0 Ə-C.İ.Əhmədov N. T.Əliyev m e y V ə V ə t ə r ə V ə z I n ə M t ə Ə Ş Ü nasl I ğ I (Dərslik)
Yüklə 3,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Irimeyvəli təzə gavalı və alça
- Sitrus meyvələri – təzə limon, naringi, portağal
- 9.3.3. Tərəvəzdə nişastanın turşu hidrolizi ilə təyini
- Reaktivlər
- 9.3.4. Aşı və boya maddələrinin təyini
|
Təzə baş soğan
Istehlak üçün göndərilən, tədarük edilən təzə baş soğanın keyfiyyəti QOST 1723-86, kütləvi iaşə müəssisələrinə və pərakəndə ticarət şəbəkəsində satılmaq üçün göndərilən baş soğanın keyfiyyəti QOST 27166-86 üzrə müəyyən edilir. Ekspert baş soğanın dadına görə onun hansı qrupa (acı, yarımacı, şirin soğanlar) və botaniki sorta aid olduğunu nəzərə almalıdır. Baş soğanın quru qabığı bütöv və ya 2 sm-dən çox olmayan endə açılmış, ikinci quru qabığı qalmaqla birinci quru qabığı boşalmış və quru saplağı 1 sm-dən çox olmayanlar standart məhsul hesab edilir. Ekspert baş soğanın boğaz və dib çürüməsi xəstəliyinə tutulmasına, gənə və gövdə nematoduna fikir verməlidir. Gənə xəstəliyinə tutulmuş soğanların zədələnmiş sulu qabığında intensiv yaşıl və sarı rəngli ləkələr əmələ gəlir. Əgər partiya baş soğan məhsulunda gənə xəstəliyi və gövdə nematodu olarsa, belə məhsulu göndərmək olmaz. Təzə cücərtili baş soğanı çıxdaş etmirlər, cücərtiləri kəsir və 100% itkiyə aid edirlər. Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir. 1.
soğanlar üçün 4 sm-dən az olan soğanlar. 2.
Mexaniki zədələnmiş soğanlar. 3.
Kənd təsərrüfatı zərərvericiləri ilə zədələnmişlər, lakin istehlaka yararlı soğanlar. 4.
5.
Cücərmiş soğanlar (istifadəyə yararlı). Tullantıya aşağıdakı soğanlar aid edilir. 1.
Soğanağı baş əmələ gətirməyən içi boş olanlar.
384 2.
Tamamilə cücərmiş soğanlar (istifadəyə yararsız). 3.
Əzilmiş soğanlar. 4.
Donmuş və donu açıldıqdan sonra əmtəə keyfiyyətini bərpa etməyən soğanlar. 5.
Pörtülmüş (yanmış) soğanlar. 6.
Çürümüş və iy vermiş soğanlar. Təzə ərzaq qarpızı
Təzə halda istehlak üçün tədarük edilən, göndərilən və satılan təzə ərzaq qarpızının keyfiyyəti QOST 7177-80 üzrə müəyyən olunur. Tipik botaniki sortuna uyğun gəlməyən formada, lakin eybəcər olmayan qarpızlar, qabığı zədələnmiş, lakin kəsikləri dişlənməmiş qarpızlar standart hesab edilir. Meyvəsi zəif sıxılmış qarpızlar göndərilmək üçün yol verilmir, lakin təyinat yerində satış zamanı standart hesab edilir. Antraknoz və digər xəstəliyə tutulmuş qarpızların göndərilməsinə icazə verilmir. Təyinat yerində qarpızın səthində antraknozla zədələnmə müşahidə edilərsə, lakin bu xəstəlik qarpızın ətliyinə keçməyib istehlak üçün yararlı olarsa, onda qeyri-standart məhsul hesab edilir. Əgər antraknoz xəstəliyi çox müşahidə edilib qarpızın ətliyinə də keçərsə, belə məhsul tullantı hesab edilir. Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir. 1.
Ən böyük en kəsiyinin diametri müəyyən olunmuş ölçüdən az olan, lakin yetişmiş qarpızlar. 2.
3.
Kənd təsərrüfatı zərərvericiləri ilə zədələnmiş və qabığı xəstə qarpızlar. Lakin bu xəstəliklər ətliyə keçməməlidir; 4.
Tam yetişməmiş, lakin istehlaka yararlı qarpızlar. Tullantıya aşağıdakılar aid edilir.
385 1.
Çatlamış qarpızlar. 2.
