” Mavzusi bo’yicha keys-stadi Shodiev A. I. Ushbu keys, tibbiy texnologiyani o’quv jarayoniga olib kirish zarurligi, tibbiyot fanlardan, «travmatologiya va ortopediya»

Profilaktika va davolash.

Aseptik bog’lam qo’yish, immobilizasiya kilish, jang maydonida erta olib chiqish va yerga evakuatsiya qilish anaerob infeksiyaning oldini olishdagi profilaktik choralardir. Shokka qarshi kurashish, qon tuxtatish, jgutni ertaroq yechish, jaroxat olgan zaxoti antibiotikoterapiya o’tkazish, anaerob, infeksiya rivojlanishn xavfini kamaytiradi. Ilgarilari qul-oyoq, dumbaning katta jaroxatlarida, tuprok bilan ifloslanganda gangrenaga karshi zardob qilinar edi. Hozirda gangrenaga qarshi zardobning effektirad etilmoqda.

Anaerob infeksiya tasnifi
Tarqalish tezligi bo’yicha	Klinik morfologik belgi- lari bo’yicha	Anatomik joylashishi bo’yicha
1. YAshin tezligida kechuvchi 2. Tez tarqaluvchi forma 3.Sekin tarqaluvchi	1. Gazli forma 3. Chirikli-yiringli 2. Gazli-shishli forma	1. Chukur subfassial 2. Yuza epifassial

Anaerob infeksiya yara jarayoni kechishini 2%-15% ga ogirlashtiradi, Ulug Vatan urushi ma'lumotlariga kura u 0,5-1% yaralanganlarda kuzatilgan.

Jaroxatda asosan, mikroblarning bir nechta turi buladi (mikroblar assosiasiyasi), lekin kupincha kuzgatuvchi bulib "turtlar guruxi" buladi.

A.V.Vishnevskiy ma'lumotlariga kura, kupincha gazli gangrena basillasi (perfringeps), ba'zan xavfli shish basillasi, undan kam xolatlarda tukima parchalovchi mikrob usib chikadi; oralik urinni septik vibrion egallaydi.

Kasallik rivojlanishi uchun jaroxatning mikroblar bilan ifloslanishidan tashkari anaeroblar rivojlanishiga ta'sir kiluvchi bir kator faktorlar bulishi kerak. Bu faktorlar bulinadi:

1. Maxalliy: a) katta miqdordagi ezilgan o’lik tuqima, ayniqsa bir vaqtning o’zida muskul va suyaklar shikastlaganida; b) qul-oyoqda magistral tomirlar shikastlaganida, katta mikdorda travmatik shish bo’lganida, to’qimalar gematoma bilan ezilganida, bog’lam qattiq bog’langanida, jaroxat tamponadasida, jgut notugri kuyilganida kon aylanishining buzilishi; v) oyok va dumba soxasida joylashgan jaroxatlarda (bu yerda massiv muskul qavati mavjud); g) jaroxatning yomon aeratsiyasi.

2. Jarohatda anaeroblar rivojlanishiga olib keluvchi umumiy faktorlar; a) kon yukotish; b) sovuk olish; V) jismoniy va ruxiy tolikish; g) jaroxatlanganni javg maydonidan kech olib chiqish; d) yomon immobilizasiya; e) birinchi va vrachlik yordamining kech va noto’g’ri ko’rsatilganligi; j) evakuasiyada kup bosqinchilik va shikastlanish; z) nurlanish kasalligi; i) kech va to’liq bo’lmagan birlamchi jarrohlik ishlovi.

Klinika gaz ustunligi bilan kechuvchi klinik forma asosan perfringens bakteriyalari bilan bog’likdir, to’qimalar parchalanishida asosiy o’rin gistolitikus basillasiga, shishda bedematiks basillalari mikrobli assotsiatsiyasi ustun turadi. Sporogekes, putrifikum, piosiapeus, koli va streptokokkufekalis basillalari yiringli yoki anaerob infeksiyaga qo’shilganda, shuningdek o’zi mustaqil rivojlanganida. Mahalliy davolash radikal operativ davolash orqali amalga oshirilishi kerak, bunda jarohatdan xosil bo’layotgan ekssudatni to’liq, va erkin oqishini ta'minlash maqsadida o’lgan to’qimalarni olib tashlash, yot jismlarni olib tashlash, shish va yiringli bo’shliqchalarni ochish, suyaklardagi sekvesterni olib tashlash, organizmni infeksiyani yengishiga imkon yaratadi. A.V.Vishnevskiy sepsisda hirurgik aralashuv kechiktirib bo’lmaydi, deb takidlaydi.

Septik tromboflebitda olib ketuvchi venaga bog’lab olib tashlash yoki fibektomiya kilish kerak. Shikastlangan bo’g’imlar rezeksiyasi va ochishni orqaga surmaslik kerak. Yirik bo’g’imlarda va suyaklarda yiringli jarayon rivojlansa, amputasiya kilishga shoshilish kerak, aks xolda bemorni yukotib kuyish mumkin. Keyingi rioya qilish shart bo’lgan holat oyoq yoki qo’lni immobilizasiya qilishdir. Jarohatga tinchlik berish bog’lovlarni tez almashtirmaslik orqali amalga oshiriladi. Travmatik xoldan toygan va sepsisi bor bemorlar no transportabel xisoblanadi.