5-mavzu. “Vertical Thinking” (Vertikal fikrlash) va “Lateral Thinking”
Yüklə 67,78 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Afsungarlik maqsadga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi
|
Animizm
Fetishizm (fetish so‘zi fransuzcha fetishe – but , sanam, tumor ma’nolarini anglatadi). U tabiatdagi jonsiz predmetlarga sig‘inishdir. Fetish ham salbiy, ham ijobiy ta’sir etish kuchiga ega. Fetish hisoblangan predmetlar orasida odam yoki hayvonlarning suyak qoldiqlari, qabr toshlari eng ko‘p tarqalgan. Suyak qoldiqlari fetish egasini tabiiy ofatlardan, kasalliklardan, yovuz ruhlardan saqlaydi deb hisoblangan. Qabr toshlari vafot etgan kishining tinchligini qo‘riqlaydigan ruhlar joylashgan predmet vazifasini o‘tagan. Qabr joylashgan hududga sig‘inish natijasida keyinchalik muqaddas qadamjolar vujudga kelgan. Bunday qadamjolarda maqbaralar, qo‘rg‘onlar qurilgan. Qadimda jonsiz fetishlar bilan birga jonli fetishlardan ham foydalanilgan. Jonli fetishlarga sig‘inish barcha xalqlarda mavjud bo‘lgan. Fetishlar asosan kuchli ruhni o‘zida mujassamlashtirgan va ijtimoiy hayotning ayrim sohalaridagi muammolarni hal etishga yordam bergan. Shomonlik yoxud sehrgarlik («shomon» so‘zi tungus tilidagi ma’nosi «afsungarlik»). Afsun real natija olish uchun ilohiy kuchlarga ta’sir etish maqsadida amalga oshiriladigan odat va rituallar majmuasidir. U totemizm va animizm bilan bir vaqtda paydo bo‘lgan. Shomonlik orqali kishilar o‘z totemlari, otabobolarining ruhlari bilan xayolan bog‘lanishni amalga oshirib kelishgan. Sehrgarlik (magiya). Sehrgarlik – odam, hayvon va tabiatga g‘ayritabiiy yo‘llar bilan ta’sir o‘tkazish maqsadida bajariladigan xatti-harakatlardir. Bugungi kunda ham sehrgarlik urf-odatlari odamlar hayotida ma’lum darajada rol o‘ynab kelmoqda. Buning sababi insonlar doimo omadli bo‘lish, yaxshi hayot kechirish, sog‘lom bo‘lishni orzu qilib kelgan. Sehrgarlik insonning ana shu orzu- intilishlarini qamrab olgan. Sehrgarlik marosimlari yakka holda yoki jamoa bo‘lib amalga oshirilishi mumkin edi. Afsungarlik maqsadga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi: 1) Zarar keltiruvchi; 2) Harbiylar va qurol-aslahani sehrlash; 3) Sevish yoki o‘zidan sovutish maqsadida «issiq», «sovuq» qilish; 4) Tibbiy xizmat ko‘rsatish, davolash; 5) Ob-havo bilan bog‘liq, ya’ni yomg‘ir chaqirish. Sehrgarlik dinlar va turli xalqlar urf-odatlarida saqlanib qolgan. Yüklə 67,78 Kb. Dostları ilə paylaş:
|