Əzilmiş və sıxılmış qarpızlar. 3.
Ətliyi seliklənmiş yetişib ötmüş qarpızlar. 4.
Yemlik qarpız sortları. 5.
Ətliyi boğunuq çəhrayı və ağ olan, istehlaka yararsız qarpızlar. 6.
Daxili yumşaq hissəsi kənd təsərrüfatı zərərvericiləri və xəstəliklə zədələnmiş qarpızlar. 7.
Çürümüş və iy vermiş qarpızlar. Qarpızın boşaldılması zamanı zədələnmiş qarpızlar ayrıca yığılır və alıcı təşkilatın ayağına yazılmaqla çıxdaş edilir.
Təzə halda istehlak üçün tədarük edilən, göndərilən və satılan təzə qovunun keyfiyyəti QOST 7178-85 üzrə müəyyən olunur. Tipik botaniki sortuna uyğun gəlməyən formada, lakin eybəcər olmayan qovunlar, qabığı zədələnmiş, lakin kəsikləri dişləşməmiş qovunlar standart hesab edilir. Payız-qış sortları saplaqsız göndərilə bilməz. Lakin təyinat yerində saplağı birləşən yer zədələnməmiş olarsa, belə qovunlar standart hesab edilir. Orta müddətə yetişən və payız-qış sortlarının qabığı kobud olarsa, toxum kamerasında yetişməmiş toxumlar ətliyə bərk birləşmiş olarsa, qeyri-standart hesab edilir. Belə qovunlar tədarük yerində saxlanılıb yetişdirilir. Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir. 1.
2. Bərk sıxılmış və batıq yeri olan qovunlar
386 9.3.1.3. Meyvələrin və üzümün keyfiyyətcə tədqiqinin xüsusiyyətləri
Ekspertiza aparmaq üçün orta nümunəni və tədqiq üçün birləşmiş nümunəni ayırmazdan əvvəl mütəxəssis daxil olmuş partiya mala bütünlüklə aşağıdakı ardıcıllıqla baxış keçirir: Əvvəla meyvənin qablaşdırıldığı taranın QOST-un tələbinə uyğunluğunu yoxlayır, malın markalanmasına və onun düzgünlüyünə, o cümlədən meyvənin homoloji sortunun və əmtəə sortunun, qablaşdırılma tarixinin və göndərən təşkilatın adının olmasına fikir verir. Sonra məhsulun homoloji sortundan və əmtəə sortundan asılı olaraq onun yerləşdirilməsini və yerlərin sayının sənəddə göndərilən saya uyğun olmasını yoxlayır. Tezyetişən təzə armud 1 sentyabra qədər tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılan və sənaye emalına göndərilən tezyetişən armudun keyfiyyəti QOST 21714-76 uyğun müəyyən edilir. Təyinat yerində qeyri-standart meyvələrə (standartda yol veriləndən artıq) aşağıdakılar aid edilir. 1.
göndərilən sortlar üçün), lakin yetişmiş armudlar. 2.
Səthinin 1 / 4 -dən çox hissəsinin sıxılmış, əzilmiş və dolu ilə zədələnmiş olan armudlar. 3.
Səthinin 1 / 8 -dən çox hissəsində sağalmış qabıq zədələri, ləkə və nöqtələr formasında dəmgil xəstəliyi olan armudlar. 4.
Eybəcər armudlar.
387 5.
Meyvə (alma) qurdu ilə zədələnmiş armudlar. 6.
Qabığı təzə zədələnmiş və ya deşilmiş, lakin istehlaka yararlı armudlar. Tullantıya aşağıdakı meyvələr aid edilir (100%-dən artıq hesablanır). 1.
Əzilmişlər. 2.
Yetişib ötmüşlər. 3.
Çürümüşlər. 4.
Kif atmışlar. 5.
Yetişməmiş (yaşıl), istehlak üçün yararsızlar. Gecyetişən təzə armud 1 sentyabrdan sonra tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən gecyetişən armudun keyfiyyəti QOST 21713-76 uyğun müəyyən edilir. Təyinat yerində qeyri-standart meyvələrə (standartda yol veriləndən artıq) aşağıdakılar aid edilir. 1.
armudlar. 2.
Səthinin 1 / 4 -dən çox hissəsinin sıxılmış, əzilmiş və dolu ilə zədələnmiş olan armudlar. 3.
Səthinin 1 / 8 -dən çox hissəsində sağalmış qabıq zədələri, ləkə və nöqtələr formasında dəmgil xəstəliyi olan armudlar. 4.
