Tofiq quliyev

feather  –  bir  yuvanın  quşu,  a  war  of  nerves  -  psixoloji 
müharibə. 
 
İngilis  poliekvivalent  idiomatik  vahidlərinin  bir 
qismi  Azərbaycan  dilinə  bir  neçə  ifadə  ilə  tərcümə  edilə 
bilər: to make a shift – razı qalmaq, çətinliklə əldə etmək, 
çətinliklə dolanmaq, barışmaq, dözmək.  
 
Ekvivalenti  olmayan  idiomatik  vahidlər,  adından 
göründüyü kimi, Azərbaycan dilinə olduğu kimi tərcümə 
olunmur.  Tərcümə  prosesində  belə  birləşmələrin  adekvat 
əvəzlənməsi  tələb  edilir,  yəni  burada  kalkadan,  təsviri 

---

 
220 
tərcümədən istifadə olunmalıdır. Məsələn: ing. much ado 
about  something  –  azərb.  heç  bir  şeydən  qalmaqal,  to 
enter the House – parlament üzvü olmaq.         
 
İdiomatik  ifadələrin  tərcüməsindən  bəhs  edərkən 
dilçilərin əksəriyyəti haqlı olaraq qeyd edirlər ki, bir dilin 
idiomatik  birləşmələrini  digər  dilin  ekvivalent  idiomatik 
birləşmələri ilə vermək lazımdır. 
 
Naməlum  bir  mətndə  bütün  sözlər  başa  düşülür, 
lakin  məna  anlaşılmırsa,  çətinlik,  yəqin  ki,  idiomların 
işlənməsi ilə bağlıdır. Tutaq ki, belə bir mətn verilmişdir: 
Fred  is  a  real  cool  cat.  He  never  blows  his  stack  and 
hardly  ever  flies  off  the  handle.  What’s  more,  he  knows 
how  to  get  away  with  things  …  Well,  off  course,  he  is 
getting on, too. His hair is pepper and salt, but he knows 
how to make up for lost time by taking it easy. He gets up 
early, works out, and turns in early. He takes care of the 
hot  dog  stand  like  a  breeze  until  he  gets  time  off.  Sam’s 
got it made; this is for him. 
 
Azərbaycanlı  oxucu  cool  (“sərin”),  cat  (“pişik”), 
blow  (“əsmək”),  stack  (“topa”),  fly  (“uçmaq”),  handle 

---

 
221 
(“dəstək”) və s. sözləri bilsə belə, ingilis dilində verilmiş 
bu  mətni  tam  başa  düşməyəcək,  çünki,  həmin  sözlərin 
dəqiq  tərcüməsini  adi  lüğətlər  vermir.  Həmin  mətnin 
ingilis dilində formal variantı aşağıdakı kimidir: 
 
Fred is really a calm person. He never loses control 
of  himself  and  hardly  ever  becomes  too  angry. 
Furthermore,  he  knows  how  to  manage  his  business 
financially  by  using  a  few  tricks  ...  Needless  to  say,  he, 
too,  is  getting  older.  His  hair  is  beginning  to  turn  grey, 
but  he  knows  how  to  compensate  for  wasted  time  by 
relaxing. He rises early, exercises, and goes to bed early. 
He  manages  his  frankfurter  stand  without  visible  effort, 
until  it  is  someone  else’s  turn  to  work  there.  Fred  is 
successful; he has reached his life’s goal. 
 
 “Fred  çox  sakit  adamdır.  O,  heç  vaxt  öz  üzərində 
nəzarəti itirmir və nadir hallarda əsəbləşir. Bundan əlavə, 
o,  bəzi  kələklər  işlətməklə  öz  maliyyə  işlərini  necə 
aparmağı bilir ... Sözsüz ki, o da qocalır. Onun saçı ağarır, 
lakin o, itirilmiş qüvvəsini istirahət etməklə bərpa etməyi 
bacarır. O, erkən oyanır, idman edir və tez yatır. Kolbasa 

---

 
222 
mağazasında  o,  kimsə  onu  əvəz  edənədək  öz  işinin 
öhdəsindən  çox  səy  göstərmədən  gəlir.  Fred  tamamilə 
xoşbəxtdir, - o, həyatda məqsədinə çatmışdır”. 
 
Bu  mətndə  işlənmiş  idiomların  lüğəti  belə  tərtib 
oluna bilər: