X. N. Zayniddinov Pedagogika kafedrasi mudiri, p f. d

Rivojlanish sxemasi 
Virtual robototexnikada darslar o'yin shaklida tashkillashtirilgan bo'lib, unda 
o'quv va darsdan tashqari dasturning bir qator tarbiyasi va tushunchalariga ta'sir 
qiladigan bir qator muammolar paydo bo'ladi. Natijada muammolarni u yoki bu 
tarzda hal qilish uchun bola bir necha yo'l bilan boradi: sinov va xatolik va kerakli 
adabiyotlarni o'rganish. Natijada u o'zini rivojlantiradi va muammoni hal qilishda 
tashabbusni to'liq o'z qo'liga oladi. Shaxsiy tajriba uzoq vaqt davomida, agar 
abadiy bo'lmasa, xotirada saqlanadi. Ammo bola o'z-o'zini rivojlantirishga intilishi, 
yetarlicha mehnatsevar bo'lishi, sabr-toqatli bo'lishi uchun u eng boshida qo'yilgan 
zarur ko'nikmalarni egallashi kerak. Agar bosqichma-bosqich metodikamizni ko'rib 
chiqsak, unda bunday ko'nikmalar rivojlanish guruhida qo'yiladi - bu asosdir. 
Ushbu 
metodikani qo'llash uchun malakali o'qituvchilar tarkibi, yagona o'quv dasturi va, 
albatta, moddiy-texnik baza kerak. 
Hamma maktablarda ham ta‘lim robototexnikasi bo‗yicha konstruktorlar 
mavjud emas, universitetlar va texnik maktablarda ko‗pincha tegishli dasturiy 
ta‘minotga ega zamonaviy jihozlar mavjud emas. Shuningde, robototexnika kursini 
yoki mikroprotsessorlar orqali robot qurilmalarini boshqarish uchun yuqori 

---

16 
dasturlash tillarini o'rganish kursini o'rgatadigan malakali o'qituvchilar kam. 
Bitirgan mutaxassislar bilan korxona, zavod va tashkilotlar talab qiladigan 
mutaxassislar o‗rtasida tafovut paydo bo'ladi. Natijada olingan mutaxassislarni 
qayta tayyorlashga to'g'ri keladi va bu har doim ham muvaffaqiyatli bo'lmaydi. Bu, 
shuningdek, o'rganuvchi qandaydir zamonaviy asbob-uskunalar bilan ishlash 
ko'nikmalariga ega bo'lganligi yoki yo'qligi, protsessorni dasturlash tamoyillari 
bilan tanishmi yoki yo'qligi va boshqalar bilan bog'liq. 
Shuning uchun, agar bola yoshligidan zamonaviy asbob-uskunalar bilan 
ishlashni, elektronika bilan ishlashni va dasturlash tillarini o'rganishni boshlasa, u 
holda tashkilotga kerak bo'lgan texnik mutaxassislik bo'yicha o'qish yoki qayta 
tayyorlash juda oson bo'ladi. 
Bolada texnik kompetensiyani rivojlantirishdagi yana bir qo'shimcha - bu 
fikrlash, tahlil qilish va taqqoslash, to'g'ri harakatlarga olib keladigan mantiqiy 
xulosalar zanjirini qurish, ya'ni irratsional (hissiy) emas, balki ratsional fikrlashdan 
foydalanish. 
Zamonaviy dunyoda ilm-fan va texnologiyaning rivojlanishi uzviy bog'liq - 
muayyan loyihani yaratish va rivojlantirish uchun turli xil ilmiy yo'nalishlarning 
kombinasiyasi mavjud. Shunga ko'ra, bizga turli xil ilmiy va texnik sohalarda zarur 
kompetentsiyalarga ega bo'lgan ko'p qirrali odamlar ham kerak. Shu sababli, har 
qachongidan ham ko'proq, bu qobiliyatlarni bolalikdan boshlab rivojlantirish va 
bunday rivojlanish uchun ma'lum bir muhitni yaratish kerak. 
Ushbu kitobni yozishga bir qator muammolar sabab bo'ladi: 
• 6 yoshdan 17 yoshgacha bo'lgan bolalar uchun robototexnika o'rgatish 
bo'yicha o`zbek tilida adabiyotlar mavjud emas: 
• yosh mezonlari bo'yicha aniq farqning yo'qligi (o'quvchilarning yosh 
xususiyatlari hisobga olinmagan): 
• ketma-ketlikning aniq chizig‗i yo‗qligi (robotexnika kursini o‗rganish 
uchun talab qilinadigan kompetensiyalar, har bir o‗quv siklining natijalari, 
rivojlanishning keyingi bosqichlari, kurs predmeti, uning to‗yinganligi): 

---

17 
• murakkabligi bo‗yicha kichik farq bilan yaxshi ishlab chiqilgan 
vazifalarning cheklangan soni; 
• raqobatbardosh robototexnikaga katta e'tibor qaratiladi, lekin ilmiy 
tadqiqotlar, ijodiy loyihalarga kam; 
• ushbu yo'nalishni boshqarayotgan o'qituvchilarning texnik, uslubiy va 
axborot texnologiyalari bo'yicha kompetentsiyasining pastligi; 
• asosiy muammo - bitiruvchining texnik universitet yoki korxona bilan 
aloqasi. Bitiruvchi qanday malakalarga ega bo'lishi kerak? (Ushbu masala 
bo'yicha, aziz o'quvchilar, materiallar to'planmoqda va sizning fikringiz men uchun 
ham, boshqalar uchun ham juda muhim.) 
Umid qilamanki, bu kitob o'quvchiga ta'lim robototexnikasini o'rganishda 
yordam beradi. Mening ushbu kitobim mukammal emas, lekin u o‗quv 
robototexnikasini butun bir fan sifatida rivojlanishiga zamin yaratadi va fanning 
uslubiy tuzilishini tizimlashtirishga yordam beradi deb umid qilaman.