Eybəcər armudlar. 5.
Meyvə (alma) qurdu ilə zədələnmiş armudlar. 6.
Qabığı təzə zədələnmiş və ya deşilmiş, lakin istehlaka yararlı armudlar. Tullantıya aşağıdakı meyvələr aid edilir (100%-dən artıq hesablanır). 1.
2.
Əzilmişlər. 3.
Yetişib ötmüşlər. 4.
Çürümüş və kif atmışlar.
388 Təzə ərik Tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən təzə əriyin keyfiyyəti QOST 21832-76 üzrə müəyyən edilir. Təyinat yerində qeyri-standart meyvələrə aşağıdakılar aid edilir: 1.
1 / 4 -dən çox hissəsində sıxılmış, sürtülmüş və günəş yanığı ilə zədələnmiş əriklər. 2.
3.
Meyvə qurdu ilə zədələnmişlər. 4.
Qabığı təzə zədələnmiş və ya deşilmiş, lakin istehlaka yararlı əriklər. 5.
Yetişib ötmüş əriklər (ətliyi axmayanlar). Tullantıya aşağıdakılar aid edilir. 1.
Yaşıl, istehlak üçün yararsız əriklər. 2.
Əzilmişlər. 3.
Çürümüşlər. 4.
Kif atmışlar. Irimeyvəli təzə gavalı və alça Tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən təzə irimeyvəli gavalı və alçanın keyfiyyəti QOST 21920-76 üzrə müəyyən edilir. Təyinat yerində tullantı meyvələrə aşağıdakılar aid edilir. 1.
Yaşıl rəngli istehlak üçün yararsız meyvələr. 2.
Əzilmişlər. 3.
Çürümüş və kif atmışlar. Təzə albalı və gilas Tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən təzə albalı və gilasın keyfiyyəti uyğun olaraq QOST 21921-76 və QOST 21922-76 üzrə müəyyən edilir.
389 Təyinat yerində tullantı meyvələrə aşağıdakılar aid edilir (100%-dən artıq hesablanır). 1.
2.
Əzilmişlər. 3.
Çürümüş və kif atmışlar. Təzə süfrə üzümü Tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən təzə süfrə üzümünün keyfiyyəti QOST 25986-83 üzrə müəyyən edilir.
Əvvəla partiya malın qablaşdırıldığı taranın standarta uyğunluğu, markalanması və üzümün ampeloqrafik sortunun eynicinsliyi müəyyən edilir. Hər qablaşdırma yerində digər ampeloqrafik sort qarışığı müəyyən edildikdə, onları ayırıb aktda müəyyən edilən sortun adı və faizlə miqdarı qeyd olunur. Götürülmüş orta nümunədə çatlamış, giləsi bərkimiş, çürümüş və kiflənmiş gilələri ayırmaq və onların faizlə miqdarını təyin etmək üçün hər bir salxımı qayçı ilə kəsib (əzmədən) gilələyirlər. Təyinat yerində qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir (QOST- da yol verilən miqdardan çox). 1.
Solmuş (bürüşmüş) giləmeyvələr – 1 noyabra qədər. 2.
Salxımı tam olmayanlar. 3.
Dənələnmiş gilələr. 4.
Çatlamış gilələr. 5.
Giləsi bərkimiş (gərzəngi vurmuş) gilələr. Tullantıya aşağıdakılar aid edilir (100%-dən artıq hesablanır). 1.
2.
Donmuşlar. 3.
Çürümüş və kif atmışlar.
390 4.
Qurumuşlar. Sitrus meyvələri – təzə limon, naringi, portağal Tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılmağa və sənaye emalına göndərilən təzə portağalın (tropik ölkələrdən gətirilənlər istisna olmaqla), naringinin və limonun keyfiyyəti uyğun olaraq QOST 4427-82, QOST 4428-82 və QOST 4429-82 üzrə müəyyən edilir. Keyfiyyəti təyin etmək üçün orta nümunəni və ekspertiza üçün birləşmiş nümunəni ayırmazdan əvvəl meyvələrin qablaşdırıldığı taranın, markalanmanın və qablaşdırmanın QOST-a uyğunluğunu, mövcud markalanmanın sənədlərdə göstərilənlərə uyğunluğu, dərəcələrə və ölçülərə görə düzgün yerləşdirilməsi yoxlanılır. Meyvələrin ölçüyə görə dərəcələri ən böyük en kəsiyinin diametrinə görə xüsusi kalibirləşdirmə şablonlarının köməkliyi ilə müəyyən edilir. Hər bir dərəcəyə aid meyvə öz ölçüsünə uyğun gələn şablondan şaquli (dik) xətt üzrə keçməyib, üstdə qalmalıdır. Əgər partiya mal ölçüyə görə dərəcəsi göstərilmədən daxil olubsa, onda orta nümunə vahid partiyadan götürülür və keyfiyyətinin təyinindən alınan nəticələr bütün partiya mala şamil edilir. Qeyri-standart məhsula aşağıdakı meyvələr aid edilir (QOST-da yol verilən normadan artıq). 1.
Müəyyən olunmuş ölçüdən kiçik (istehlak üçün yararlı) meyvələr. 2.
Səthin 1 / 4 -dən çox olmayan sahədə probkaşəkilli çıxıntılı, dolu zədələmiş, cızılmış, qara göbələk və çanaqlı yastıca ilə zədələnmiş meyvələr. 3.
Zəif qəhvəyi ləkəliliklə zədələnmiş, lakin ətliyinə keçməyən meyvələr (naringi və portağalda ən çoxu 2 sm sahədə). 4.
Tullantıya aşağıdakı meyvələr aid edilir.
391 1.
Yaşıl (istehlaka yararsız) meyvələr. 2.
Donmuş meyvələr. 3.
Pörtülmüş (yanmış) meyvələr. 4.
Çürümüş və kif atmışlar.
392 9.3.2. Meyvə-tərəvəzlərdə titrlənən turşuluğun təyini
kolba, termometr, 500 ml-lik kimyəvi stəkan, qıf, filtr kağızı, 25-50 ml-lik pipetka, titrləşdirici qurğu (ştativə bərkidilmiş cizgili büretka), 1%-li fenolftalein və ya 1%- li timolftaleinin spirtdə məhlulu, 0,1 n qələvi məhlulu.
(həvəngdə də əzmək olar), texniki tərəzidə 25 q çəkib istiliyi 80 0 S olan su ilə birlikdə itkisiz olaraq 250 ml-lik ölçülü kolbaya keçiririk. Bu zaman istifadə edilən suyun miqdarı kolba həcminin 3/4 hissəsindən çox olmamalıdır. Kolbanı yaxşı çalxaladıqdan sonra 80-85 0 C temperaturu olan su hamamında 30 dəq müddətində saxlayırıq. Bu zaman kolbanı vaxtaşırı çalxalamaq lazımdır. Vaxt bitdikdən sonra onu otaq temperaturuna qədər soyudub cizgiyə qədər distillə suyu ilə doldururuq. Ağzını tıxacla bağlayıb qarışdırır, quru qat-qat filtrdən süzürük. Alınmış filtratda turşuluq titrləmə üsulu ilə təyin olunur. Bu məqsədlə filtratdan 50 ml pipetka ilə götürüb 250-300 ml-lik konusvari kolbaya tökür, üzərinə 2-3 damla fenolftalein indikatoru əlavə edib 0,1 n NaOH qələvisi məhlulu ilə çəhrayı rəng alınana qədər titrləyirik. Nəzərə almaq lazımdır ki, filtratda CO 2 qazı ola bilər. Bunu ayırmaq üçün filtrat qaynayanadək qızdırılır və qaynar filtrat titrlənir. Hesablama aşağıdakı düstur üzrə aparılır: 2 1 100 Y g K Y Y X ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = burada, Y – titrə sərf olunan 0,1 n qələvi məhlulunun miqdarı, ml-lə; Y 1
Y 2 – titrləmək üçün götürülən məhlulun miqdarı, ml-lə; g – nümunənin kütləsi, q-la. K – müvafiq turşuya görə hesablamaq üçün istifadə olunan əmsal. Bu əmsal alma turşusu üçün – 0,0067; limon turşusu üçün – 0,0064; şərab turşusu üçün –
393 0,0075; turşəng turşusu üçün – 0,0045; süd turşusu üçün – 0,0090 və sirkə turşusu üçün – 0,0060-dır. Meyvə-tərəvəzlərdə turşuluq orta hesabla faizlə aşağıdakı kimidir: albalı, zoğal, alça, ərik – 2,5%, qarağat – 3,5%, limon – 8%, pomidor və turşəng – 1- 1,5%, alma – 0,2-0,6%, armud – 0,1-0,5%, heyva – 0,4-0,6%, şaftalı – 0,2-1,0%, gavalı – 0,4-0,9%, üzüm – 0,6-0,7% və s.
kağızı, 500 ml-lik konusvari kolba, əks soyuducu, su hamamı, 250 ml-lik ölçülü kolba, 50 ml-lik pipetka. Reaktivlər. Xüsusi çəkisi 1,19 olan HCl, natrium-hidroksid məhlulu, durulaşdırılmış HCl məhlulu. Işin gedişi. Sürtgəcdən keçirilmiş kartof nümunəsindən 2,5-3,0 q götürüb kimyəvi stəkana keçirməli, üzərinə 50 ml soyuq su əlavə etməli və tez-tez çalxalamaqla 1 saat müddətində saxlamalı. Sonra stəkandakı məhlul filtrdən süzülür. Həll olan karbohidratları ayırmaq məqsədilə çöküntü 250 ml sü ilə yuyulur. Yuduqdan sonra kolbanın dibində və filtrdə qalan maddələri 500 ml-lik konusvari kolbaya keçirir, üzərinə 25 ml xüsusi çəkisi 1,19 olan HCl əlavə etməli və əks soyuducu ilə birləşdirib su hamamında 0,5 saat müddətində qızdırmalı. Sonra kolbadakı qarışıq soyudulur, məhlul natrium-hidroksid məhlulu ilə titrlənib neytrallaşdırılır, bundan sonra əlavə 1-2 damla durulaşdırılmış HCl məhlulu əlavə edilir ki, turş mühit yaransın. Konusvari kolbadakı məhlulu 250 ml-lik ölçülü kolbaya keçirməli. Kolba cizgisinə qədər distillə suyu ilə doldurulur. Kolbadan pipetka ilə 50 ml məhlul götürülür və onun tərkibindəki qlükozanın miqdarı Bertran üsulu ilə (bax – «A» məhlulunda invert şəkərin təyini) təyin edilir. Nişastanın miqdarını hesablamaq üçün tapılmış qlukozanın miqdarı 0,9 əmsalına vurulur. Çünki nişastanın hidrolizi zamanı alınan qlükozanın miqdarı onun su ilə
394 birləşməsi reaksiyasında iştirak etməsi hesabına nişastanın həqiqi miqdarından 10% çox olur. n C 6
10 O 5 + nH 2 O → n C 6 H 12 O 6 162:180=0,9 162 18 180 Məsələ. Tədqiq üçün götürülən kartof nümunəsi 3 q-a bərabərdir. Qlükozanın təyini üçün götürülən 50 ml məhlul 0,6 q, başqa sözlə 600 mq məhsula bərabərdir. 6 , 0 250
50 3 = ⋅ qram, 50 ml filtratda hesablama nəticəsində tapılan qlükozanın miqdarı 120 q olmuşdur. Onda nişastanın miqdarı aşağıdakı kimi hesablanır: % 18
, 0 20 600 9 , 0 100
120 = ⋅ = ⋅ ⋅ mq mq
Deməli, tədqiq olunan kartofun tərkibində 18% nişasta vardır. Ədəbiyyat məlumatına görə kartofun müxtəlif təyinatı üzrə olan sortlarında 12%-dən 22%- ə qədər nişasta olur.
Suda həll olan aşı və boya maddələri tərəvəzlərin, meyvə və giləmeyvələrin hüceyrə şirəsində olub, xoşagələn dadın və rəngin əmələ gəlməsində iştirak edir. Kimyəvi təbiətinə görə aşı maddələri 2 qrupa bölünür: hidrolizləşən (tanin) və kondisiyələşən (katexin). Meyvə-tərəvəzlərin əsas orqanoleptiki göstəricilərindən biri də onların botaniki sortuna müvafiq olan rəngidir. Onlara rəng verən boya maddələri (piqmentlər) – xlorofil, karotinoidlər, antosianlar, xromoproteidlər və başqalarının miqdarı və müxtəlifliyindən asılıdır. Aşı və boya maddələrinin Neybauer-Levental üsulu ilə təyinin mahiyyəti, meyvə-tərəvəzlərdə olan aşı və boya maddələrinin turş mühitdə KMnO 4 məhlulu ilə oksidləşməsinə əsaslanır. Ləvazimat və reaktivlər. Texniki-kimyəvi tərəzi, çini kasa, 250 ml-lik ölçülü kolba, su hamamı, qıf, şüşə çubuq, həvəngdəstə və ya sürtgəc, termometr, 2
395 litrlik çini kasa, kalium-permanqanat məhlulu (1 litr suda 1,333 q), indiqokarmin məhlulu (1 litr suda 30 q), durulaşdırılmış sulfat turşusu (1:4), aktivləşdirilmiş kömür.
sürtgəcdən keçirilir. Hazırlanmış nümunədən 25 q çini kasacıqda çəkib, distillə suyu ilə qıfdan 250 ml-lik ölçülü kolbaya tökülür. Götürülən suyun miqdarı kolbanın həcminin 3/4 hissəsi qədər olmalıdır. Itkiyə yol verilməməlidir. Kolbaya termometr yerləşdirib onu su hamamında 80 0 C-yə qədər qızdırırıq. Sonra kolbanı su hamamından çıxarıb, termometri su ilə yaxalayıb kolbaya keçiririk. Kolbadakı məhlulu axar su altında otaq temperaturuna qədər soyudub, ctzgiyə qədər distillə suyu ilə doldururuq. Kolbadakı məhlulu qarışdırıb filtrdən süzürük. 2 litr tutumu olan çini kasaya süzülmüş filtratdan pipetka ilə 10 ml töküb üzərinə 20 ml indiqokarmin məhlulu, 10 ml 1:4 nisbətində sulfat turşusu və 1 litr su əlavə edirik. Kasada olan məhlulu şüşə çubuqla qarışdırıb KMnO 4 məhlulu ilə titrləyirik. Permanqanat məhlulunu büretkadan damla-damla tökmək lazımdır. Bu zaman rənglərin dəyişməsi tədricən olur. Daha doğrusu yaşıldan tünd göy və ya yaşılı sarı, sonra isə sarı rəngə keçir. Əgər sonuncu damla düşərkən şüşə çubuğun ardınca qırmızımtıl cizgi əmələ gələrsə, titrləmə qurtarmış olur. Titrləşməyə sərf olunan KMnO 4
maddələrin oksidləşməsinə sərf olunur. Ikinci dəfə kiçik çini fincana pipetka ilə 10 ml filtratdan əlavə edib üzərinə 2 q aktivləşdirilmiş heyvanat kömürü tökürük. Fincanda olan qarışığı su hamamında səthində buxar əmələ gələnə kimi qızdırırıq. Sonra filtrdən süzürük. Süzülmə tam şəffaf filtrat alınana kimi davam etdirilir. Filtrdə qalan kömür qalığı ən azı 5 dəfə isti distillə suyu ilə yuyulur. Alınmış filtratı iri çini kasaya töküb üzərinə 20 ml indiqokarmin, 10 ml sulfat turşusu məhlulu və 1 litr su əlavə edib yuxarıdakı qayda üzrə titrləyirik. 0,3163 q KMnO 4 -ın 0,4157 q tanini oksidləşdirdiyini nəzərə alsaq, məhsulda olan aşı və boya maddələrinin faizlə miqdarı (X) aşağıdakı düstur üzrə hesablanır:
396 ( ) 3 2 1 3163 , 0 100 4157 , 0 001333 , 0 Y g Y Y Y X ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ − = burada, Y – birinci titrləmə zamanı məhlulda olan bütün oksidləşən maddələrin titrləşməsinə sərf olunan KMnO 4
məhlulunun miqdarı, ml-lə; Y
1 – aşı və boya maddələrini adsorbsiya etdikdən sonra titrləşməyə sərf olunan KMnO 4 məhlulunun miqdarı, ml-lə; Y 2 – məhlul hazırlanan kolbanın həcmi, 250 ml; Y 3 – titrləmək üçün götürülən filtratın miqdarı, ml-lə; g – təhlil üçün götürülən məhsulun kütləsi, q-la; 0,001333 – 1 ml məhlulda olan KMnO 4 miqdarı, q-la. Əgər 25 q məhsul götürülüb 250 ml-lik kolbada məhlul hazırlanıbsa və filtratdan 10 ml titrləmək üçün götürülmüşsə, onda hesablama düsturu aşağıdakı sadələşdirilmiş formaya düşür: ( ) 17519 , 0 1 ⋅ − = Y Y X
Ayrı-ayrı meyvələrdə aşı və boya maddələrinin miqdarı faizlə aşağıdakı kimidir: heyva – 0,06-0,61; zoğal – 0,6; alma – 0,025-0,27; armud – 0,015-0,17; albalı – 0,2; ərik – 0,07; şaftalı – 0,02-0,29; gavalı – 0,4; üzümün tumunda – 2-8; üzümün qabığında – 0,5-4.
|