Yardılamaq, kömək ləmək

 
bağırsak.
 
Içdənlik
: sapdillik
 
İçəqir  
: göbək, içəgə.
 
İçi boş  
: qara baş, çürük.
 
İçik 
: içki.
 
İçin - için
: gizlin - gizlin, yaşırın, içtən, içnən
5
, 
astırtın
7
, aqrın
8
.
 
İçin 
: çün
 
İçketiv
10
: içaldıru, saldırma, salma(uşaq), dışlamaq
10
, 
daşlau
10
, düşürmə, içketiv
10
, kurtaj.
 
İçki
4
 
: 
daxili
. 
içkin
14
 : 
arkadaş, yoldaş. 
İçqir
4
 
: içəri aldırmaq, itaətə gətirmək. boyuna 
qoymaq. 
İçqur
14
: qurşak, quşak
1.
 kəmər. 
İçlik   
: astar, inis
3
, islik
3
, yağιrlık.
 
İçnən
5
  
: için - için, gizlin - gizlin, yaşırın, içtən, 
astırtın
7
, aqrın
8
.
 
İçtən  
: için - için, gizlin - gizlin, yaşırın, içnən
5
, 
astırtın
7
, aqrın
8
.
 
İdarə etmək
: çaramak, dolandırmak .
 
İdarə 
: manqeru
4
. 
İdə
14 
: (y 
=
 d). iyə. 
idi
14 
: tanrı. əktirən, iktüləgən
14
. 
idiş
14 
: qab 
İdək
11
 
 yemək. 
İdəgör 
iyisi ed, iyilik ed. 
İdi qut 
: alqışlayan.
 
İdi 
4
 
: iyə, yiyə\ idisiz:  iyəsiz\ bəy, hörmət sahibi, 
əfəndi, iduku
9,
 tək, baş. başçı, iddi, dədə, ədə
2
, 
adu
sumer
 
İdiqut 
: xoşluk iyəsi, bəylik  sahibi.
 
Idıs
4
 
: ıydış
5
, ıdış
6
.
9
, savıt
4
 
İdis
4
 
: qab, ayqıt, bardaq\ yeyiş ; yediş ; yemək 
qabı. 
Iduk : 
qutuq, qutqu
 
İduku
9
 
: tək, baş.
 
İduqur
9
  :
 < idi . bəy, şah, hakim, pirəns.
 
İer
12
 
: dədə - baba.
 
İftiraçı 
: qaraçı, qara çalan, qaraçılık. 
İg
14
 
: ağrı, xəstəlik.
 
İgə 
: iyə.
 
İgid  
: əzəmət
5
, azık, cəsur\ igidlik: azıqlık\ yekə, 
gücli, yekit: yetgin.
 
İgitgin  
: batırğay, batırıl, ürəkli, atılqan,
 
cəsurca, 
ürəklə, mərdana.
 
İğallı
8 
: boran, sırğıllı yel
8
, barımaq
9,
 soyuq hava.
 
İğdə 
: iydə, düz
 
İğdə 
: iydə, düz.
 
İğdiş  
: < öğdiş(?), enek, enənmiş, kəsilmiş, axta, 
burulmuş, biçik, əxdə.
 
İğləmək 
: inğləmək, inləmək.
 
İgləmək
14
: xəstələnmək, ağrımaq, rahatsızlanmaq.  
IIık 
: itələmək
 
IIıqlamaq
: qorxunu götürmək işi.
 
İkəmək 
: didəmək, didmək, dartmaq.
 
İkən 
: əkən:....olanda, olağan, olğunda\ əkənin: 
olduğun.
 
İki ara 
: ekivalan.
 
İki baş 
: başabaş, yekə yek, birlikdə, payapay.
 
iki hörgüklü dəvə
: buğra
8
, ayrı
8
.
 
İki qat  
: boğaz, qısırdal, ağır ayak, gəvrəli, gövrəli, 
hamilə, alkın
9
, yüklü.
 
