ərbaycan dövlə
ti onun h
ərbi münaqişə
l
ə
r
ə
c
ə
lb edildiyi
ə
razid
ə
olan uşaqların müdafiə
sini beyn
ə
lxa
lq hüquqi normalara uyğun olaraq tə
min etm
əyi öz üzə
rin
ə
götürür.
H
ə
rbi idar
ə
l
ər döyüş ə
m
əliyyatları zonasında olan uşaqların təhlükə
siz yerl
ə
r
ə
köçürülməsi, onların həyatının və
sağlamlığının mühafizə
si
üçün bütün mümkün imkanlardan istifadə
etm
ə
lidirl
ə
r.
15 yaşına çatmamış uşaqların hə
rbi
ə
m
əliyyatlarda birbaşa iştirakı qadağan edilir. Uşaqların hə
rbi-t
ə
hsil m
ə
kt
ə
bl
ə
rin
ə
c
ə
lb edilm
əsi qaydaları
Az
ərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə
müə
yy
ə
n edilir.
Madd
ə
38. T
ə
bii f
ə
lak
ə
tl
ə
r, b
ə
db
ə
xt hadis
ə
l
ə
r v
ə
q
ə
zalar n
ə
tic
ə
sind
ə
z
ə
r
ər çəkmiş uşaqların müdafiə
si
Dövlə
t t
ə
bii f
ə
lak
ə
tl
ə
r, b
ə
db
ə
xt hadis
ə
v
ə
q
ə
zalar n
ə
tic
ə
sind
ə
əlverişsiz şə
rait
ə
düşmüş və
ya z
ə
r
ər çəkmiş uşaqlara tə
cili
ə
v
əzsiz kömə
k
göstərir, onların təhlükə
siz yerl
ə
r
ə
köçürülməsi üçün tə
xir
əsalınmaz tə
dbirl
ər görür.
Bel
ə
uşaqlar valideynlə
rini itirdikd
ə
onlar valideyn himay
ə
sind
ə
n m
əhrum olmuş digər uşaqlar üçün nə
z
ə
rd
ə
tutulmuş qaydada dövlə
t
t
ə
r
ə
find
ən müdafiə
olunurlar.
Madd
ə
39. Qaçqın və
ya m
əcburi köçkün uşaqların müdafiə
si
Qaçqın
v
ə
ya m
əcburi köçkün olan uşaqların müvafiq status almaq hüququ vardır. Dövlət onları lazımi müdafiə
v
ə
humanitar yardımla tə
min
etm
ək üçün tə
cili müvafiq tə
dbirl
ər görür, belə
uşaqların valideynlərinin axtarılmasını təşkil edir, bu mə
qs
ə
dl
ə
beyn
ə
lxalq t
əşkilatlarla
ə
m
əkdaşlıq edir, qeyri
-
dövlə
t t
əşkilatlarının fə
aliyy
ə
tin
ə
z
əruri köməklik göstə
rir.
Madd
ə
40. İnzibati xəta törətmiş uşaqların işlə
rin
ə
baxılmasının xüsusiyyə
tl
ə
ri [9]
İnzibati xəta törətmiş uşaqların işlə
rin
ə
Az
ərbaycan Respublikasının qanu
nvericiliyi il
ə
müə
yy
ən olunmuş qaydada və
orqanlar t
ə
r
ə
find
ə
n
baxılır. Həmin uşaqlar barə
sind
ə
q
ərar çıxarılarkən uşağa humanist mövqedən yanaşılmalıdır.
T
ə
nbeh t
ə
dbirl
əri seçilə
rk
ən işin halları, uşağın yaşı, həyat şə
raiti, s
ə
hh
əti, psixi inkişafı və
t
ə
hsili n
ə
z
ə
r
ə
alınmalıdır.
Madd
ə
41. Xüsusi tə
rbiy
ə
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
olan uşaqların hüquqları
Uşaqların xüsusi tə
lim-t
ə
rbiy
ə, yaxud ixtisaslaşdırılmış tibb müə
ssis
ə
l
ə
rin
ə
göndə
rilm
ə
sin
ə
yalnız Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi il
ə
müə
yy
ən edilmiş qa
ydada yol verilir.
Xüsusi tə
lim-t
ə
rbiy
ə
v
ə
ya ixtisaslaşdırılmış tibb müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
olan uşaqların onlarla humanist davranması, sə
hh
ətinin mühafizə
si, z
ə
ruri
t
ə
hsil v
ə
peşə
hazırlığı almaq, mə
zuniyy
ət, yazışma, valideynlə
ri v
ə
qohumları ilə
görüşmək hüququ vardır.
Madd
ə
42. Cinay
ət icraatı qaydalarının uşaqlara tətbiqinin xüsusiyyə
tl
ə
ri
Uşaqlar barə
sind
ə
m
ə
hk
ə
m
ə
y
ə
d
ək icraatın, həmçinin birinci, apellyasiya və
kassasiya instansiyaları icraatının xüsusiyyə
tl
ə
ri Az
ə
rbaycan
Respublikasının Cinayə
t-Prosessual M
ə
c
ə
ll
ə
si il
ə
müə
yy
ə
n edilir.
Uşaqların törə
tdikl
ə
ri cinay
ə
tl
ər üzrə
m
ə
hk
ə
m
ə
y
ə
d
ək icraat yalnız ibtidai istintaq şə
klind
ə
aparılır. Uşaqlar barə
sind
ə
h
ə
bs
ə
alma q
ə
timkan
t
ə
dbirinin t
ə
tbiq edilm
ə
sin
ə
yalnız onlara az ağır zorakı cinayə
tin, habel
ə
ağır və
ya xüsusilə
ağır cinayətin törə
dilm
ə
si istinad edildikd
ə
yol
verilir. Uşaqların azadlıqdan mə
hrum edilm
ə
si il
ə
bağlı olan cə
za t
ə
dbirl
ə
ri m
ə
hk
ə
m
ə
l
ə
r T
ə
r
ə
find
ən yalnız hə
min m
ə
s
ə
l
ənin mükə
mm
ə
l
baxılmasından sonra tə
tbiq edilm
ə
li v
ə
imkan daxilind
ə
aşağı hə
dd
ə
t
ə
yin edilm
ə
lidir. [10]
H
əbs edilmiş uşağı onun mə
nafeyinin t
ə
l
əb etdiyi hallardan başqa yaşlılarla bir yerdə
saxlamaq qadağan edilir. Azadlıqdan mə
hrum etm
ə
növündə
c
ə
zaya m
əhkum edilmiş uşaqlar Azərbaycan Respublikasının Cəzaların İcrası Mə
c
ə
ll
ə
si il
ə
müə
yy
ən edilmiş qaydada tə
rbiy
ə
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
saxlanılırlar. [11]
Uşaqların saxlandığı tə
rbiy
ə
müə
ssis
ə
l
ərinin müdiriyyəti onların vicdanlı və
layiqli v
ə
t
əndaş kimi yetişməsi, müvafiq tə
hsil v
ə
peşə
v
ərdişlə
ri
ə
ld
ə
etm
əsi üçün müvafiq şərait yaratmalıdı
rlar. [12]
V f
ə
sil
YEKUN MÜDDƏALAR
Madd
ə
43. Uşaq hüquqlarına ə
m
ə
l edilm
əsi üzə
rind
ə
n
ə
zar
ə
tin v
ə
uşaq baxımsızlığına qarşı mübarizə
nin t
əşkili
Uşaq hüquqlarına ə
m
ə
l edilm
əsi üzə
rind
ə
n
ə
zar
ə
tin v
ə
uşaq baxımsızlığına qarşı mübarizə
nin t
əşkili müvafiq icra
hakimiyy
əti orqanları
t
ə
r
ə
find
ə
n h
əyata keçirilir.
Madd
ə
44. Bu Qanunun pozulmasına görə
m
ə
s uliyy
ə
t
Bu Qanunun t
ə
l
ə
bl
ərinin pozulmasında təqsirkar olan şə
xsl
ə
r Az
ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
uyğun olaraq mə
s uliyy
ə
t
daşıyırlar.
Madd
ə
45. Beyn
əlxalq müqavilə
l
ə
r
Az
ərbaycan Respublikasının tə
r
əfdar çıxdığı dövlə
tl
ərarası müqavilə
l
ə
rl
ə
bu Qanun arasında ziddiyyə
t yaranarsa, h
ə
min beyn
ə
lxalq
müqavilə
l
ə
r t
ə
tbiq edilir.
Az
ərbaycan Respublikasının Prezidenti HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şə
h
ə
ri, 19 may 1998-ci il
№ 499
-IQ
İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI
1. 20 fevrel 2001--ci il tarixli 88-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 3, maddə
143)
2. 5 oktyabr 2001-ci il tarixli 183-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
676)
3. 12 oktyabr 2001-ci il tarixli 194-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunveric
ilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
687)
4. 15 noyabr 2001--ci il tarixli 214-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 12, maddə
731)
5. 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2002-
ci il, № 5, maddə
241)
6. 24 may 2002-ci il tarixli 333-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2002-ci
il, № 6, maddə
328)
7. 30 dekabr 2003-
cü il tarixli 568
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, № 2, maddə
57)
8. 5 mart 2004-
cü il tarixli 598
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının
Qanunu (Az
ərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, № 3, maddə
133)
9. 18 may 2004-
cü il tarixli 652
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, № 7, maddə
507)
QANUNA
EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI
[1] 12 oktyabr 2001-ci il tarixli 194-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
687) il
ə
1-ci madd
ə
d
ə
"çatmamış" sözü "(yetkinlik yaşına) çatmayan və
tam f
ə
aliyy
ə
t qabiliyy
ə
ti
ə
ld
ə
etm
ə
y
ə
n"
sözlə
ri il
ə
ə
v
əz edilmişdir.
[2] 18 may 2004-
cü il tarixli 652
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, № 7, maddə
507) il
ə
9-cu madd
ə
nin ikinci hiss
əsi yeni redaksiyada verilmişdir. Əvvə
lki redaksiyada deyilirdi:
Alkoqol v
ə
tütün mə
mulatlarının uşaqlara satılması, habelə
onların istehsalında və
satışında uşaq ə
m
ə
yind
ə
n istifad
ə
edilm
əsi qadağandır.
[3] 12 oktyabr 2001-ci il tarixli 194-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
687) il
ə
12-ci madd
ənin üçüncü hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Əvvə
lki redaksiyada deyilirdi:
Uşaq, valideynlə
ri v
ə
ya
onları ə
v
ə
z ed
ən şə
xsl
ə
r t
ə
r
ə
find
ə
n q
ə
ddar r
ə
ftara m
ə
ruz qaldıqda müvafiq icra hakimiyyə
ti v
ə
prokurorluq
orqanları, ictimai təşkilatlar vasitə
sil
ə
müdafiə
olunmaq hüququna malikdir.
[4] 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-
IIQD nömrə
li Az
ə
rbaycan Respublika
sının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2002-
ci il, № 5, maddə
241) il
ə
21-ci madd
ə
d
ə
"itkin düşmüş" sözlə
rind
ə
n sonra "v
ə
ya ölmüş" sözlə
ri
ə
lav
ə
edilmişdir.
[5] 5 oktyabr 2001-ci il tarixli 183-
IIQD nömrə
li Az
ə
rbaycan Respublika
sının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
676) il
ə
28-ci madd
ə
nin ikinci hiss
əsi çıxarılmışdır. Əvvə
lki redaksiyada deyilirdi:
Uşaqların şə
r
ə
f v
ə
l
ə
yaq
ə
tin
ə
q
ə
sd edilm
ə
si Az
ərbaycan Respublikasının
qanunverici
liyind
ə
n
ə
z
ə
rd
ə
tutulmuş mə
s uliyy
ə
t
ə
s
ə
b
ə
b olur.
[6] 5 oktyabr 2001-ci il tarixli 183-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 11, maddə
676) il
ə
28-ci madd
ə
nin birinci hiss
ə
sind
ə
"
ə
m
ə
kd
ən" sözündə
n sonra "v
ə
t
ə
sirl
ə
rd
ən" sözlə
ri
ə
lav
ə
edilmişdir.
[7] 15 noyabr 2001--ci il tarixli 214-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 12, maddə
731) il
ə
35-ci madd
ə
sinin birinci hiss
ə
sind
ə
"pulsuz v
ə
ya güzəştlə" sözləri "müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
t
ə
r
ə
find
ən müə
yy
ən olunmuş qaydada" sözlə
ri il
ə
ə
v
əz edilmişdir.
[8] 20 fevrel 2001--ci il tarixli 88-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azə
rbaycan Respublikas
ının Qanunvericilik Toplusu,
2001-
ci il, № 3, maddə
143) il
ə
36-
cı maddə
y
ə
ikinci hiss
ə
ə
lav
ə
edilmişdir.
[9] 30 dekabr 2003-
cü il tarixli 568
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, №
2, madd
ə
57) il
ə
40-
cı maddəsinin adında və
m
ə
tnind
ə
"hüquq pozuntusu" sözlə
ri "x
əta"
sözü ilə
ə
v
əz edilmişdir.
[10] 5 mart 2004-
cü il tarixli 598
-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2004-
cü il, № 3, maddə
133) il
ə
42-ci madd
ə
sinin birinci v
ə
ikinci hiss
ə
l
əri yeni redaksiyada verilmişdir. Əvvə
lki redaksiyada deyilirdi:
Uşaqlar barə
sind
ə
istintaq h
ə
r
ə
k
ə
tl
əri onların lə
yaq
ə
t v
ə
m
ənliyini qoruyan, yaşını və
f
ərdi xüsusiyyə
tl
ə
rini n
ə
z
ə
r
ə
alan xüsu
si metodika
əsasında aparılmalıdır. Uşaq şübhə
edil
ən şəxs, müttə
him qismind
ə
c
ə
lb edildiyi v
ə
ya tutulduğu andan müdafiəçi ilə
t
ə
min olunur.
Az
ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
müə
yy
ən edilmiş hallarda istintaq hə
r
ə
k
ə
tl
əri uşağın valideynlə
rinin, dig
ə
r qanuni
nümayə
nd
ə
l
ə
rinin v
ə
ya müəlliminin iştirakı ilə
aparılır. Uşağa psixi və
fiziki t
ə
sir göstə
rm
ək, onu şahid ifadə
si verm
ə
y
ə
, v
ə
ya t
ə
qsirli
olmasını boynuna almağa mə
cbur etm
ək qadağandır.
Uşağa azadlıqdan mə
hrumetm
ə
c
əzası tə
tbiq edil
ə
rk
ən işin hallarından asılı olaraq azadlıqdan mə
hrumetm
ə
c
əzasının qanunda nə
z
ə
rd
ə
tutulmuş aşağı hə
ddi t
ə
yin edil
ə
bil
ə
r.
[11] 24 may 2002-ci il tarixli 333-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2002-
ci il, № 6, maddə
328) il
ə
) 42-ci madd
ənin üçüncü hissə
sind
ə
n "v
ə
ya m
əhkum" sözləri çıxarılmış, hə
min hiss
ə
y
ə
ikinci cümlə
ə
lav
ə
edilmişdir. Əvvə
lki redaksiyada deyilirdi:
H
ə
bs v
ə
ya m
əhkum edilmiş uşağı onun mə
nafeyinin t
ə
l
əb etdiyi hallardan başqa
yaşlılarla bir yerdə
saxlamaq qadağan edilir.
[12] 24 may 2002-ci il tarixli 333-
IIQD nömrə
li Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2002-
ci il, № 6, maddə
328) il
ə
42-ci madd
ənin dördüncü hissə
sind
ə
"azadlı
qdan m
ə
hrum etm
ə
yerl
ərinin" sözlə
ri "t
ə
rbiy
ə
müə
ssis
ə
l
ə
rinin"
sözlə
ri il
ə
ə
v
əz edilmişdir.