‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Yüklə 80 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/108
tarix24.12.2023
ölçüsü80 Kb.
#193302
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   108
Jamiyat sog’lig’ini saqlash va tibbiyot Nikboev A. 2005

1.4. Tekshirish usullari
Ja m iy a t so g ‘lig‘ini saqlash fani b oshqa fan la r singari tek sh irish
m aqsadi va y o ‘nalishiga q arab o ‘z tekshirish usullariga ega.
Statistik usul.
A n k e ta t o ‘ld irish , so ‘rab bilsh, k u zatish , o ‘z- 
o ‘zini k u z a tish va sh u kabi y o ‘llar bilan m ate ria l t o ‘plan a d i va 
u lar statistik usu ld a ishlab chiqiladi.
Tajriba usul.
Bu usul y o rd a m id a tib b iy o t m u assasalarin in g
m o d eli y a ra tila d i. U la rn in g ish n i tashkil qilishi, tu zilishi boshqa 
sh u n g a o ‘xshash m u assasalar u c h u n n a m u n a b o ‘lishi m u m k in .
Iqtisodiy usul.
SogMiqni saq lash n in g b a rc h a tad b irla rin i am alga 
osh irish d a sa rf qilin g an mablagM arni iqtisodiy to m o n d a n hisoblash 
iqtisodiy usulni qoMlash orqali am alga oshiriladi.
Tarixiy usul.
H odisalam ing turli vaqtlar va sharoitlardagi ijtimoiy- 
iq tisodiy o ‘zg a rish la r d in am ik a sin i o ‘rg an ish d a tarixiy usul keng 
qoMlaniladi.
Jam iy at sogMigMni saqlash fanida oMkazilayotgan ilm iy-tadqiqot 
ishlarini am alga oshirishda k o ‘pin ch a yuqorida bayon etilgan barcha 
u su lla r yigM ndisidan keng foydalaniladi.
1.5. 0 ‘zbekiston sogMiqni saqlash tizimining
asosiy tamoyillari
SogMiqni saqlash tiz im in in g asosiy tam oyillari y a q in d a qabul 
qilingan fuqarolar sogMigMni saqlash haqidagi Q o n u n d a ifodalangan 
va u lar q u y id ag ila rd a n iboratdir:
• sogMiqni saqlash so h asid a inson h u quqlariga rioya qilinishi;
• aholining barcha qatlamlari tibbiy yordam dan bahram and boMishi;
• p ro filak tik a c h o ra -ta d b irla ri ustunligi;
• sogMigMni y o ‘q o tg a n ta q d ird a fu q aro larn in g ijtim oiy him o y a 
qilinishi;
• tib b io t fan in in g am aliy o t bilan birgaligi.
7


F u q a ro la r o ‘z so g iiq la rin i t a ’m inlash b o ‘y icha daxlsiz h u q u q q a 
eg ad irlar. D av lat to m o n id a n yosh, jin s , irq , m illati, tili, diniga 
m u n o sa b a ti, ijtim oiy kelib c h iq ish i, e ’tiq o d i, shaxsiy va ijtim oiy 
m avqeyidan q a t’iy n azar, fuqarolar sog‘lig‘ini saqlash t a ’m inlanadi.
A h o lin in g b a rc h a q atlam larig a z a ru r tibbiy xizm at k o ‘rsatilishi 
lozim . Bu b o ra d a davlat sogMiqni saqlash tiz im i, ijtim oiy t a ’m in o t, 
ja m iy a t b irla sh m a la rin in g m uassasalari k o ‘rsa ta d ig a n b irla m c h i 
tib b iy -sa n ita riy a y o rd a m i, tibbiy xizm at k o ‘rsa tish n in g asosiy q u - 
lay, b ep u l tu ri b o ‘lib q u y id ag ilarn i o ‘z ichiga oladi:
— E ng k o ‘p tarq a lg a n kasalliklar, sh ik a stla n ish , z a h a rla n ish
va sh o sh ilin c h y o rd am k o ‘rsatish tala b e tila d ig a n h a m d a b o sh q a 
h olatlard a yo rd am k o ‘rsatish.
— S a n itariy a-g ig iy en ag a d o ir va ep id e m iy a g a q a rsh i c h o ra - 
tad b irla rn i, eng m u h im kasalliklar profilaktikasini am alga oshirish.
— O ila n i,o n a lik va bolalikni m u h o faza qilish tad b irla rin i, tu ra r 
jo y la rd a fuqaro larg a tib b iy -sa n ita riy a y o rd am i k o ‘rsatishga b o g iiq
c h o ra -ta d b irla rn i bajarish.
T ib b iy o tn in g asosiy yo ‘nalishi profilaktik y o ‘nalish hisoblanadi. 
T ibbiyot x o d im lari b e m o rla rn i dav o lash b ila n b ir q a to rd a aholi 
o ‘rta sid a y u q u m li k a sallik larn i y o ‘q o tis h , b o s h q a k asallik larn i 
k a m a y tirish , k ish ilar sogMigMni va jism o n iy riv o jlan ish in i yax­
shilash, u m rin i uzaytirish, kasallik tufayli boM adigan oMimni keskin 
k a m a y tirish , k a sallik lar ta rq a lm a y d ig a n s h a ro it y a ra tis h n i o ‘z 
oldilariga m aq sad qilib q o ‘yadilar. In so n sogMigMga bev o sita t a ’sir 
q ilad ig an tash q i m u h it bilan bogMiq sogM om lashtirish san itariy a 
tad b irla ri h a m (h av o , tu p ro q , suv m a n b a la ri, o z iq -o v q a t m a h su - 
lo tlarin in g sifati, k o m m u n a l uy -jo y q u rilish i, s a n o a t k o rx o n a - 
larining sanitariya holati ustidan nazorat qilish va hokazo) profilaktik 
faoliyat h iso b la n a d i. T ib b iy o td a p ro filak tik y o ‘n alish d isp a n se r 
usulida am alga oshiriladi.
Profilaktik y o ‘nalishning у an a b ir vazifasi o m m a o ‘rtasida kasal- 
likning old in i o lish, kam aytirish, sogMom tu rm u sh tarz in i targMb 
qilish kabi m avzularda san itariy a-o q artu v ishlari am alga oshiriladi.
F u q a ro la r kasallik tufayli m eh n a tg a layoqatsiz boMsalar, tibbiy- 
ijtim o iy h im o y a q ilin a d i. U la rg a tib b iy m u a ssa sa la rd a tash x is 
q o ‘y ish , p ro fila k tik va d av o lash x izm a ti k o ‘rsa tila d i, s a n a to riy va


k u ro rtla rd a sogMiqni m u sta h k a m lash u c h u n im k o n iy at yaratilad i, 
m e h n a t lay o q atin i y o ‘q o tg an d a nafaq a toM anadi. K asallik tufayli 
ay rim to ifad ag i fu q aro lar p ro te z la r, o rto p e d ik va m o sla m a b u - 
y u m la r, e s h itis h a p p a ra tla ri va b o sh q a v o s ita la rd a n im tiy o z li 
foydlanishlari m um kin. F u q aro lar o ‘zlarini ixtiyoriy ravishda tibbiy 
su g ‘u rta q ild irish la ri, sh u n in g d e k , k o rx o n a, ta sh k ilo t, m u assa- 
sa la rn in g mablagM, o ‘z shaxsiy mablagM ari, q o n u n ta q iq la m a g an
b o s h q a m ablagM ar h is o b id a n q o ‘s h im c h a tib b iy x iz m a td a n
foydalanishga haqlidirlar.
T ibbiyotga nazariya bilan a m a liy o t d o im o bogM angan boMadi. 
T ib b iy o t fa n la ri riv o jlan ish i sogM iqni sa q la sh ish la rin in g m u - 
vaffaqiyatini belgilaydi. T ib b iy o t fan la ri y u tu q la ri tib b iy o t xo- 
d im larig a tu rli yoMlar bilan yetkaziladi. S hu m aq sad d a m utax as- 
sisliklar b o ‘yicha maMum vaqt oraligMda oM kaziladigan anjum anlar, 
tib b iy o t n a sh rla ri, ilm iy -am aliy k o n feren siy alar oMkazish m u h im
aham iyatga ega.
Bu yigM lishlarda k o lplab o lim la r va tibbiyot x o d im lari q a tn a - 
shib, nazariy va klin ik tib b iy o td a qoMga kiritilgan y u tu q la r haq id a 
m a ’ru za lar q ila d ila r, tajriba a lm ash ad ilar. Bu a n ju m a n la rn i o ‘tk a- 
z is h d a v a z irlik va sogM iqni s a q la sh b o s h q a rm a la rid a fao liy at 
k o ‘rsatay o tg an bosh m u taxassislarning xizm ati k a tta boMadi.
H ozirgi davrda b a rc h a tibbiyot x o d im larin i d avolash, tashxis 
q o ‘yish, p ro filak tik an in g yangi usullari bilan tan ish tirish va ularga 
a m a liy y o rd am respublika, viloyat va tu m a n m arkaziy shifoxo- 
nalarida h am am alga oshiriladi.

Yüklə 80 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   108




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin