Yillarda Angliya



Yüklə 73 Kb.
səhifə4/5
tarix28.11.2022
ölçüsü73 Kb.
#70961
1   2   3   4   5
1918-1939-yillarda Angliya

1926 – yil voqealari 
S. Bolduin bosh vazirligi davrida ham (1924— 1929) Buyuk Britaniya iqtisodiyotida jiddiy o'zgarishlarbo'lmadi. Garchand avtomobil, elektrotexnika va kimyo sanoati jadal sur'atda rivojlangan boisada, sanoatning an'anaviy tarmoqlari bo'lgan kemasozlik, ko'mir sanoati hamon turg'unlik holatida edi.
Ingliz sarmoyadorlari o'z kapitalini mamlakat sanoatini zamon ruhida rekonstruksiya qilishga sarflashdan ko'ra xorijga chiqarishni afzal bildi. Buning oqibatida Buyuk Britaniya urushgacha bo'lgan mavqeyini qayta tiklay ololmadi. Dominion va mustamlakalarda o'z milliy sanoatlari taraqqiy etdi. Buyuk Britaniya imperiyasig AQSH kapitalining kirib ke-lishi kuchaydi.
Buyuk Britaniyada bir vaqtlar gullab rivojlangan ko'mir sanoati ayniqsa og'ir ahvolda edi. Urushgacha sanoatning bu tarmog'ida 1 mln. 200 ming ishchi mehnat qilgan va mamlakatda yiliga 290 mln. tonna ko'mir qazib olingan. Urushdan keyin esa ahvol keskin yomonlashib, bu sanoat eng qoloq tarmoqqa aylandi. Bunga kichik-kichik shaxtalarning ko'pligi hamda ular jihozlarining eskirib qolganligi asosiy sabab bo'lgan.
Bundan tashqari, yerlaridan ko'mir koni topilgan yer egalariga to'lanadigan katta toiov ham bu soha rivojining asosiy to'siqlaridan biri edi. Bu omillar, o'z navbatida, Buyuk Britaniya ko'miri tannarxini oshirib yubordi. Natijada ingliz ko'miri arzon nemis va polyak ko'miri bilan raqobat qila olmay qoldi.
Kon egalari o'z foydalari darajasini ishchilarga to'lanadigan ish haqini kamaytirish va ish kunini uzaytirish hisobiga qoplashga urinar, ishchilar esa bunga qattiq qarshilik ko'rsatar edilar. 1925-yilning yozida kon egalari ish haqini kamaytirishga urindilar.
1925-yil 31-iyulda konchilar ish haqi pasaytirilgan taqdirda ish tash-lashni boshlashga qaror qildilar. Transportchilar va temiryo'lchilar konchi-larga o'z birdamliklarini maium qildilar. S. Bolduin hukumati bu umumiy ish tashlashga aylanib ketishining oldini olish maqsadida kon egalariga subsidiya to'lashga qaror qildi. Ammo hukumatning bu subsidiyasi 9 oyga yetdi, xolos.
1926-yil aprelda kon egalari konchi ishchilar oldiga ultimatum qo'ydilar. Unda ishchilardan ish haqining pasaytirilishiga, ish kuni bir soatga oshirilishiga hamda shaxta egalari bilan tred-yunionlar o'rtasida mamlakat miqyosida jamoaviy shartnomalar imzolanishining bekor qilinishiga rozi boiish talab etilgan edi. Ayni paytda, agar ishchilar bu talabni rad etsalar, lokaut e'lon qilinishi bilan dag'dag'a qildilar. Ultimatum mamlakatda kes-kin norozilikka sabab boidi. Shunga qaramay, kon egalari 1926-yilning 1-may kuni ish haqi kamaytirilishini e'lon qildilar.
Bunga javoban 4-may kuni Buyuk Britaniyada ishchilarning umumiy ish tashlashi boshlandi. Unda jami 6 mln. ishchi qatnashdi. Tred-yunionlar umumiy ish tashlash sof iqtisodiy talablar ostida o'tishini istar edi. Biroq ish tashlashlar iqtisodiy doiradan chiqib, siyosiy nizoga aylanishi xavfi tug'ildi.
Chet davlatlar ishchilari Buyuk Britaniya ishchilari bilan birdam ekanliklarini bildirdilar. Ular Buyuk Britaniyaga jo'natilishi mo'ljallangan yuklarni ortishni to'xtatib qo'ydilar. Ish tashlaganlarga moddiy yordam ko'rsatish maqsadida mablag' to'plab, Buyuk Britaniya ishchilariga jo'natdilar.

Yüklə 73 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin