T. C. Okan üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ havacilik iŞletmelerinde yer hizmetleri alaninda muhasebe ve vergi uygulamalari

2.1.2. Havacılık İşletmeleri 
İnsan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretim faktörlerini bir araya getirerek mal 
veya hizmet üreten iktisadi (ekonomik) kurum veya kuruluşlara işletme denir. Bu 
tanımdan yola çıkarak, havacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelere de havacılık 
ya da havayolu işletmeleri denir.
Havayolu işletmeleri, koltuk kapasitesi yirmi ve üzeri olan Türk tescilli uçaklarla 
yolcu taşımacılığı ile sadece yük taşımacılığı yapan ticari hava taşıma işletmeleri olarak 
tanımlanmaktadır. Ülkemizde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından 
ruhsatlandırılan tarifeli ve tarifesiz olmak üzere 12 havayolu işletmesi bulunmaktadır. 
Bu havayollarımızdan 3 tanesi sadece yük taşımacılığı yapmakta olup, 1 havayolu 
taşımacılığımız ise bölgesel taşımacılık yapmaktadır
.
8
7
Ender Gerede, “Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Düzenlemeler Teori ve Türkiye Uygulaması”,
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: HUD / T-01, Art Ofset Matbaacılık, Bursa, 
Şubat 2015, s.9. 
8
Web_2, E.T. 10.11.2015. 

---

7 
Tablo 1: Havayolu İşletmeleri - 1 
Kaynak: Web_2, E.T.12.11.2015 

---

8 
Tablo 2: Havayolu İşletmeleri - 2 
Kaynak: Web_2, E.T.12.11.2015 
2.2. HAVACILIK SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ 
Havacılık sektörünün gelişimi konusunda öncelikle havacılığın tarihsel gelişiminin 
incelenmesi faydalı olacaktır. Havacılık tarihi, havacılıkla ilgili teknolojik gelişmeler, 
bu alanda yapılan çalışmalar, ilk denemeler ve bu alanda çalışma yapan kişilerin 
karşılaştıkları zorluklar ve mücadeleleri ele alınarak incelenebilir. Neredeyse bütün 
medeniyetlerde uçmak insanoğlu için bir tutku olmuştur. Uçuş denemeleri de tarih 
boyunca yapılmıştır. Ancak insanlar zaman içinde sadece kendi vücutlarıyla değil bazı 
araçların kullanılması gerektiğini anlamışlardır.
9
İnsanoğlunun gökyüzü ile tanışması ise Çinlilerin keşfi olan uçurtma ile olmuştur. 
Ancak insanlar bir uçurtma gibi başka araçları uçurtmaktansa birtakım aletleri 
9
Gökhan Taşkesen, “Türk Havacılık Tarihine Eleştirel Yaklaşım”, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi 
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya, 2006, s.28. 

---

9 
kullanarak kendisi uçmayı denemiştir. Yıllar boyunca yapılan uçuş denemelerinde 
birçok olumsuzluklar yaşanmış ve bu olumsuzluklar birçok insanın ölümüne neden 
olmuştur. Bilinen en eski uçuş kurbanı M.S. 60’ta Neron’un düzenlediği kutlamalarda 
uçmayı deneyen Büyücü Simon’dur. Türklerde ise ilk uçuş kurbanı M.S.1002’de 
kollarına bağladığı kanatlarla Nişabür’deki Ulu Cami’nin çatısından uçmayı deneyen 
İmam Cevheri (İsmail Cevheri) olmuştur.
Uçmayla ilgili çok fazla başarısız örnek 
olmasına rağmen insanlar uçmaktan vazgeçmemişlerdir.
10
İnsanoğlu uçmayı uzun yıllar denese de uçma yeteneğini kazanamamıştır. Zaman 
içinde kanat takmaktan başka balon, helikopter, uçak ve füzeyi icat edilmiştir ve 
havacılık sektörü giderek artan bir gelişim göstermiştir. Havacılık faaliyetlerinin ilk 
gelişimi hava taşımacılığında motorlu uçakların devreye girdiği 1900’lü yılların başına 
rastlamaktadır.
11
Havacılık sektörünün tarihi geçmişi incelendiğinde yük taşımacılığının yolcu 
taşımacılığından önce başladığı ortaya çıkmaktadır. İlk zamanlarda askeri amaçlı 
kullanılan ve özellikle mühimmat taşıyan uçaklar ancak I. Dünya Savaşı’ndan sonra 
yolcuların da seyahat edebileceği bölmelerin yapılmasıyla insan taşımada 
kullanılmışlardır. 
Havacılık sektöründe kargo taşımacılığının tarihsel gelişim süreci incelendiğinde 
diğer taşımacılık türlerine göre daha yeni olmasına rağmen, son yıllarda kullanım oranı 
giderek artan bir taşımacılık şekli haline geldiği görülmektedir. Havayolu kargo 
taşımacılığında daha çok, hacmi ve ağırlığı nispeten düşük fakat değeri yüksek olan 
eşyalar taşınmaktadır. Dünya ticaretinde ürün çeşitliliğinin artmasına paralel olarak 
rekabetin şiddetlenmesi ve iş süreçlerinin hızlandırılması açısından uçağın bir taşıma 
aracı olarak sahip olduğu avantajlar, havayolu kargo taşımacılığının giderek daha fazla 
tercih edilme nedenlerindendir.
12
Ulaşım ve taşımacılık teknolojileri, tarih çağlarından itibaren gelişme 
göstermektedir. Havacılık sektörünün önemini algılayabilmek için ulaşım ve taşımacılık 
10
Web_3, E.T. 15.11.2015. 
11
Ender Gerede, “Havacılık Emniyeti ve Havacılık Güvenliği Kavramları Arasındaki İlişki ve Farkların 
Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 54, 
Haziran 2006, s.36.
12 
Web_4, E.T. 10.11.2015.

---

10 
tarihinin en temeline inmek gerekir. Alvin Toffler, çok satan 1970 tarihli “Future 
Shock” adlı kitabında, MÖ 6000 yılında en hızlı ulaşım aracının 8mph hızında giden 
deve kervanları olduğunu ileri sürer. MÖ 1600’de at arabalarının keşfi ile ulaşım hızı 
20mph’ye çıkmıştır. Sanayi devrimi ile hızlanma başladıysa da 1784’te İngiltere’de 
kullanılan kargo trenleri saatte 13 mil hızla faaliyette bulunmaktadır. Buhar 
teknolojilerinin gelişimi ile birlikte insanlık 8mph’den 100mph’ye ancak 8000 yılda 
çıkabilmiştir. Ancak 58 yılda, hava taşıtlarının gelişimi ile insanlık 400 mph hızına 
ulaşmış, 20 yıl sonra bu hız bile ikiye katlanmıştır.
13
Ülke ekonomisinin dışa açık bir hale gelmesinde de ulaşım sektörünün hiç şüphesiz 
büyük katkıları bulunmaktadır. Bunlar içerisinde havacılık sektörü ulaşımın en kolay 
alternatifi olması nedeniyle öncü durumdadır. Dünya hava taşımacılığında meydana 
gelen gelişim Türk hava taşımacılık sektöründe de kendini hissettirmiştir. Türkiye’de 
2003 yılında başlatılan bölgesel havacılık politikaları bunu daha önemli hale getirmiştir. 
Ulaşım sistemleri içerisinde Türkiye’de hava yolu taşımacılığı 1980‟li yıllara kadar 
küçük bir paya sahipken 2003 yılı sonrasında ise bu sektörde ciddi bir büyümenin 
meydana geldiği görülmektedir. Yapılan açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi 
havacılık teknolojilerinin ilerlemesi insanlığın ulaşım ve taşımacılık hızını fazlasıyla 
arttırmış ve havacılığı en çok kullanılan ulaşım sektörlerinden biri haline getirmiştir.
14