İki uclı 
: gömürtük, şəggili.
 
İki üçsüz
8
: görüngsüz: əlbəddə. bəlli.
 
İkibaşa  
: başabaş, payapay.
 
İkidə bir
: gün alıs
5
, gün ara, gün aşırı, gün aşa .
 
İkilab 
: dübarə.
 
İkinsi 
: ötəki, ikincisi.
 
İkit
4
 
: yalan: ikit söz.
 
Qalıt
  
: iqamət
. 
Iqırt 
: xeyli, çok, eqirt
 
İqirə 
: yuku yozma.
 
İqrimək 
: əyirmək.
 
İqtibas 
: alınma. köçurmə, özləşdirmə, qırma. 
enbeh.
 
İlan etmək
:  çaptalamaq, çağırmaq.
 
İldə 
: yılsayın, hər il.
 
Ildı
4
 
: yenik. aşağ.
 
Ildırım :
 coşğan, göçgün, çağılğan, çakmak, çakım, 
uçkun, qıvılcım, otık
13
, yaşın, yarğa, nayzağay. 
 
Ildırmaq
4
: üz qoymaq.
 
İylə 
: - lə (səninlə). - la (onunla). bilən: o bilən: bilə 
 
İlək     :
 ələk.
 
İləktiriv
3.7
: qapmaq, aluv. ələ salmak
8
: tutmak, 
yakalamak , uslav, uşlamak
6
.
 
İlələşdirmək: 
anlaşdırmak: yakınlaşdırmak
 
İləmək 
: asmaq.
 
İlənc 
: inləmək, lə'nətləmək.
 
İləri  
: örü
13
, yukarı, alqa
9
\ iləri doğru: alqa qarab\ 
ilərilətmək: alqa bastırmək\ilərləci: alqa basar\ 
öröki: üstəki.
 
İlərləmək
: dardarmaq , çıkmaq, dimik durmaq, 
daşmaq, dardıyış, 
ozmaq
14
.
 
İləşici 
: bağlayıcı\ iləgiləşmək: xəbərdarlık, ilişgi 
qurmak.
 
ilətmək 
: aparmaq, yola salmaq, göndərmək.
 
iləy
14
 
: ön, qabaq. 
İlgə  
: alaqa, ilimli, ilimlə
7
, işgil, həlqə, zəncir, 
bağlantı, araqatnaşık
8
 

 
sözün özü 
 
 
87
İlgək  
: askı, asavaç, ilgic, asılqan, asavaç çəngəl, 
irgək\ ilik, baca, çapa
 
Ilgəmək 
: kökləmək.
 
İlgi  
: oran, bağıntı, bağlılık, ilinti, ölçü, nisbət.
 
İlgili  
: qarıta
9,
 qarıla, qaralı, görə, yönəlik, doğru\  
mənə qarıla: görə.
 
İlginc 
: münasib
 
İlgiş
4
 
: paltar ağacı.
 
İlğar 
: öncü, burncu, barvısı, baştavşı, 
baştaçı,avan – qard.
 
Ilğayan 
: qaçan, çapğır, yüvrük.
 
İlham 
: qurşağa qoyulan sözlər.
 
İlik 
: ilgək, ilgə, baca, çapa, ilik, düyməlik\ 
sümüyün çapasında olan yumşaq ətlik.
 
İlikləmək
: araştırmak, z), izləmək, axtarmak, 
 
İlikləmək
: araştırmak, zertevçəməki
4
(sırtivçi), 
izləmək, axtarmak, aramak. 
 
İlikmək 
:  qınıqmaq, çıkinmək, qanıqsamaq.
 
Ilıq  
: aşıl, aşılama, soyuq suya qatarağ ; əldə 
edilən su.
 
İlimtə
7
  
: alaqa, ilimti, bağlantı, bağlanış, 
araqatnaşık
8
 
İlinmək
15:
 
asılmaq, takılmaq, sallanmaq.
 
İlinti  
: ilgililik
1
, oran, bağıntı, bağlılık, ilgi, ölçü, 
nisbət, mənsubiyət.
 
İlip qoyu
4
: İlipmək
4
, sallamaq.
 
İlipmək
4
: İlip qoyu
4,
 sallamaq.
 
İlişdiri 
: intiqad.
 
İlişik  
: ilişkin, qaraşlıq, qaraş, bağlı, burc, boğun, 
düyün, taxıntı, tutuk, məsələ, mərbut  
 
İlişiksiz
: məsələsiz, taxıntısız, tutuksuz, düyünsüz, 
boğunsuz.
 
İlişkin  
: ilişik, qaraşlıq, qaraş, bağlı, burc, boğun, 
düyün, taxıntı, tutuk, məsələ, mərbut  
 
İlişmək 
: düşmək, ələ keçmək.
 
İlk  
: ertə, erkən\ ertə kökləm
9
: ilk bahar.
 
İlk bada 
: şol bada, bir dəfə.
 
İlk bahar:
 ertə kökləm
9
.
 
İlkə  
: ilkən, ilkin, aldın, alnı, öngə, düzgü, ölçü, 
qural, örnək, norm.
 
İlkə 
: ulus.
 
İlkin  
: asnuki, tanış, əsgi, köhnə, başda, öndə, 
öncə, əvvəldə\ başkı\ yazın başkı günləri: ilkin 
günləri
 
Ilqal - dımqıl
: tər.
 
Ilqal 
: ıslak, öl
8
, çığ, yiviş.
 
İlqamaq
: qaçmaq.
 
İlqar 
: yürüş. marş.
 
İlqarlı  
: dölək, ağıllı, təmkinli, ağır, sakit, dinc, sabit 
 
İlqiri
9
  
: öninçə
8
, başta, aldın
6
, öncə, murda
5
.
 
ilqirləş
: ilərləmək.
 
İlqiş 
: atma ağac, salma ağac\ paltar ilgici: paltar 
ağacı.
 
İlik 
: ilük
14
, sümüyün ilgəgəyində olan içlik\ 
asılı, asılmış. 
İllət  
: tanqış, qanıt, göstəriş, ayğak, könük, niqiz 
dəlalət  
 
İlmə 
: ilkök: qıvrım, ilişik, ildik.
 
İlmək  
: çıtım, düyün\ çözülməsi qolay düyün\ 
asmaq. 
İlinmək
14
: asılmaq, bağlanmaq. 
İlmək
14
  : 
taxmaq, bağlamaq.
 
İlmələk 
: baca - baca toxunmuş.
 
İlməmək
4
: yaxalamaq.
 
İltəçi 
: ulaşdıran, ilətən.
 
İltirəmək
: yaltıramaq, parıldamaq.
 
İm  
: bəlirti, bəlgə, qorul
9
, nişan, iz, istək, hədəf, 
ləzzət, damqa.
 
İman 
: inanc, kitkunç.
 
İmək 
: olmaq\ im. idim. imiş, ikən, isə.
 
İmənc 
: imənç, edərənc, edərmənç, ayılğanc, 
ayılğan, qorkulu, qorkunc.
 
İməncli 
: ayılğan, əlhənc.
 
İmənçi 
: ayılğanç, qorkulanç, qorkunç, hopli, xofli.
 
Imıqlı 
: çinlaqay, bütünləyin, əlmüdam, dayimi.
 
Imıtğan
: < ummaq > əməncənq\ ünsiyən
8
(m 
=
 n) < 
ummaq, dadağan, əlaqəmənd, təmma'.
 
İmitləmək:
 bənzətmək, çalımlamaq, çalım etmək, 
təğlid eləmək.
 
Imızqanmak: 
çala yuxu, çalaca yuklamaq, incəlik, 
imsəmək, yuxu almaq, mürgüləmək, ırkınmaq. 
 
Imızqanmaq: 
çala yuxu 
 
İmizqiv
3.7
: əmitmək
9
, əmdirmək.
 
Imqır 
: çəndən aşa, çəksiz, böyük.
 
İmqir
8
 
: çəksiz
9
, şəksiz
4
, çiksiz
3.7
, kenq - taşa
9
, 
əngin, uşı kıyırı yok
4
: ucu qırağı yok
 
İmlənmək
: himlənmək, timlənmək: qayrata gəlmək.
 
İmli  
: bəlgəli, damqali, markalı.
 
immək  : imləmək, göstərmək 
İmmaş
15
: omuz.
 
İmrə 
: arman, armaq, özləm, dilək, istək, həvəs.
 
İmrənmək
: çəkilmək, vurulmaq, aşiq olmaq, 
tapınmaq, həvəslənmək. meyillənmək.
 
İmrənti 
: qibtə.
 
İmsərəmək
: iyə durmaq.
 
İmşara 
: iyşara, işara. im.
 
İmum 
: calpı
5
, gənəl, büt, ortak, döyün
3
\
 
İmumən
 
: çoxluqda. calpılıkda
5
, gənəlliklə
\
 imumi
:
 
kömçülük, içtimai\  kömlük oyuk: imumi rə'y
\
 
imumiyyət
: y
alpı
6
, hamı, ortak.
 
in  
: nin, ev, yuva, mağara.
 
İnabatsız
: inamsız, işancsız.
 
İnad 
: dirəng < dirik: dayanmaq eyləmi. önəş, 
önəç. 
 
İnam 
: axlaq
4
\ inam qılığı: axlaq ilmi\ güvən
 
İnam 
: inanc, güvən, kitkunç.
 
İnamlı
15
: dürüst, düz.
 
İnan 
: enən < en. enmək: inmək. inanmaq < 
enənmək, inandırmaq: enəndirmək
 
İnanc 
: inam, iman, güvən, kitkunç.
 
İnancanq
: anqav, mönq, sadə, türkana.
 
İnanılan 
: dölək, inam, güvən.
 
İnanmaq
: təsdiq etmək, kirtkünmək, kirtinmək .
 
İnc
4
 
: əmin
 
İncar  
: dirənc < diri. can, dayaq.
 
İncaylıq:
 < inc. dinc. rahatlık, dinklik, dinclik, basalık, 
inğğaylıq, güvənlik, aramış, incəlik
 

 
sözün özü 
 
 
88
İncə 
: qıyıq , nazik. 
İncələmək
 : 
çıntarmaq: çinləmək. uşamaq
14,
 
araştırmaq, təftişləmək.
 
İncəlik
   : dinclik.
 
rahatlıq.
 
İncəlik  
: incaylıq   : rahatlık, dinklik, dinclik, basalık, 
inğğaylıq, güvənlik, aramış.
 
İncəlmək
: nazikmək, əyilmək, qıyılmak.
 
İncimə  
: bıkçınma
8,
 ağrıma.
 
İncimək
: küysərmək
8
, küsmək, öykəmək, yüz 
döndərmək.
 
İncimiş 
: darqιn
 
İncir 
: bəd bəx
 
İncir
4
 
: > r
əncur. 
İndat
4
   
: salqın, epidemya.
 
İndən 
: bundan sonra
 
İndi 
:: şimdi, endinə, entek, beləliklə, burdan, 
imdi, indi, emi, hələ, hənüz .
 
İndirim
: qırım, qırma, təxfif.
 
İnənişlik
: əmniyyət 
 
İngən
4
 
: dişi dəvə
 
İnğcaylamak: 
inğqay bulmağan
3
, bozuk, yararsız, 
eğrəti, yaraksız
9
, iskə aspaytın
4
. 
 
İnğirəmək
14
: inləmək, zarıldamaq\ anqırmaq, 
kükrəmək. 
İnğğaylıq
: rahatlık, dinklik, dinclik, basalık, incaylıq, 
güvənlik, aramış, incəlik.
 
İnğqay bulmağan
3
: bozuk 
, yararsız, əğrəti, 
yaraksız
9
, bozulğanlık.
 
İni  
: qardaş (kiçik), kusti
3
 
 
İnləmək 
: anğkıldamaq, açılmak, anqırmak
 
Intaha 
: ənğ (anğ), enğə, intə, kalö
5,
 nişan, istək, 
dilək.
 
intiquv 
: incidiv.
 
İntimaq
4
 
: birlik, ittifaq.
 
İntizar  
: bəkit, gərəyiş , qaraşıq, qaraşmaq, 
gözləyiş, qarayış
 
İp  
: əriş, kiriş
 
İpdaş 
: dos, yoldaş, jubay
4
, yanyoldaş
8
 
İpək aralaş: y
arı ipəklə qarışıq\ qarışmak, ortalık, 
iştirak, doğru yola 
 
İpi qırıq 
: ütük, sırtık sürtük, hiz, iti.
 
İpləniş
7
 
: 
İpləniv
7
,
düzəliş, yönəliv
3
,, yönəliş
3
, 
oyönəliş
3
, nğalış
4.9
, onğalıv
4
, onğlı
5
 onğa salmak
9 
İpləniv
7
 
: İpləniş
7
, düzəliş, yönəliv
3
,, yönəliş
3
, 
oyönəliş
3
, nğalış
4.9
, onğalıv
4
, onğlı
5
 onğa salmak
9
 
İplik 
: sapak
8
.
 
İr   
: ertə, irtik, erkən, ertəsi, irgir
5, 
ön, irçil, irdəş, 
irdəniş, irdək, irdə, kələsi, kelev, keyinki
5
\ iv, 
hərəkət\ utanc, şərm (irmə, irənc).
 
İr
12
 
: 
-
1)
 
gəl 
-2)
 saz.
 
Irac 
: yol, uğur, bağıt\ ırac almayan, uğur 
tumayan, istəyi bitməyən
 
İradə 
: dirəngi.
 
İradgir :
 addagan
 
Irak 
: < yığrak. yirak, yiratmaq, yirağlamak, uzaq, 
qıraq (
ıralamaq
: aralamaq, yayqamaq).
 
Iralamaq
: aralamaq, yayqamaq, itələmək, dəbətmək.
 
Iray
5
 
: çehrə, halət, ruhiyyə, xususiyyət\  gün ırayı: 
hava durumu\  ırayı soyuk: üzü soyuk\  ömürdən 
ırayın gördü: rahat yaşadı\  ırayına qatmak: 
hesaba salmak, arıyım: mərhəmət\ ıraylaş: barış
 
Irçı  
: aytçı, ozan, söyləyən, küyləyən. 
 
İrəliləmək:
 azmaq, qalxmaq.
 
İrənönq:
 bəniz, üz, yüz, tös, sıray, çıray, önq, 
menğiz, cüz, bet, bit.
 
İrəyiş 
: yeriş, irətmək.
 
İrgə 
: təməl, dip, töp.
 
İrgək 
: ilgək, çəngəl.
 
İrgək
15
 
: çiçik çəngəl.
 
İrgənmaq
: < yığranmaq, yığınmaq, yığışmaq, 
yığılmaq, pərhiz etmək, mən' oluşmaq, çəkinmək. 
irqınıq. işləmək, dəbəşmək, qaçınmaq, qaynamaq, 
coşmaq. qarışmaq. qalxmak, hərəkətə gəlmək, 
hirslənmək
 
İrgətmək
: atlatmaq, sıçratmaq, qurtarmaq.
 
İrgin 
: yorqun.
 
İrgir
5 
:
 
ön, ir, irçil, irdəş, irdəniş, irdək, irdə.
 
İrgitmək 
: bir yana atmaq, qırağa qoymaq. 
İrgirmək: yetirmək   
Irğamaq
4
: atılmaq, səkərək çıkmaq.
 
Irğıldamaq
8
: qımıldamaq, əsmək, titrəmək, 
dəbəşmək, silkələnmək, qımıldamaq.
 
Irğıldap
: qımıldap, sasımaq
 
Irğıt
5
 
: qaldır.
 
İri  
: geniş, enni. 
 
İrik 
: irin, zəhər. çirk. 
İrikləmək
14
: irinləmək, çirkləmək\ 
iriklənmək: 
qabarmaq
.
 
İrikli  
: irkin, ərkin, azad, irikli, ərkənə, erkana, 
ərikkən, ərkinçə,  eygin, irkin, boş, hör, ayrı, öz 
başdak, yekə, bağsız, baş - başdak, öz başına, 
ağasız
6
, qaravsız
6
, qaraşsız
8
, müstəqil.
 
Irıkmək 
: ırmək: su bir yerdən çoğub çıkmaq.
 
İriksin
4
 
: əl ayaqsız.
 
Irıksız
4 
: yüklətmək
3.7.8
, arttırma
6
, ettirgən
1
, buyruk, 
icbari.
 
irik 
: qaba, yoğun. 
İrilik  
: arım
5,
 addım\ iri addımlarla yerimək: arımla 
addımlamak\ arımsız: ağır, çolpa, çolak.
 
İrimək 
: yırımək: oxumaq.
 
İrimşik
4
: pənir.
 
İring  
: irin: çirk, pas.
 
Irıntı 
: yığıntı. qırıntı.
 
İris 
: bakt, sağadat, qut
 
İrişmiş  
: ərişmiş, hakim, böyük. 
 
Irk  
: bəxt\
 
ırkım açıldı
: bəxtim açılfı.
 
Irkiləmək
: mürgüləmək, ımızqanmaq, çalaca 
yuxlamaq.
 
İrkin  
: irkin, ərkin, azad, irikli, ərkənə, erkana, 
ərikkən, ərkinçə,  eygin, irkin, boş, hör, ayrı, öz 
başdak, yekə, bağsız, baş - başdak, öz başına, 
ağasız
6
, qaravsız
6
, qaraşsız
8
, müstəqil.
 
İrkmək
  :  yetişdirmək, yığmaq
14
, bəsləmək\  kin 
irkmək: kin yetişdirmək\
 
İrkilmək
. yığışmaq
14
\ 
İrkmək əti
: qalça göt, budun üst, yoğun bölümü.
 
ırqamak 
: qımıldamaq, əsmək, titrəmək, dəbəşmək, 
ırğıldamaq, silkəlmək.
 
ırqanmaq
: çatdamaq, yarmaq, yırtmaq, çat 

 
sözün özü 
 
 
89
aşdırmaq.
 
İrqat 
: işçi.
 
Irqat
8
 
: işçi, batraq
8
.
 
Irqıldatmaq
: dərbətmək, irənləmək, ğımıltı, təkan, 
lərziş
 
Irqıldı 
: yayqıldı, təkan.
 
Irqs 
: zumar.
 
Irlamaq 
: aralamaq, yayqamaq.
 
Irlayıcı 
: oxuyan.
 
Irmaq 
: < ır. ir. ark, yark. arna, armaq, yadamaq, 
çay, bezar pətənək olmaq.
 
Irmaq 
: inandırmaq, boyun aldırmaq.
 
İrmaq 
: irmək, gedmək, hərəkətlənmək.
 
İrs  
: ir + əs\  irəş, irəsi: yetişən, ötrük, souc
 
İrtik 
: irtuk, ertə, erkən, ertəsi, kələsi, kelev, 
kiyinki
5
, ir
 
İrtuk  
: irtik, ertə, ir, erkən, ertəsi, kələsi, kelev, 
kiyinki
5
 
İrumək
: yırləmək, ırləmək.