифя  Ибад  гызы,  халасы

ушаг  лары 1987-ъи ил тявяллцдлц Сялим вя онун гардашы 1981-ъи ил

тявял лцдлц Сябущи Ъаваншир оьлу Ялийевляр иля бирликдя эиров

эю тцрцл мцш дцр.  Бу  шяхс лярин  эиров  эютцрцлмяси  факты  Бейнял -

халг Ам  нистийа Тяш килатынын Ясир вя иткин дцшмцш, эиров эютцрцл -

мцш вя тян дашларла ялагядар Дювлят Комиссийасына эюндяр дийи

12.08. 1993-ъц ил тарихли мяктубунда да гейд едил мишдир. Лакин

ин дийядяк бу ушаг лар щаггында да щеч бир мялумат верилмир. 

Талейи  мялум  дейил…  Бу  сюзц  ъаванларын  ады  гаршысында

эюр мяк аьырдыр, щяля дцнйанын се вин ъини, эюзяллийини дуй мамыш

гейб олан кюрпялярин ады гар шысында эюрмяк ися икигат аьырдыр.

Онлардан 18 ня фяри 13 йашына гядяр ушаглардыр. Эиров эютцрц -

лян дян сонракы талейи мялум олмайан бу 18 ушаг вали дей нляри

вя  гощумлары  тяряфиндян  ахтарылыр.  Дювлят  Комисси йа  сынын  дя -

фялярля  етдийи  мцра ъиятляря  бахмайараг,  ермяни  тя ряфи  бцтцн

мя сялялярдя  олдуьу  кими  бурада  да  бейнялхалг  щц гуг  нор -

малары иля бярабяр, щям дя ян ади инсани дяйярляря мя щял гой -

мадан бу ушагларын эиров эютцрцляндян сонракы талейи щаг  гын -

да сусмагдадыр. 

Азярбайъанын вя бейнялхалг ганунларын нязаря тин дян чых -

мыш  Даьлыг  Гарабаь  яразисиндя  бу  эцн  щцгуги  нормалара

ямял едилмир вя бу зонайа ня Азярбайъан, ня дя мцнагишяни

303

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


щялл етмяйя мейл эюстярян тяшки латлар нязарят едя билирляр. Не -

ъя дейярляр, «Дяйирман юз ишиндядир», Бу дяйирманда цйц дц -

лян ляр ися Азярбай ъан вятяндашларыдыр. 

С.Ясядовун  вя  И.Мяммядовун  «Терроризм»  кита бын да

Хан  кяндиндя ермяни ушаглары цчцн Азярбайъан дилин дя хцсуси

синиф  ачылмасы  барядя  мялумат  вар.  Мя лу матын  ня  дяряъядя

дя гиг ол дуьуну дейя билмярям, ам ма ермянилярин эиров сах -

ла дыглары  ушаг ларымыздан  са бащ  бизя  гаршы  истифадя  едяъяйи

шцбщя доьурмур. 

Нящайят, бу эиров эютцрцлмцш ушагларын ичярисиндя гызлар да

вар вя инди йашлары тяхминян 14-22 йаш ла рындадыр… Он лар дан щан   -

сы мягсядлярля истифадя едиля ъя йини тясяввцр етмяк чятин дейил.

Диэяр тяряфдян, Ермянистан артыг дцнйа мятбу а тында инсан

органларынын вя цмумян, инсан алвериндя до нор кими юндя эе -

дян юлкяляр сийащысындадыр. Ясир вя эиров эютцрцлмцш, лакин бу

эцн иткин кими ахтар дыьымыз вятяндашларымызын бу бахымдан да

щядяфдя олдуьуну демяк мцмкцндцр. 

Даьлыг Гарабаь мцнагишясинин Азярбайъана вур дуьу зи -

йанлары эетдикъя даща чох щисс едяъяйик. Бу мцнагишянин вур -

ду ьу ян аьыр зярбялярдян бири дя мящз иткин дцшмцш ушаглар

проблемидир. 

Онлар  щарададырлар?  Онлар  щансы  чюрякля,  щансы  дцшцнъя  иля

бюйц дцляр?! Йаддашларында Азярбайъан адлы вятяндян, «ядалят»,

«щягигят», «инсан щугуглары» ан лайышларындан бир парча  вармы?!

Азярбайъан цчцн аьрылы проблемин бири дя ушаг ларымызын ах-

та  рышынын мящз эюстярилян йерлярдя апар маг имканында олма -

ма   ьымыздыр. Истяр ясир, эиров вя иткин лярин ахтарышы, истярся дя ин -

сан щцгугларынын мцдафияси иля мяшьул олан бейнялхалг тяшки -

лат лар  ися  бу  са щядя  юз  баъарыгсызлыгларыны  вя  эцъсцзлцклярини

нц  ма йиш етдирибляр. Лакин ермяни тяряфинин сайгысызлыьы щямишя

ъа  вабсыз  галыб  ки,  сон  нятиъядя  бунун  зярбяси  тякъя  Азяр -

байъана дейил, бцтцн бяшяри дяйярляря дяйяъяк. 

Фотошякилляря бахырам; бу бахышлардакы суаллара, бу цз ляр -

дяки  оьурланмыш  тябяссцмляря  дюзмяк  чя тиндир!  Онлар  би зим

304

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


цчцн ушаг кими галыблар… Амма ар тыг онлары ушаглыгдан ян азы

10 илдян дя чох заман мясафяси айырыр… Бу заманда итир дик -

ляримизин ян аьрылы йарасы мящз онлардыр: иткин ушаглар!

Щаггында  данышдыьым  шяхсляр  ясир  вя  эиров  эютцрцлмяси

фак ты  ермяниляр  тя ряфиндян  данылан  783  няфярин  йалныз  кичик  бир

гисмидир, талейи мялум олма йан ясир вя эировлар ися йцзлярлядир. 

Дювлят  Комиссийасынын  13  илдя  топладыьы  материалларыны  вя -

ряг   ляйирям. Бу га лаг-галаг говлугларда мцхтялиф сянядляр вар:

иткинлярин фото шя кил ляри, онлар щаггында ифадяляр, сийащы лар, йа зыш -

малар… тякъя юз  ляри йохдур! 

Дювлят  Комиссийасында  бу  ъцр  шяхсляр  йцзлярлядир  вя  он-

ларын  йарымчыг  галмыш  юмцр  китабынын  йарымчыг  сящифялярини  ай -

дын лаш дырмаг цчцн Комиссийанын Ишчи групунда ардыъыл иш апа -

рылыр. Сянядляр тяк рар-тякрар эюздян кечирилир, ишыг уъу эюрцнян

бцтцн  мя гам лар  арашдырылыр,  мцнтязям  олараг  мятбуата  мя -

луматлар ве рилир. 

