T. C. Okan üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ havacilik iŞletmelerinde yer hizmetleri alaninda muhasebe ve vergi uygulamalari

ÖRNEK UYGULAMA 
Yatırım bütçesi kapsamında tanesi 3.900 TL + KDV tutarında 1 adet çekerli 
merdiven satın alınmıştır. Bu alım ile ilgili 01.12.2015 tarihinde satıcı ABC 
KARDEŞLER A.Ş. 4.602 TL tutarında fatura düzenlemiştir. Satın alınan çekerli 
merdivenin ekonomik ömrü V.U.K.’a göre 15 yıl olup bilançoda 253 – TESİS, 
MAKİNE VE CİHAZLAR hesabında izlenmektedir. 31.12.2015 sonu ekipmanın net 
defter değeri hesaplanarak yapılacak amortisman kaydı aşağıdaki gibidir: 
___________________ 01.12.2015 ___________________ 
253 - TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 
3.900
253.01 - ÇEKERLİ MERDİVEN 
191 - İNDİRİLECEK KDV
702 
320 - SATICILAR 
320.02 – Y.DIŞI SATICILAR
4.602 
320.02.01 - ABC KARDEŞLER
Çekerli merdiven satın alınması 
___________________ / ___________________ 
740 - HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 
260 
740.01 - AMORTİSMAN GİDERİ 
257 – BİRİKMİŞ AMORT. HS. 
260 
257.01 – ÇEKERLİ MERDİVEN 
Yıllık Amortisman Tutarı : Toplam Tutar / Ekonomik Ömür 
Yıllık Amortisman Tutarı : 3.900 / 15 = 260 TL 
Çekerli merdiven amortisman kaydı 
___________________ / ___________________ 

---

111 
31.12.2015 tarihinde amortismanı ayrılan duran varlığın net defter değeri: 
Sabit Varlığın Defter Değeri – Birikmiş Amortisman = Net Defter Değeri 
3.900 – 260 = 3640 TL’dir. 
5.6. YER HİZMETLERİNDE YABANCI PARALI İŞLEMLER 
Dövizli fatura düzenlenmesine ilişkin 5228 sayılı kanun ile VUK 215. maddesinde 
yapılan ve 31.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile yapılmıştır. VUK’un 
215/2-a maddesine göre kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler Türk 
parası gösterilmek suretiyle yabancı para birimi ile de düzenlenebilir. Ancak 
yurtdışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası gösterilme şartı 
aranmaz. Yapılan yasal düzenleme ile Türk firmalarının yurtiçi müşterilerine döviz 
cinsinden fatura düzenlemeleri mümkündür. Ancak yurtiçindeki müşteriler için 
düzenlenen faturada tutarın TL karşılığının gösterilmesi gerekmektedir.
Alıcı ya da satıcı arasında özel bir anlaşma ile kur belirlenmemiş ise merkez 
bankasının açıklamış olduğu döviz alış kuru ile işlemler kaydedilmelidir.
Kur değişimlerinde yabancı para birimine göre işlem yapmak zorunda olan 
işletmeler, hem ödemede hem de muhasebe kayıtları açısından değişik şekilde 
etkilenmektedir. Yabancı para biriminden kredi borcu olan işletmeler, kur artışı 
sebebiyle borçlarını fazla ödemek durumundadırlar. Yabancı para biriminden alacaklı 
olan işletmeler de toplam alacakları için muhasebe kayıtlarına göre karlı 
göründüklerinden vergi ödemek suretiyle gelirlerinin bir bölümünde kayıplar 
yaşayacaklardır. 
Yurtdışı faturalarını döviz olarak kesen yer hizmetleri firmaları fatura ve tahsilat 
arasında kur artışından kaynaklanan kambiyo karları işletmelerin gelir tablosunda yer 
alarak dönem karını artıracak bunun sonucunda da ortaya çıkan bu kar artışı üzerinden 
kurumlar vergisi ödemek zorundadırlar.
VUK 258. ve 259. maddelerine göre değerleme vergi matrahlarının hesaplanmasıyla 
ilgili olarak iktisadi kıymetlerinin değerlerinin takdir ve tespitidir. Yer hizmetleri 
işletmeleri dövizli işlemlerde oluşan bakiyelerini geçici vergi dönemlerinde ve hesap 
dönemi sonunda kur değerleme işlemine tabi tutmak zorundadırlar.

---

112 
Yer hizmetleri işletmeleri yurtiçi müşterilerine düzenledikleri dövizli faturaların 
ödeme tarihi ile fatura düzenleme tarihi arasındaki kur değişiminden kaynaklanan kur 
farkının faturalanmaya konusu edilmesi gerekmektedir.
152
Lehine kur farkı olunan firmanın karşı tarafa (ödeme ve fatura tutarları oranındaki 
tutar kadar), ana faturadaki KDV oranı ile uyumlu olarak iç yüzde ile KDV hesaplamak 
suretiyle kur farkı faturası düzenlemek zorunludur. 30.06.2007 tarih ve 26568 sayılı 
resmi gazetede yayınlanan 105 nolu KDV genel tebliğine göre vade farkı, kur farkı ve 
matrahta değişikliğe yol açan işlemlerde KDV uygulaması olarak değinilmiştir. Bedelin 
döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin bir 
kısmının veya tamamının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi 
halinde satıcı lehine ortaya çıkan kur farkı esas itibariyle vade farkı mahiyetinde 
olduğundan matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Buna göre 
teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan 
lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturalamada gösterilen kur 
farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan KDV oranı 
uygulanmak suretiyle KDV hesaplamak mecburiyeti bulunmaktadır. Aynı işlem bedelin 
tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması durumunda, kur farkı tutarı 
üzerinden alıcı tarafından satıcıya kur farkı faturası düzenlenmelidir. 
Bir gelir unsurunda özel bir düzenleme bulunduğu sürece, mahiyet ve tutar itibariyle 
kanunlaştığı dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. VUK’un 
değerleme hükümleri çerçevesinde yabancı para birimi cinsinden olan alacakları 
değerleme dönemlerinde değerlemeye tabi tutularak oluşan kur farkları kambiyo karı 
veya zararı olarak dikkate alınmaktadır. Bu tutarlar doğrudan 690 – DÖNEM KARI 
VEYA ZARARI hesabı ile ilişkilendirilmek suretiyle ilgili dönem gelir veya kurum 
kazancının tespitinde göz önünde bulundurulmaktadır. İdare tarafından yapılan 
açıklamalarda değerleme dönemlerinde fatura kesilmesine gerek olmadığı başka bir 
ifade ile belgelemeye ihtiyaç duyulmadığı anlaşılmaktadır.
153