Uşaq hüquqları haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu
Yüklə 408,33 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Uşaq hüquqları haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu
Uşaq hüquqları haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU
ərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına, Uşaq Hüquqları Bə yannam
ə sin
ə, Uşaq Hüquqlarına dair Konvensiyaya və dig
ə r beyn əlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasında uşaqların hüquqlarını və
azadlıqlarını, uşaqlar barə sind ə
dövlə t siyas ə tinin
ə sas prinsipl ərini, onların müdafiə si sah
ə sind
ə
dövlət orqanlarının, digər hüquqi və fiziki şə xsl ə
ə zif
ə l ərini müə yy ə n edir. I f ə sil ÜMUMİ MÜDDƏALAR
Madd ə 1. Qanunun t ə sir dair ə si
Uşaqların bu Qanunda nə z ə rd ə
tutulmuş hüquqları və v ə zif ə l əri 18 yaşına (yetkinlik yaşına) çatmayan və tam f
ə aliyy
ə t qabiliyy ə ti
ə ld ə etm
ə y ə n h ər bir şə xs ə
Madd ə 2. Uşaq hüquqları barə sind
ə qanunvericilik Uşaq hüquqları barə sind
ə qanunvericilik bu Qanundan v ə Az
ərbaycan Respublikasının digər normativ hüquqi aktlarından ibarə tdir. Dig ə r
yy ən edilmiş hüquq və az adlıqlarını məhdudlaşdıra bilmə z. Madd
ə
3. Uşaqlar barə sind ə
dövlə t siyas
ə ti
Uşaqlar barə sind
ə
dövlə t siy ə s ə ti h
ər bir uşağın zə ruri maddi v ə m
raitind ə
böyüyüb tə rbiy
ə
olunmasının, mütə r ə qqi t ə l ə bl ə r əsasında t əhsil almasının, layiqli və t əndaş kimi
formalaşmasının tə min edilm ə sin ə
yönə ldilir. Dövlə
t siyas ə ti milli v ə
yerli xüsusiyyə tl ə r n ə z ə r ə
alınmaqla yaradılmış mə qs ədli uşaq sosial proqramları əsasında həyata keçirilir. Bu proqramların yerinə yetirilm ə sin
ə
dövlət orqanları ilə yanaşı digər hüquq i v ə
fiziki şə xsl
ə r d
ə
iştirak edə bil ə rl ə r.
Madd ə
4. Uşaq hüquqlarını müdafiə ed
ə n orqanlar, birlikl ə r v
ə t əşkilatlar Az ərbaycan Respublikasında uşaq hüquqlarının müdafiəsini müvafiq icra hakimiyyə ti, m ə hk ə m ə v ə
prokurorluq orqanları, bə l ə diyy ə l ə r,
habel ə ictimai birlikl ə r, h
əmkarlar ittifaqı təşkilatları tə min etm
ə lidirl
ə r. Bu orqanlar, birlikl ə r v
ə t əşkilatlar fə aliyy ə tl ə rind
ə
uşaq hüquqlarının üstün mühafizə si prinsipini əsas tutmalıdırlar.
Madd ə
5. Uşaq mə nafel ərinin üstünlüyü
Dövlət orqanları, bütün fiziki v ə
hüquqi şə xsl
ər öz fə aliyy
ə tind
ə
uşaqların mə nafel ərini üstün tutmalı, onların hüquqlarının tə
min olunmasına şərait yaratmalıdırlar. Azərbaycan Respublikasının normativ hüquqi aktları və
müvafiq orqanların qərarları uşaq mə nafel ə rin ə zidd olmamal ı v
onların icrası uşaqların həyatına, inkişafına və t ə
ə sin
ə z ə r ə r g ə tirm
ə m əlidir. Uşağın hüquq və m ə nafel ə rini m
əhdudlaşdıran hər hansı əqd e tibarsızdır.
Madd
ə
6. Uşaqların hüquq bə rab ə rliyi Bütün uşaqlar bə rab
ər hüquqlara malikdirlər. Uşaqların, onların valideynlə rinin v
ə
ya onları ə v ə z ed ən şə xsl
ə rin sosial v ə
mlak v ə ziyy ə tind ən, sağlamlığından, irqi və milli m
ə nsubiyy
ə tind
ə n, dilind ə n, t
ə hsilind
ə n, dinind ən, siyasi baxışlarından, yaşayış yerindən asılı olmayaraq uşaqlar ayrı - seçkiliyə m ə ruz qala bilm ə zl ər. Uşaqlar valideynlə rinin v ə
ya onları ə v ə z ed ə n dig ər şə xsl
ə rin h
ə r ə k ə tl ə rin
ə
görə m ə s uliyy ət daşımır və valideynl ə ri il ə
bağlı sə b ə bl ə r ə görə
onların hüquqlarının məhdudlaşdırılmasına yol verilmir.
Nikahda v ə ya nikahdank ənar doğulmasından asılı olmayaraq uşaqların valideynlə ri bar
ə sind
ə
eyni hüquqları vardır. Madd
ə
7. Uşağın nümayə nd ə l ə ri
Uşağın valideynlə ri, el
ə c ə d ə
övladlığa götürə nl ə r, q ə yyumlar, himay əçilər, uşaq evlərinin müdiriyyəti uşaqların hüquq və m ə nafel ə rini müdafiə ed
ən nümayə nd ə l ə ridir. Madd ə
8. Uşağın yaşamaq və
inkişaf etmək hüququ H ər bir uşağın yaşamaq, normal şə raitd ə fiziki, ə qli v
ə m ə n ə vi c ə h ə td ən inkişaf etmək hüququ vardır. Dövlət bu şə raiti t ə
ə n iqtisadi, sosial- hüquqi və dig ə r t ə dbirl
ər görməyi, sağlam və t əhlü k əsiz mühit yaratmağı öz öhdə sin ə
götürür.
Madd ə
9. Uşağın həyatı və sağlamlığının mühafizəsi hüququ
H
yat v ə
sağlamlığının mühafizə edilm
əsi hüquqi vardır. Dövlət uşaqların həyatının mühafizə si v
ə
sağlam inkişafını tə min edir, ekoloji t ə hl
sizliyini t ə min ed ən şərait yaradır, onların keyfiyyə tli yem
ə kl ə, içmə li t ə miz su il ə t əchizi üçün müvafiq tə dbirl ər görür.
Alkoqol v ə
tütün məmulatlarının uşaqlara satılması, ə m ək şəraiti ağır, zə r ərli olan iş yerlə rind ə, o cümlə d ən yeraltı tunellə rd ə, şaxtalarda və
dig
ər yeraltı işlə rd ə , habel ə
onların ə xlaqi kamilliyin ə m
nfi t əsir göstə r ə
ə
klublarında, barlarda, elə c ə d ə
spirtli içkilərin, tütün m əmulatlarının, narkotik vasitə l ə
ə
preparatların istehsalı, daşınması, satışı və saxlanılması işlə rind ə
uşaq ə m ə yinin t ə tbiq edilm ə si
qadağandır. [2]
Madd ə
10. Uşağın ad və v ə t əndaşlıq almaq hüququ
H ər bir uşaq doğulduqdan sonra Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
uyğun olaraq qeydiyyata alınır və v ə t əndaşlıq ə ld ə edir. Uşağa ad valideynlə r inin qarşılıqlı razılığı ilə , valideynl əri olmadıqda isə q əyyumluq orqanlarının razılığı və ya göstərişi əsasında verilir.
Madd
ə
11. Uşağın tə rbiy ə
almaq hüququ
H ər bir uşağın hə rt ə r əfli inkişaf etmə k, milli v ə
ümumbəşə ri d
ə y ə rl ə r ə
uyğun, humanizm və ə xlaqi prinsipl ə r əsasında tə rbiy ə
almaq hüququ vardır.
Uşağın tə rbiy ə
ə d ə , m ə kt ə bd ə , m ə kt ə b ə q ə d ə r v
ə m ə kt ə bd ə nk ənar uşaq tə lim-t ə rbiy ə
müə ssis ə l ə rind
ə
aparılır. Dövlət uşaqların yaradıcılıq qabiliyyə tinin, estetik t ə rbiy əsinin inkişafı üçün müxtəlif müə ssis
ə l ər yaradır, habelə bel ə
müə ssis
ə l ə rin yaradılmasında ictimai təşkilatlara köməklik göstə rir. Zorakılıq, qəddarlıq təbliğ edə n v ə ya erotika v ə
pornoqrafiya mövzusunda olan, habelə uşaqların psixi və m ə
əvi inkişafına zə r ə rli t ə sir göstə r ə n filml ə rin, ə d əbiyyatların və dig ə r v ə saitl
ərin uşaqlar arasında yayılması və
nümayişi, habelə bunların hazırlanmasına uşaqların cə lb edilm
əsi qadağandır.
Madd ə
12. Uşağın azadlıq və şəxsi toxunulmazlıq hüququ
Uşaq azadlıq və şəxsi toxunulmazlıq hüququna malikdir.
M
bs edilm ə sin ə
yalnız Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində n ə z ə rd ə tutulmuş ə saslar mövcud olduqda yol verilə bil ər. Uşaq tutulduqda və ya h ə
ə bu bar
ə d ə onun valideynl ə rin ə v ə ya dig ər qanuni nümayə nd ə
ə rin
ə
d ə rhal m
ə lumat verilm ə lidir.
Uşaqların hüquqları və qanuni m ə nafel
əri pozulduqda, o cümlə d ə n valideynl əri (onlardan biri) uşağın tə hsili, t ə rbiy əsi üzrə v ə zif ə l ə rini yerin ə
ə dikd
ə v ə ya valideynlik hüquqlarından sui -istifad ə etdikd ə
uşaq öz hüquqlarını qorumaq üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına, 14 yaşına çatdıqda isə m ə hk ə m ə y ə müraciə
t etm ək hüququna malikdir. [3]
İstə
nil ə n fiziki v ə
ya hüquqi şəxs uşaqlarla qə ddar r əftar hallarını müşahidə etdikd ə
ə r əftarın qarşısının alınması üçün müvafiq orqanlara müraciə t ed
ə bil
ə r.
Valideynl ə rin v ə ya dig
ər şə xsl
ərin uşaqlarla qə ddar r
ə ftara yol verm əsi, onlara qarşı psixi və fiziki zor t ə tbiq etm
əsi, uşaqların hüquqlarını pozması Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
müə
yy ə n edilmi ş qaydada valideynlik hüquqlarından mə hrum edilm ə y
, habel ə
inzibati v ə ya cinay ə t m
ə s uliyy
ə tin
ə s ə b ə b olur. Madd ə
13. Uşağın zə ruri maddi t ə
Uşağın Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
müə
yy ən edilmiş minimum dolanacaq xə rcl ə
ə n az olmayan maddi t ə minat almaq hüququ vardır.
Madd ə
14. Uşağın vicdan, fikir və söz azadlığı
H
söz azadlığı vardır.
Valideynl ə r, dig
ər şə xsl
ə r v
ə
dövlət orqanları uşağın vicdan, fikir və söz azadlığına hörmə tl ə
yanaşmalıdırl ar.
Uşağın sə hh ə tin ə z ə r ə rli t ə
sir göstə r ə n dini ayinl ərin icrasına cə lb edilm əsi qadağandır.
Madd
ə
15. Uşağın mə lumat azadlığı
Az
uyğun olaraq hər bir uşağın ə qli v ə
fiziki inkişafı üçün zə ruri olan ist ə nil
ə n m
ə
lumatı axtarmaq, ə ld ə etm ək, ötürmə k v ə
yaymaq hüququ vardır.
Madd ə
16. Uşağın ə sas v ə zif ə l ə ri C ə miyy ə td ə
davranış qaydalarına ə m ə l etm ə k, Az
ərbaycan Respublikasının dövlə t r
ə mzl
ə rin
ə b ə l ə d olmaq, bilikl ə r ə yiy ə l ə nm ək, özünü faydalı fə aliyy
ə t ə hazırlamaq, valideynl ə r ə , dig
ə r v
ə t əndaşların hüquq və m ə nafel ə rin
ə, öz xalqının və
başqa xalqların ə n ə n ə l ə rin ə v ə
m ə d ə ni s ə rv ə tl ə rin ə
hörmə tl ə yanaşmaq, tarix və m ə
ə niyy
ə t abid
ə l ə rini, ətraf mühiti qorumaq və Az ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi il ə n ə z ə rd ə
tutulmuş digə r v
ə zif
ə l ə ri yerin ə yetirm ək uşağın borcudur.
Bu v ə zif
ə l ərin uşaq tə r ə find ə n d
ə rk edilm
ə sin
ə v ə icrasına valideynlərin, müvafiq orqanların və t əhsil müə ssis ə l ərinin uşaqlar arasında izahat v ə t əbliğat aparmaları yolu ilə nail olunur. II f
ə sil
UŞAQ VƏ AİLƏ
Madd ə
17. Uşağın ailə d ə
yaşamaq hüququ
Uşağın ailə d ə valideynl ə ri il
ə birg
ə
yaşamaq, onlardan qayğı görmək hüququ vardır. Qanunvericiliklə n ə z ə rd ə tutulmuş hallardan başqa valideynl ə rin ist ə yin
ə
zidd olaraq uşağı onlardan ayırmaq qadağandır. Madd
ə 18. Valideynl ə rind
ən ayrı yaşayan uşağın hüququ
Valideynl ə rinin h
ə r ikisind ə n v
ə ya birind ən ayrı yaşayan uşağın onları tanımaq, habelə bu ona m ə nfi t
ə
sir göstə rmirs ə , valideynl ə ri il
ə
ünsiyyə td ə
olmaq hüququ vardır.
Madd ə 19. Valideynl ərin hüquq və v ə zif ə l ə ri
Valideynl ərin uşağın tə rbiy ə
ə b ə rab ər hüquq və v ə
ə l əri vardır. Onlar uşağı sağlam böyütməli, ümumbəşə ri v ə milli d ə y ə rl ə r əsasında t ə rbiy ə etm əli, müstə qil h
əyata hazırlamalıdırlar. Uşağın qabiliyyətinin inkişaf etdirilmə si, onun maddi v ə m
n ə vi t ə l əbatlarının tə min edilm
əsi, hüquq və m ə nafel ərinin mühafizə si valideynl ə rin ə sas v
ə zif
ə l ə ridir. Valideynl ərin uşaqlar barə sind
ə
hüquq və v ə zif ə l ə Yüklə 408,33 Kb. Dostları ilə paylaş:
|