Лакин щеч дя щямишя сон сящифяни йазмаг асан олмур. Бу

йахынларда  Дювлят  Комиссийасы  тяряфиндян  иткин  кими  ахтарылан

шяхслярин  бир  гисминин  щялак  олмасы  факты  мц яй йянляшдириляряк

сийащыдан чыхарылыр, иткин дцшдцйц ашкар олунанларын ады сийащыйа

ялавя  едилир.  Цмцмиййятля, 2006-ъы  илин  йан вар  айында  Дювлят

Комис сийа сынын  сийащысында  4852  няфяр  итки нин  ады  вар дыса,  но -

йабр  айында  бу  рягям  4561  няфяря  ениб.  Бу  мцд дятдя  291

няфя рин талейи (ясирликдя гятля йетирилмяси, га йытмасы, йахуд иткин

дцш мямяси)  мцяййянляшдирилиб.  Ейни  за манда  Ишчи  гру пунда

топ лан мыш сяняд лярин даща системли шякил дя груп лаш дырыл масы вя

факт ларын йенидян арашдырылмасы ишиня баш ланылмышдыр вя щазырда бу

иш уьурла апарылыр. Иткинлярин щяр биринин айрыъа «шяхси иш»и йарадылыр.

Бейнял халг  тяшкилатларын,  хариъдя  йа шайан  сойдашларымызын  диг -

гятини  ит кин лярин  ахтарышына  йюнялтмяк  цчцн  тядбирляр  эюрцлцр.

Щямвятянляримизин  талейиня  ай дын лыг  эя тир мяк,  он лары  аиляляриня

говушдурмаг  цчцн  бцтцн  им кан лар дан  истифадя  едя ряк  бей -

нялхалг тяшкилатлар гар шы сында мя  сяля галдырыр, онлар ахта рыш ишиня

даща фяал шякилдя ъялб олу  нур. Ин тернет шя бя кясиндя комис си йа -

305

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


нын «www.human.gov. az» сайты фя алий  йят эюс  тярир, ар дыъыл шя килдя

бейнялхалг  тяш килатлара,  ин фор ма сийа  аэент  ликляриня,  мят бу ата

ма   териаллар  эюн дя рилир.  Мцн тя зям  ола раг,  Комиссийа  тя ря фин дян

ахта рышын  бей нялхалг  сявиййядя  фяал лашды рыл масы,  иъти ма ий йя тин

мя  лу мат лан дырылмасы иши апарылыр. Ща зырда щяр бир иткинин ах   та  рышы иля

баьлы эю рцлян ишляр даща да сис тем ляш дирилмиш, даща да тяк  милляш -

дирил мишдир. Арашдырма ися да вам едир. Чцнки гаршыда щя ля 4561

няфяр  (Арашдырмалар  няти ъясиндя  бу  рягям  тез-тез  дя йишир)  ит -

кинин сону эюрцнмяйян, йарымчыг та ле йи вар. Бу тале га ранлыг

лабиринтя  сяпялянмиш  китаб  сящи фя ля риня  бян зяйир.  О  ся  щифяляри

ах тарыб тапмаг, бир йеря йыьмаг ис тя  йирсян вя билир сян ки, ща -

радаса сон сящифя вар. Анъаг ща рада?! 

Бу эцн Ермянистан цчцн щеч бир дяйяр вя щцгуг нормасы

йохдурса, бцтцн дцнйанын гаршысында о, асанлыгла террор да тю -

рядир,  торпаглары  ишьал  алтында  сахлайыр,  инсанлары  гятля  йетирир,

ясир  вя  эиров  эютцряряк  эизлядирся…  ъавабыны  ким  вермялидир?

Ер мяни  тяряфи  щятта  бейнялхалг  тяшкилатлардан,  иътимаиййятдян

да чякинмир. Чцнки ъязасыз галаъаьына яминдир. Бяс бу ямин -

лик нядяндир? Бу гядяр инсанын эизлядилмясиндя мягсяд нядир

вя бу, щансы бейнялхалг щцгуг нормаларына уйьун эялир? Ня -

щайят, щазырда сепаратчыларын нязарятиндя олан кичик бир яра зидя

щцгуг нор маларынын бу дяряъядя позулмасы бяшярий йятин эя -

ляъяйи цчцн тящлцкя йаратмырмы?! 

Иткинлярин ахтарышына бейнялхалг тяшкилатлар

нийя биэанядир?

Ермяни тяряфи ясир вя эиров эютцрдцйц инсан ла рын сонракы та -

лейи ба рядя мялуматлары билдирмякдян имтина едир, йахуд «Га -

чыб», «Бурахмышыг, эедиб» кими уйдурмаларла йа    ха сыны гур тар -

маьа чалышыр. Бейнялхалг тяшкилатларын ися Ермянистандан ясир -

лярин эери гайтарылмасыны тяляб етмяси цчцн тутарлы вя эениш им -

канлара малик механизми йохдур. Бу тяшкилатлар даща чох си йа -

306


Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому

щыларын апарыб-эятирилмяси, йалныз онлара эюстярилян ясирляря баш

чякилмяси иля вязифялярини битирирляр. Индийядяк азад едилян ясир -

лярин данышдыьы фактлар ися сцбут едир ки, Ермянистан ясирлярин бир

гис мини  бейнялхалг  тяшкилатлардан  эизлядир.  Буну  щямин  тяш -

килатлар юзляри дя билирляр.  

Иткин дцшмцш, ермяни ясир вя эировлуьунда эизлядилмиш вя -

тян дашларымызы  ишьал  олунмуш  Азяр байъан  яразиляриндя  вя  Ер -

мя  нистанда ахтармаг имка ны олмайан Дювлят Комиссийасы он -

ла рын  талеляринин  мцяй йян  олунмасы  истигамятиндя  бейнял халг

щц гуг нор маларынын вердийи бцтцн имканлардан истифадя едя  ряк

бейнялхалг тяшкилатларла ардыъыл иш апарыр, БГХК, еляъя дя Ясир

вя эи ровларын азад едилмяси, иткин дцш мцш шяхслярин ахтарышы цзря

Бейнялхалг Ишчи групуна ит кинляримизля баьлы факт лары ардыъыл ола -

раг тягдим едя ряк, бу шяхслярин талейинин мц яййянляшдирилмяси

мя ся лясини галдырыр. Бахмайараг ки, сю зц эедян вя тяндаш ла ры мы -

зын сийащысы инсан щаглары вя щуманитар тяш  килатлара, о ъцм лядян

Бейнялхалг  Гырмызы  Хач  Коми тясиня  верилиб,  лакин  щеч  бир  бей -

нял халг тяшкилат гейд олунан си йа щыдакы шяхслярин та лейини араш -

дырмаг цчцн яслиндя тя шяб бцс беля эюс тярмямишдир. Бир сюзля,

бу тяш килатлар ясир ликдя та лейи намялум галан вя тяндашларымызын

мцяй йянляшдирил мя син дя, онларын ахта ры шы нын тяшкил едил мясиндя

биэа нялик нц ма йиш ет дир мякдядир.

-1993-ъц  илдя  Дювлят  Kомиссийсынын  сядри  Namiq  Abbasov

Ъе невря шящяриндя дцнйанын 150-дян чох юлкя нцмайян дя ля -

ринин иштирак етдийи мцщарибя гурбанларынын мцдафиясиня даир кон -

франсда чыхыш едяряк иткин, ясир, эиров проблеминдян сюз ач мыш -

дыр. Ла кин иъласы идаря едянляр Азярбайъан нцмайяндясинин чы -

хы шыны кяс  миш,  мярузяни битирмяйя имканы вермямишляр. Йарым -

чыг  чы хыш дан  сонра  10-дан  артыг  юлкянин  нцмайяндяси  чыхышын

там мя т ни иля таныш олмаг истядийини билдирмишдир. Азярбайъан нц -

ма йяндя  щейяти  мярузянин  суряти  чыхарараг  бцтцн  нцма йян -

дяляря  пай ла мыш,  ейни  заманда  мятбуат  конфрансы  кечиряряк

Дювлят  Ко мис сийа сында  олан  фактлары  кцтляви  информасийа  васи -

тяляриня чатдыра бил  мишдир.

307

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


-1993-ъц илин феврал айында Гафгаз мцсял ман ларынын дини ли-

де ри Щаъы Аллащшцкцр Пашазадянин бцтцн ермянилярин каталико   -

су икинъи Вазэенля эюрцшц заманы имзаланмыш бирэя ком му -

никедя  эиров  эютцрцлмцш  шяхс лярин  тяхиря  салынмадан  азад

едилмяси мясяляси дя яксини тапмышдыр. Лакин сонрадан ермяни

тя ряфи цзяриня эютцрдцйц бу ющдяликлярдян имтина етмишдир.

-9  март  1993-ъц  ил  тарихдя  Азярбайъан  вя  Ермянистанын

Ясир  вя  эировлар  цзря  Дювлят  Комиссийасы  сядрляринин  эюрцшц

за  ма ны «Эировларын «щамынын ща мы йа» принсипи иля дя йиш дирил мя -

си вя эиров эютцрмякдян имтина едилмяси», «Щярби ясирлярин Ъе -

не вря  Кон  венсийаларына  уйьун  сахланылмасына  риайят  едилмя -

си» барядя сянядлярин имзаланмасы барядя разылыг ялдя едил ся

дя  гаршы  тяряф  сонрадан  сийаси  тялябляр  иряли  сцряряк  бундан

имтина ет мишдир. 

-1994-ъц  илдя  10  няфяр  азярбайъанлы  ясирин  Ермянистанын

Звартнос аеропортунда эцллялянмяси барядя мялумат Бей нял -

халг  Гырмызы  Хач  Комитяси  тяряфиндян  тясдиг  едилдикдян  сонра

Ер мянистан Хариъи Ишляр Назирлийи бяйанат вермяйя мяъбур ол -

ду.  Бяйантада  эюстярилирди  ки,  8  няфяр  азярбайъанлы  эуйа  ясир -

ликдян гачмаьа ъящд едяр кян эцллялянмишдир. Дювлят Комис си -

йасы БМТ-йя, шяхсян Б.Галийя, БГХК-йа-цмумиййятля 8 бей -

нялхалг тяшкилата  мцраъият едя ряк баш вермиш щадисянин араш -

дырылмасыны хащиш етди.  БГХК-нын ва ситяъилийи иля эцллялянмиш 10

яси рин  мейидини  эери  амаг  мцм кцн  олду.  Ермяниляр  ме йит ляри

онларын  юлдцрцлмясиндян  хейли  мцддят  сонра-йяни  цзя рин дяки

ъинайят ямялляринин изи итдикдян сонра вермяйя разы олмуш дулар.

Беля ки, мейитляр эери алынан заман артыг онларда чцрцмя баш -

ла мышды.  Илкин  тибби-екперитизадан  сонра  ДК  ряйлярин  тяс диг лян -

мяси мягсяди иля мцтяхяссис эюндярилмяси цчцн хариъи юлкяляря

вя бейнялхалг тяшкилатлара мцраъият етди. Бу чаьырыша ъаваб ве -

рян  Шотландийанын  Данди  Университетинин  профессору  Дерик  Па -

ундер  олду.  Д.Паундер  тибби  експертизаны  апардыгдан  сонра

тяс диг етди ки, эцлля иля гятля йетирилмиш 10 няфярин 6-сы башын эиъ -

эащ  нащийясиндян  вя  йахын  мясафядян  тапанъа  иля  эцлля лян -

308

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


мишдир. Биринин дюш гяфяси аьыр зярбя нятиъясиндя бир нечя истига -

мятдя сындырылмыш, биринин дахили органлары чыхарылмышдыр. Башга би   -

ри нин  ися  бойун  нащийясинин  вя  ашаьы  ятрафынын  кясилдийи  ашкар

едил мишдир. Азярбайъан Сящиййя Назирлийинин експертляри дя тяс -

диг едир ди ляр ки, мейитляр тящгир олунмуш, сонрадан биринин ики, ди -

эя ринин ися бир гулаьы кясилмишдир. 

Бу  ряйляр  ермяни  тяряфинин  эуйа  бу  шяхсляри  гачаркян  юл -

дцрцлмяси  иддиаларынын  гаршысыны  алмыш  вя  бу  барядя  сянядляр

бей  нялхалг тяшкилатлара  тягдим едилмишдир. 

-1997-ъи илин ийун айында Дювлят Комиссийасынын сядри Бей -

нялхалг Гырмызы Хач Комитясинын мяркязи офисинин баш делегаты

Франсуа Бйунион иля эю рцшдя ермяни ясир вя эировлуьунда эиз -

лядилмиш шяхслярин си йащысы тяг дим едиляряк, ермяни тяряфиндян

конкрет  мялумат  ал дыг дан  сонра  Бакыда  йенидян  эюрцшмяк

тяклиф едилмишдир. Лакин  БГХК нцмайяндясиндян щеч бир ъаваб

алынмамышдыр. 

-1998-ъи илдя Дювлят Комиссийасы тяряфинян ясир вя эиров эю -

тцрлмяси факты мцяййян едилмиш 861 няфяр Азярбайъан вя тян да -

шынын сийащысы Алманийа, Русийа, Эцръцстан вя Ермя ниста нын да

дахил  олдуьу  Ясир  вя  эировларын  азад  едилмяси,  иткин лярин  ахтарышы

цзря  Бейнялхалг  Ишчи  групуна  вя  диэяр  бейнялхалг  тяшкил ат лара

тягдим  олунмуш  вя  бу  шяхслярин  вятяня  гайтарылмасы  цчцн  ва -

ситячилик етмяси хащиш едилмишдир. (Гейд едилмялидир ки, 1998-ъи ил -

дян бяри апарылмыш арашдырмалар вя эюрцлмцш ишляр нятиъясиндя бу

сийащыдакы инсанларын  бир гисми ясирликдян азад едилмиш, бир гисми -

нин  ясирликдя  юлдцрцлдцйц  мцяййянляшдирилмиш,  нятиъядя  сийа щы -

дакы шяхслярин сайы 783 няфяря ендирилмишдир). Иткинлярля баьлы факт -

ларын  мцнтязям  олараг  бейнялхалг  тяшкилатлара  тягдим  едилмяси

бу  тяшкилатларын  щям  дя  проблемин  кюкц  олан  Даьлыг  Гарабаь

мцнагишяси барядя мялуматландырылмасына кюмяк етмишдир.

- 1999-ъу илин сентйабр айында АТЯТ, БГХК, еляъя дя Ясир

вя эировларын азад едилмяси, иткин дцшмцш шяхслярин ахтарышы цз -

ря Бей нялхалг Ишчи групунун нцмайяндяляринин иштиракы иля Ба -

кыда  кечирилян  эюрцш  заманы  ермяни  тя ряфи  6  няфяр  азяр бай -

309

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


ъанлынын ясирликдя юлдцйцнц билдирмишдир. Сю зц эе дян вятянда ш -

ла рын ады ермяни ясир вя эировлуьунда олмуш, лакин сонракы та -

лейи  мялум  олмайан  783  няфярлик  сийащыдадыр.  Лакин  ютян  бу

мцд дятдя ермяни тяряфи Азярбайъанын тягдим ет дийи щя мин си -

йа щы дакы фактларын сахта олмасына даир иддиалар сцр мцш, бей  нял -

халг тяшкилатлар ися бу сийащыны «миф» ад ланды ра раг, щя мин шяхс -

лярин мцгяддяратына биэанялик нц ма йиш ет дир мишляр. Ам ма щя -

мин сийащыдакы 6 няфярин ермяни ясирлийиндя юлмяси фак ты нын ети -

рафынын юзц бу иддалары тякзиб едир. Ермяни тя ряфи сюзу эедян 6

няфярин  ясирликдя  юлмясиня  даир  рясми  арайыш  ве ряъяйини  вяд

ется  дя,  сон радан  бундан  имтина  етмишдир.  Бунларла  йа нашы,

Дюв лят Ко миссийасынын тягдим етдийи фактлар яса сында Бейнял -

халг Ишчи гру пунун Ермянистана вя ишьал олу нмуш Азяр байъан

яра зи ляриня  сяфярляри  заманы  783  няфярин  сийащысында  олан

1970-ъи ил тявяллцдлц, 26.07.1992-ъи илдя эиров эю тцрцлмцш Щц -

сейно ва  Та мара  Салещ  гызынын,  1958-ъи  ил  тя вяллцдлц,  23  ок -

тйабр  1993 -ъц  илдя  ясир  эютцрцлмцш  Ящмядов  Баща дур  Габил

оь лу нун,  1970-ъи  ил  тявяллцдлц,  05.03.1993-ъц  илдя  ясир  эютц -

рцлмцш  Щяс рятов  Акиф  Мющтярям  оьлунун,  1973-ъц  ил  тя вял -

лцдлц, 1992-ъи илин йан вар айында ясир эютцрцлмцш Бабайев Ся -

фяр Ялифяттащ оь лунун вя диэярляринин щягигятян ясир эю тцрцл мя -

си факты бир даща юз тяс дигини тапмышдыр. 

-2003-ъц  илдя  Ъеневрядя  БГХК-нын  иткин  дцшмцш  шялхсляр

цзря  тяшкил  етдийи  бейнялхалг  конфранс  заманы  Азярбайъан  нц-

майяндя щейяти тяряфиндян ясир вя эировлугдакы талейи на мя лум

олан  вятяндашларымызын  талейинин  мцяййянляндирил мя си  мя ся ляси

бир даща тяшкилат вя конфранс иштиракчыларынын диг гятиня чат ды рылмыш,

лакин бундан сонра да мясяляйя щеч бир реак  сийа ол мамышдыр. 

-2004-ъц илдя Дювлят Комиссийасынын сядри БГХК-нын Аме -

рика вя Авропа юлкяляри цзря баш делегаты Беатрис Межван Рог -

го иля эюрцшдя ясир вя эировлугда эизлядилмиш, еляъя дя ер мяни

ясирлийиндя  ишэянъяляря  мяруз  галмыш,  гятля  йетирилмиш  вя тян -

даш  ларымызла баьлы фактлара бейнялхалг тяшкилатларын эюз йу м ма -

сы, бу ъи найятлярля баьлы бу эцнядяк щеч бир арашдырма апа рыл -

310

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


ма масына етираз етмишдир.

Авропа  Шурасы  Парламент  Ассамблейасы  тяряфиндян  2005-ъи

илин ийулунда Ба кыда кечирилмиш «Ъянуби Гафгазда кючкцн дцшмцш

ящали»  мюв зусунда  бейнялхалг  семинарда,  Дювлят  Ко миссийасы

Ишчи гру пунун рящбяри сявиййясиндя тямсил олун муш, ахтарыш про -

се син дя гаршыйа чыхан проблемляр, ермяниляр тяряфиндян тюря дил миш

ъинайят  фактлары  щаггында  мялумат  верилмиш,  иткинлярин  тале йи нин

мцяййянляшдирилмяси цчцн Ермя нис танын гаршысында кон к рет тя ляб -

ляр гойулмасынын зярурилийи гейд едилмишдир. Се ми нарда 270 ня фяр

иткин  дцшмцш  Азяр байъан  вятяндашынын  йа хын  го щум  лары  тя ряфин -

дян йазылмыш яризя вя Дювлят Комис си йа сынын ма  те риаллар топ лусу

АШ ПА цзвляриня тягдим едилмишдир.

2006-ъы ил ийунун 7-9-да Авропа Шурасы Парламент Ас сам -

бле йасынын Миграсийа, Гачгынлар вя Ящали Комитясинин мя ру зя -

чиси Лео Платвойетин Азярбайъана сяфяри заманы Дювлят Ко мис -

сийасы тяряфиндян она иткин дцшмцш шяхс кими гейдиййата алын -

мыш, ей ни заманда ермяниляр тяряфиндян ясир эютцрцлмяси фак ты

мя  лум олан Азярбайъан вятяндашлары иля баьлы мялуматлар тяг -

дим едилмиш вя иткин аиляляри иля эюрцшмяси цчцн шя раит йарадыл -

мышдыр. Бу фактлар БГХК вя БИГ-я дя тягдим едил мишдир. 

Лакин ер мя ни тяряфи йеня дя ясир эютцрдцкляри вя тян даш ла -

рымызын  сонракы  та лейиня  даир  фактлары  тягдим  ет мяк дян  бо йун

га чырмагла инсан щагларыны кобуд сурятдя тап далама г дадыр. 

О ки галды Азярбайъан тяряфинин тягдим етдийи фактларын ер -

мя  ниляр  вя  бязи  тяшкилатлар  тяряфиндян  «миф»  адландырылмасына,

2004-ъц илдя Азярбайъан Республикасы Милли Тящлцкясизлик На -

зир лийиня дахил олмуш мялуматы хатырлатмаг ис тяйирик:

1959-ъу ил тявяллцдлц Мещман Гцдрят оьлу Язизов Хоъалы

шящяринин ишьалы заманы атасы Язизов Гцдрят вя гардашы Арифля

бирликдя ясир эютцрцлцб. Сонрадан атасы вя гардашы азад едилиб,

Мещманын талейи ися мялум олмайыб. 

2004-ъц илдя Даьлыг Гарабаь сакини, миллиййятъя ермяни олан

Тонйан  Валерик  Михайлович  пул  мцгабилиндя  Язизов  Мещ ман

Гцд рят оьлуну гайтара биляъяйини билдирмишдир. В.Тонйан Мещман

311

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


Язизовун  Несо  адлы  йцксяк  рцтбяли  ермяни  забитинин  евин дя  гул

кими  сахланылдыьыны  сюйлямишдир.  В.Тонйанын  вердийи  мя  лу мата

эюря, Мещманын дили вя ъинси органы кясилмиш, саь бюй ряйи чыха рыл -

мышдыр.  Цзцндя  вя  саь  чийниндя  йаныг  изляри  вар дыр,  верилмиш  иш -

эянъяляр нятиъясиндя рущи-ясяб хястялийиня тутул мушдур.

В.Тонйан М.Язизовун эировлугда чякилмиш фотошяклини вер -

миш,  7  ийул  2004-ъц  ил  тарихдя  ону  гайтармаг  цчцн  Ермянис-

танын Эцръцстанла сярщядиня кими эятирмишдир. Лакин сон анда

намялум сябябдян М.Язизову гайтармагдан имтина етмиш вя

машына миндиряряк орадан узаглашдырмышдыр. Бу щадися видео-

лентя алынмышдыр вя щямин лент Азярбайъан Милли Тящлцкясизлик

Назирлийиндя вя Дювлят Комиссийасында сахланмагдадыр.

Сонрадан ермяни тяряфи щямин адамын М.Язизов дейил, ер -

мяни миллятиндян олан шяхс олдуьуну иддиа етмишдир. 

Щямин шяхсин Тонйан тяряфиндян тягдим едилмиш фотошякли

вя Мещман Язизовун ясирликдян яввял чякилмиш фотошякли екс -

пер  тизайа  верилмиш,  експертиза  тясдиг  етмишдир  ки,  щяр  ики  фото -

шякил дяки шяхс ейни адамдыр, йяни Мещман Язизовдур. 

Гейд едилмялидир ки, В.М.Тонйан бу щадисядян сонра се -

паратчы  режим  тяряфиндян  щябс  едилмишдир.  Бу  фактын  юзц  инди -

йядяк ишьал олунмуш Даьлыг Гара баь да вя диэяр яразилярдя, о

ъцмлядян Ермянистанда айры-айры шяхс лярин евляриндя вя эизли

щябсханаларда  ясир  вя  эиров  эю тцрцл мцш  Азярбайъан  вятян -

дашларынын  гул  кими  сахланылдыьыны  вя  бей нялхалг  тяшкилатлардан

эиз лядилдийини тясдиг едир. 

Бу, проблемин бир тяряфидир. Ясас проблем ися, бейнялхалг

тяшкилатларын ермяни тяряфинин бу аддым ла рына эюз йуммасы, юз

фяалиййятини йалныз техники мис сийалары щяйата кечирмякля кифайят -

лян мя сидир  (вя  йа  сор ьулары  апарыб  эятирмякля  почталйон  хид -

мя ти эюс тярмясидир). Нязяря алсаг ки, ютян щяр эцн ясир ля ри ми -

зин  та лейи  цчцн  тящлцкядир,  онда  бейнялхалг  тяшки латлар  тяря -

финдян бу вя тян дашларын талейи наминя тяхи рясалынмаз тяд бирляр

эюрмя си нин  ваъиблийини  анламаг  чя тин  дейил.  Амма,  щан сыса

сах  ланма йе рин  дя олдуьу мцд дятдя орада ясир вя эиров эюр -

312

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


мяйяряк  «Ермя нис танда  вя  йа  Даьлыг  Гарабаьда  азяр бай -

ъан лы ясир вя эи ровлар йохдур, Азярбайъан тяряфи бу мя ся лядя

тяб лиьат апа рыр, проблеми сийасиляшдирир» кими верилмиш мян тигсиз

бяйа нат ла рын мяг ся дини анламаг чятиндир. 

Гейд етмялийик ки, истяр бейнялхалг тяшкилатлара, истярся дя

бу  тяшкилатларын  Азярбайъан  цзря  координаторларына  да  азяр -

бай  ъанлы  ясирлярин  сахландыьы  эцман  едилян  йерляря  эетмяси

цчцн Ер мя нистан Республикасынын вя Даьлыг Гарабаьдакы се -

па ратчы режим рящбярляри тяряфиндян шяраит йа ра дылмыр. Азяр бай -

ъан иътимаиййятиндя ермянипяряст кими танынан шяхслярин - Ясир,

эи ров вя иткинлярин ахтарышы цзря Бейнялхалг Ишчи Гру пунун Азяр -

байъан  цзря  координатору  Явяз  Щясяновун  Ла   чын,  Щел синки

Вя тяндаш Ассамблейасынын Азярбайъандакы нц  ма йян дя си Ар -

зу Абдуллайеванын Кялбяъяр районундакы мц ва фиг йер ляря бу -

рахыл ма масы буна сцбутдур.

Ермяни тяряфинин бейнялхалг иътимаиййяти алдатмасы бир тя ря -

фя, Дювлят Комиссийасынын тягдим етдийи сийа щыда эиров эю тцрцл -

мяси факты данылан шяхслярдян 18 ня фяри ушаг, 69 няфяри го ъа -

лар, 46 няфяри гадын олдуьу щалда, бейнялхалг тяшкилатларын эюс -

тя рилян фактлара би эа нялийи щейрят доьурмайа билмяз. Ян азын -

дан она эю ря ки, эюстярилян ящали тябягясинин щцгугларыны го ру -

маг,  инсан  щагларыны  кобуд  су рятдя  позма сынын  гаршысыны  ал -

маг бу тяшкилатларын бор ъудур. 

Азйашлы  икян  эиров  эютцрцляряк  сонракы  талейи  эиз лядилян

ушаг    ларын йашлары инди 14-25 йашы оларды… Бу эцнащсыз ушаг ла -

рын фо толарына бахмаг да мцмкцн дейил; санки сяс-сяся ве риб

ща рай гопарырлар: «Мяни ахтарын!» Онларын да щамы кими йа ша -

маьа  щаг лары  вар ды,  лакин  бу  щагг  ермяниляр  тяряфиндян  тап -

дан ды, юзц дя бцтцн дцнйанын эюзц гаршысында!

Бязиляринин  щеч  шякли  дя  галмайыб,  шякилляринин  йериндя

аьап  паг бошлуглар эюрцнцр вя нядянся бу аьаппаг бошлуглар

мя ня гапгаранлыг тунели хатырладыр. Ичяримдяки щарайы боьа-бо -

ьа  о  ту нел  бойу  гачырам,  бу  галаг-галаг  говлуглардан  бой -

ланан  бя зи ля ринин  эц лцм сяйян,  бязиляринин  кядярли  вя  гаш га -

313

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


баглы,  бя зиля ри нин  ися  ниэаранчылыг  долу  чющрялярини  эюрцрям.

Амма щамы сы мян   дян узаглашыр, сону эюрцнмяйян га ранлыг

бош луг ларда итир ляр… Онлар- бизим иткинляр…

1994-ъц илдя Ермянистанла Азярбайъан арасында атяшкяс

елан олунуб. Дювлят Комиссийасынын Ишчи групунда ися мц ща -

рибянин няфяси эязмякдя давам едир. Бурада щяр эцн мцща -

рибянин  ян  дящ шятли  фактлары  арашдырылыр, иткин  аиляляри  иля,  ясирлийин

аъысыны йа ша мыш инсанларла эюрцшляр кечирилир, сющбятляр апарылыр.

Онлар сябрля динлянилир, сялащиййят дахилиндя проблемляринин щял -

линя  кюмяк  эюстярилир.  Дя фялярля  ямяк  дашларын  юз  шяхси  вяса -

итиндян бу ин санлара йардым эюс тярмясинин вя иткин анасы иля эю -

рцшяндян сонра аьла ма сынын шащиди ол му шам. Ясирликдян азад

едилян лярля вя иткин аиляляри иля ишлямяк чох аьыр просесдир. Кя -

нардан баханлара ня гядяр асан эю рцнся дя, бир няфяр ясир -

ликдян гайы данын сюйлядиклярини динля мяк беля, инсандан ня гя -

дяр ясяб, эцълц ирадя вя дюзцм тя ляб едир, сящщятиня ня гядяр

мянфи тя сир эюстярир, бу ну йалныз Ишчи групунда чалышанлар билир -

ляр. Бу гу рум йара ды лан да ъями бир йазы макинасы вя 3 няфяр

ямяк дашы варды, щятта каьыз да проблем иди. Бу имканла 1993-

ъц  илдя  ит кин  дцшдцйц  бил ди рилян  7  миня  йахын  адамын  талейини

араш дыр маг лазым иди. Илк эцндян Ишчи групунда чалышмыш бюйцк

ре фе ренти Наиля Дадашова хатырлайыр: «Базар эцнляри дя ишляйир -

дик. Бя зян ахшам саат 11-дя чатырдым евя. Чох эярэин иш режи -

ми вар ды вя щеч ким щеч няйя етираз етмирди. Щамы баша дц -

шцрдц ки, бу, бизим ишимиздир».

5 иля йахындыр ки, Ишчи групунда чалышырам. Щяр эцн бу инсан -

ларын зящмятсевярлийиня, фядакарлыьына, сябр вя дю зцмцня щей -

ран галмышам. «Щяряниз бир говлуьу голтуьунуза ву  руб эялир -

си низ, сиз бурада ня иш эюрцрцсцнцз?! Верин мяним оь луму!!!»

дейя цстцмя гышгыран иткин атасынын-72 йашлы гоъа нын гаршы сын -

да юзцмц итириб эюзлярим йашлы щалда эери дюняркян иш йол даш -

ларымын  «Беля шейляри чох эюряъякясян» де йяндя мя  ня тяяъ -

ъцб лц эялмишди ки, буна неъя дюзмяк олар? Амма олар мыш, 8,

щятта 9 саат дайанмадан ишлямяйя, йай, йа гыш-фярги йох дур,

314

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


йор  ьунлугдан бармагларынын титрямясиня дя бах ма дан эюзля -

риндян  щярфляр  гачанадяк  йазмаг  да,  «Бу  эцн  оь лу мун  ад

эц  нцдцр,  Шящидляр  хийабанына  эетдим, сонра  эял дим  ки, бялкя

бир  хябяр  вар»  дейян  анайа  демяйя  бир  сюз  тап майыб  онун

гаршы сында эюз йашлары тюкмяк дя, ясирликдян гайы дан ларын иза -

щатл ары ны охудугъа бир яли цряйиндя дярманы дяр   ман архасынъа

ичмяк дя, ермянилярин инсанлыгдан кянар дящ шятли ямялляри иля

таныш ол дугъа гязябини дивара тюкцб дивары йумругламаг да...

проб лем дян  хябяри  олмайан, иткин,  ясир  проб ле мин  дян  юзцня

реклам  вя  пул  газанмаг  цчцн  истифадя  ет мя йя  чалышанларын

тязйигляриня дя сябрля, тямкинля дюзмяк дя олар мыш! Мящз бу

фядакар ъа сына  дюзцм  вя  ямяйин  нятиъясиндя  ъями  10  ня фяр

ямякдашы олан бу груп йцзлярля инсанын талейини арашдырыр, ща зыр

мате риал лары  бейнялхалг  тякшилатлара  вя  мятбуата  тягдим  едир.

Дювлят Ко мис сийасынын  архивиндя  минбир  зящмятля  топ ла дыглары

мювзу  иля  баьлы  мягаля,  китаб  йазмаг,  верилиш  ща зыр ламаг  ис -

тяйян шяхс ляря тягдим едир. Бу шяхслярин ичярисиндя еляляри дя

олур ки, Ишчи групу, ейни заманда МТН вя ДИН ямякдашларынын

зящ мяти  ня ти ъя синдя  топланмыш  материлаллардан  бящря лян мяк -

ля  рини, щазыр факт лардан истифадя етмяклярини гейд етмя ляри бир йа -

на галсын, сон ра онлара бющтанлар йаьдырыр, бу материаллары иъти -

ма  ий йятя юз «араш дырмалары» кими тягдим едирляр. Беляляри рек -

ламла  мяшьулдурлар, Дювлят  Комис си йасы  ися  арашдырмалары

мун   тязям олараг да вам ет дирир вя щяр бир иткинля баьлы бцтцн

мя  гамлар диггят мяр кязиндя сахлайыр. Бу эцн Дювлят Комис -

сийасында мювъуд олан вя мяним дя истифадя етдийим  архивин

топ ланмасы,  иткин лярин  ахтарышы  ишиндя  зящ   мяти  олан  инсанларын

ад ларыны гейд едирик-Ишчи групунун рящбяри олмуш Ибращим Щц -

сейнов (2001-ъи илдя вяфат ет миш дир), 1993-2002-ъи иллярдя Ишчи

гру пунда  чалышмыш  Тамара  Мям  мя дова,  2004-ъц  илдян  Ишчи

групунун  рящ    бяри  Фирудин  Садыгов,  рефе рентляр-Наиля  Дада -

шова, Офелийа  Ящядова, Елдар  Ся  мя дов  (2004-ъц  илдян  Ишчи

гру пу  рящбяринин  мцавинидир), Ал тай  Сяфяров,  Емин Аьайев,

Щя  ъяр Га  сымова,  2001-2006-ъи ил лярдя Ишчи групунда чалышмыш

315

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


Ся лимя Вялизадя, нящайят, диэяр кеч миш ямякдашлар. Мящз бу

ин санларын сайясиндя 783 ня фярин ермяни ясир вя эиров лу ьун да

олмасы факты ашкарланмыш вя сц бута йетирилмиш, 7 миня йа хын ин -

санын  талейинин  арашдырылмасы  ня тиъясиндя  ясир-эиров  дцшдцйц

мялум олан шяхслярин азад олун масы цчцн эярэин иш апарылмыш,

ит кин лярин  сайы  азалмыш,  си йащылар  дягигляшдирилмишдир.  Ейни  за -

ман  да  Ер мянистан  Щярби  гцв вяляринин  Азярбайъан  тор паг ла -

рыны иш ьалы заманы динъ яща лийя, ясир вя эировлара гаршы тю рятдийи

ъина йят фактлар иътимаиййятя чатдырылмыш, щцгуги гиймят верилмяси

цчцн мцвафиг Истинтаг гру пуна тягдим едилмишдир. Мящз бу Ишчи

гру пунун илляр узуну топ ладыьы вя щазырладыьы зянэин материаллар

яса сында китаб лар вя ЪД-ляр тяртиб едил миш, «Емяни террору” фо -

то ал бо му, «Бизи ясир  лик дян гур тарын» китабы чап едилмишдир. Ла -

кин бурада иш щеч бир за ман битмир, азалмыр. Дюв лят Ко мис си -

йасы ясир, эиров вя иткин проблеминин бц тцн тяряф лярини ачмаьа,

бей нялхалг  тяшкилатларын  диггятини  бу  проб лемин  ян  ъидди  мя -

гамларына йюнялтмяйя ча лышыр. Бу ися чох юнямли бир мясялядир.

Дцнйа  мигйасында  бей нялхалг  тер рора  гаршы  мцбаризя  апа -

рылдыьы бир вахтда Ермя нис тан тяря финин ясир вя эировлардан Азяр -

байъана  гар шы  фяаилй йятдя  истифадя  цчцн  мяхфи  ямякдашлыьа

ъялб  етмяси,  тер   рор-тяхрибат  акси йала рында  истифадя  етмяси  иля

баьлы факт лар, тер ро ризми дювлят си йасяти ся вий йясиндя ачыг-ашкар

дяс тяклямяси  тяс диг  едир  ки,  эи ровлугда  эизлядилян  вя тяндаш -

ларымыздан  бу  мяг сяд ляр  цчцн  дя  истифадя  олу наъаьы  истисна

де йил. Беля ки, ермя ниляр тяря фин дян ясир эю турулмцш Азяр Асла -

нов  Ермя нис тан  Хцсуси  хидмят  ор ганларынын  тялимат  вя  тяш ки -

латчылыьы иля 1994  -ъц илдя Ба кы мет ро сунун «28 май» стан си йа -

сындан  «Эянълик»  стан си йасына  доь ру  щярякят  едян  га тар да

тер  рор акты тю рят  мяк дя истифадя едил мишдир. Бу ися артыг бя шяри бир

проб  лемдир ки, бунун да гаршысыны алмаг цчцн бей нялхалг иъти -

маиййят сяй лярини бирляшдирмялидир. 

Нящайят, бу сятирлярин йазылдыьы заман ишьал олунмуш яра -

зиляримиз ермяниляр тяряфиндян йандырылыр. Азярбайъанлылара мях -

сус йашайыш биналары, мядяниййят вя идман обйектляри, тарихи аби -

316

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


дя ляр вя гябиристанлыгларла бярабяр, щямин йерлярдя дяфн олун -

муш  шящидляримизин  мязарлары  да  мягсядйюнлц  шякилдя  мящв

едилир.  Бу  ямяли  бяшяриййятин  мяняви  сярвятиня  гаршы  тюря дилян

бир ъинайят ки ми гя бул едирик, чцнки бу йерлярдя Азяр байъан вя

дцнйа ящя мий йятли аби дяляр йцзлярлядир. Бцтцн бун ларла бярабяр,

диг гяти башга бир мя гама да ъялб етмяк зя руридир.

Беля ки, Бейнялхалг Гырмызы Хач Комитясинин тяклифи иля Даь -

лыг Гарабаьда вя ишьал олунмуш диэяр яразилярдя дяфн едилмиш

шящидляримизин мейит галыгларынын тапылараг онларын аиля ля риня ве -

рилмясини нязярдя тутан «Анте-мортем» програмы чяр чивясиндя

илк тядбирляр щяйата кечирилмяйя башланылмышдыр. Прог рамда кцт -

ляви вя йа фярди шякилдя дяфн едилмиш шяхслярин ме йит галыг ларынын

доьмаларына тящвил верилмяси цчцн онларын йе ринин мцяй йян едил -

мяси мягсяди иля лазыми фактларын топ ла нылмасы ишиня ба ш  ланыл м -

ышдыр. Шцбщясиз ки, дюйцшлярдя щялак олан, йа худ ер мяни ясир-эи -

ровлуьунда  юлдцрцлмцш  шящид ляримизин  щеч  дя  ща мы сы  гя бирис -

танлыгларда басдырыл мамышдыр, щансыса аьаъын ди бин дя, чя пяр йа -

нында, йахуд мешядя дяфн едилянляр, ме йит ляри дя ряйя, кол луг ла -

ра атыланлар вар ки, шащидляр онларын йерини мящз бу детал  ларла ха -

тырлайырлар. Ермянилярин мяг сяди дя еля бу де тал лары йер цзцн дян

силмякдир. Чцнки щят та ме йит лярдян дя гисас ал   маьа юй ряшмиш,

юлцлярин аь зындакы дишляри чыхармаг цчцн гя бир   ляри ешя лямиш, ин -

санлары иш эянъя иля, доь рамагла, йан  дыр маг ла гят   ля йе тирмиш ер -

мяниляр юз ямялляринин фаш олаъа ьындан гор хур лар. 

Ейни заманда ермяниляр Азярбайъанда 400-дян артыг ер мяни

ясири сахландыьыны иддиа едя-едя Азярбайъан тяряфинин он лара тящвил

вермяк истядийи ермянийя йийя дурмаг истямирляр. Бу барядя Ясир

вя иткин дцшмцш, эиров эютцрцлмцш вятяндаш ларла ялагядар Дювлят

Комиссийасынын катиби Шащин Сайылов 16 ийун 2006-ъы ил тарихдя мят -

буата вердийи ачыгла ма сында билдириб: «Ер мянистанын рясми орган -

лары вя гейри-щюкумят тяшкилатлары Азяр байъанда ермяни ясир лярин

ол масы иля баьлы вахт ашыры мясяля гал дырырлар. Анъаг ща зырда Азяр -

байъанда  ъями  бир  ер мяни  вя тян  да  шы  сахланылыр.  Щямин  шяхс  21

сентйабр  2005-ъи  ил  тарихдя  Азяр   байъанын  дювлят  сярщядини  поз -

317

Ермяни синдрому

Ясир  вя эировлар 


муш,  Гусар  району  яра зи синдя  сахланылмыш  1940-ъы  ил  тявяллцдлц

Абрик Абрамович Пет рос йандыр. Сахландыгдан дярщал сонра Дювлят

Комис сийа сынын вя Бей нял халг Гырмызы Хач Комитясинин Бакы нц -

майяндялийинин ямякдаш лары Абрик Абрам йана баш чякиб, онунла

сющ бят апа рыб лар. Онун эери гайтарылмасы цчцн тядбирляр эюрцлся

дя гар шы тя ряфин ня рясми органлары, ня дя гощумлары ону гябул

етмя йиб ляр. Чох эцман ки, бу, онун рущи хястя олмасы иля баьлыдыр.

Щя мин шяхс рущи хястя олдуьу цчцн юз щярякятляриня ъа ваб вер -

мяк игти да рында дейил. Бейнялхалг тяшкилатлар онун баря синдя мя -

лу матлары билир вя гайтарылмасы цчцн тядбирляри давам ет ди ририк.». 

Дювлят Комиссийасы Ишчи групунун рящбяри Фирудин Садыгов

АШ ПА-нын «Ъянуби Гафгазда кючкцн дцшмцш ящали» мюв зу -

сунда семи нарында чыхыш едяркян гейд етмишдир: «Бей нял халг

Гырмызы Хач Комитяси вя Бейнялхалг Ишчи групу иля ямяк даш -

лыьымыз сямярялидир. Лакин бу тяшкилатларын низамнамяси ясир вя

иткин дцшмцш, эиров эютцрцлмцш шяхслярин ахтарылыб тапылмасы вя

онларын азад олунмасы цчцн конкрет тядбирляр нязярдя тутмур.

Беля  олан  щалда  щям  БГХК,  щям  дя  БИГ  йалныз  васитячилик

мис  сийасыны щя йата кечирирляр. Бу органларын реэионал бюлмя ля -

ринин (офис ля ринин) мющкямляндирилмяси, онларын сялащиййят ля ри нин

эе ниш лян дирил мяси зяруряти йаранмышдыр».

Хатырладырыг ки, Бирляшмиш Миллятляр Тяшкилатынын Тящлцкясизлик

Шу расынын 1993-ъц илдя гябул едилмиш 822, 853, 874, 884 сайлы

гят намяляриндя  Ермянистандан  ишьал  олунмуш  Азярбайъан

яра зи ляринин гейд-шяртсиз азад етмяси барядя тялябляриня бах -

ма  йараг, Ермянистан Республикасы няинки гятнамяляря ямял

етмир, щятта щямин гятнамялярин вахтынын кечидийини сюй ля  мяк -

ля ачыг-ашкар бу бейнялхалг тяшкилата да мейдан оху йур.

Азярбайъан тяряфиндян мясяляйя мцнасибят бир аз кяскин -

ляшян кими ися дярщал щай-кцй гопарылыр, еля тя яс сцрат йарадылыр

ки,  санки  бцтцн  мясялялярдя  биз  эц нащ карыг!  Щалбуки,  инди йя -

дяк Азярбайъан Респуб ли ка сы ясир вя эировларын дяйишил мя син -

дя  биртяряфли  гайда  да  принсипиаллыг  вя  щуманизм  нцмайиш  ет -

диряряк  юз  тя  ряфиндян  бцтцн  ясир  вя  эиров  ермяниляри  азад  ет -

318

Инсан алвери

Ермяни синдрому


миш дир.  Ермяни  тяряфи  ися  тякзиболунмаз  фактлар  гаршы сында  йа

сусур, йа да са дяъя факты инкар едирляр. Бейнялхалг тяш килатлар

ися щяр дя фя эери чя килмяли олурлар ки, буна эюря дя бейнялхалг

гурумлар тя ря финдян ъидди реак сийа эюрмяйян ермяни тяряфинин

фактлара мя щял гой мамасы нятиъясиндя щятта сон дяряъя айдын

мясяляляр дя мцяммайа чеврилир. Бу мцяммалар да истяр-ис -

тя мяз  «Бейнялхалг  тяшкилат лар  Ермянистан  Респуликасы  ярази -

син дя  вя  онун  тяряфиндян  ишьал  едилмиш  Азярбайъан  торпаг -

ларында юз тясир вя ня за рят эцъцнц итирибми?» су а  лыны доьурур.

Яэяр  бейнял халг  тяшкилатлар  эюстя рилян  яра зиляря  нязарят  едя

билмирся,  бейнялхалг  ганунлар  бу  йерлярдя  юз  тясир  эцъцнц

эюстяря билмирся, шцбщясиз ки, ъаваб бирмя налыдыр: Бяли, итириб ляр,

лакин  буну  етираф  етмяк  истямирляр!  Унудурлар  ки,  Азярбайъан

Республикасы  юз  вятяндашларыны  ясирликдян  азад  етмяк  цчцн

истяр  ишьал  олунмуш  яразиляриндя,  истярся  дя  Ермянистанда

щярби ямялиййат кечирмяк щцгугуна маликдир вя истянилян шя -

раитдя бу щцгугу юзцндя сахлайыр. 

О щалда ися Азярбайъанын гаршысында биръя йол галыр:

Няйин бащасына олурса-олсун, юз торпагларыны азад етмяк!

Вя тябии ки, бунун цчцн Азярбайъан щеч кимдян изн ал -

ма      ьа борълу дейилдир!

319


Ермяни синдрому

Инсан алвери 

Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin