Universiteti umarov b. M., Norbekova b. Sh. Bolalar psixologiyasi
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 11.1. Faoliyatning psixologik tahlili
|
168 XI-BOB. MAKTABGACHA TARBIYA DAVRIDA MEHNAT KO’NIKMALARINI SHAKLLANTIRISH Bobning qisqacha mazmuni: 1. Faoliyatning psixologik tahlili 2. Faoliyatning psixologik tahlili 3. Mehnatning ijtimoiy mohiyati, turlari 4. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar mehnat faoliyatining xususiyatlari 11.1. Faoliyatning psixologik tahlili Jamiyat bilan doimiy munosabatni ushlab turuvchi, o‘z - o‘zini anglab, har bir harakatni muvofiqlashtiruvchi shaxsga xos eng muhim va umumiy xususiyat - bu uning faolligidir. Faollik (lotincha aktus - harakat, faolus - faol) shaxsning hayotdagi barcha xattiharakatlarini namoyon etishini tushuntirib beruvchi kategoriya bo‘lib, bu o‘sha oddiy qo‘limizga qalam olib, biror chiziqcha tortish bilan bog‘liq elementar harakatimizdan tortib, toki ijodiy uyg‘onish paytlarimizda amal ga oshiradigan mavhum fikrlashimizgacha bo‘lgan murakkab harakatlarga aloqador ishlarimizni tushuntirib beradi. Shuning uchun ham psixologiyada shaxs, uning ongi va o‘z - o‘zini anglash muammolari uning faolligi, u yoki bu faoliyat turlarida ishtiroki va uni uddalashi bilan bog‘liq sifatlari orqali bayon etiladi. Faoliyat - inson ongi va tafakkuri bilan boshqariladigan, undagi turli tuman ehtiyojlardan kelib chiqadigan hamda tashqi olamni va o‘z - o‘zini o‘zgartirish va takomillashtirishga qaratilgan o‘ziga xos faollik shaklidir. Odamning ichki psixik dunyosi uning tashqi dunyodagi turli-tuman narsalar va boshqa odamlar bilan qiladigan munosabatlarida sekin-astalik bilan paydo bo‘ladi. Bu hodisaning haqiqatan ham xuddi shunday ekanligini yosh bolalarda ochiq- oydin ko‘rishimiz mumki n. Yan gi tug‘ilgan chaqaloq bolaning hali hech qanday ichki psixik dunyosi bo‘lmaydi. Chaqaloq bolalarda nutq ham, tasavvur ham, obrazlar va tushunchalar ham bo‘lmaydi. Bolaning ichki dunyosi atrofidagi tashqi olam, undagi turlituman narsa va hodisalar, ka tta odamlar bilan qiladigan munosabatlaridan paydo bo‘ladi. Masalan, bolalar o‘z - o‘zlari bilan gaplashib, atroflaridagi narsalar haqida fikr yuritadigan bo‘ladilar. Ana shu murakkab hodisani, ya’ni tashqi olamdagi narsalar bilan qilinadigan faoliyatning ichki psixik faoliyatga aylantirilishini faoliyatning interiorizatsiyasi deb yuritiladi. Demak, ichki psixik dunyoning 169 tashqi narsalar, hodisalar dunyosidan kel ib chiqishini interiorizatsiya deb ataladi. Insonning ichki dunyosi paydo bo‘lgandan so‘ng har bi r narsani, har bir harakatni oldin ichida o‘ylab, so‘ngra amalga oshiradi. Oldin ichida o‘ylab, so‘ngra bevosita tashqi munosabatga o‘tishni faoliyatning eksteriorizatsiyasi deb ataladi. Agarda interiorizatsiya va eksteriorizatsiya so‘zlarining lug‘aviy m a’nosini ochadigan bo‘lsak interiorizatsiya «ichki psixik holatga o‘tish» va eksteriorizatsiya «tashqi faoliyatga o‘tish» degan ma’noni anglatadi. Faoliyatining tuzilishi juda murakkab va o‘ziga xosdir. Odamning faoliyati shunchaki ehtiyojlarni qondirishda n iborat bo‘libgina qolmay, u jamiyatning maqsadlari va talablari bilan ham ko‘p jihatdan bog‘liqdir. Odam faoliyatining ko‘zga tashlanib turadigan eng asosiy belgisi maqsadni anglash va uni amalga oshirishda qilinadigan ish-harakatlaridan iboratdir Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|