MUHOKAMA VA NATIJALAR Shuningdek, o‘rganilayotgan masalaning dolzarbligi rentabellikni aniqlashdagi
xilma-xillik bilan bog‘liq, ya’ni uni hisoblash uchun yagona terminologiya va
metodologiya mavjud emas.
Rentabellik ko‘rsatkichi foyda prognozi jarayonida, foyda miqdori va
investitsiya qilingan kapital miqdori o‘rtasida o‘zaro bog‘liqlikni o‘rnatishda
ishlatilishi mumkin. Bashoratli foyda taxmin qilingan o‘zgarishlarni hisobga olgan
holda oldingi davrlardagi rentabellik darajasiga qarab baholanadi. D. Yepshteynning
fikricha, rentabellik - bu murakkab kategoriya. Bu kompaniya faoliyati qanchalik
foydali ekanligini ko‘rsatadi va shuning uchun rentabellik ko‘rsatkichlari qanchalik
yuqori bo‘lsa, faoliyat shunchalik muvaffaqiyatli bo‘ladi. Shu sababli, kompaniya
eng yuqori ko‘rsatkichlarni ta’minlash uchun rentabellikni oshirishning yangi
usullarini izlashi kerak G.V.Saviskaya o‘z yozuvlarida "rentabellik bu biznesning
rentabellik darajasini belgilaydigan nisbiy ko‘rsatkichdir" degan quyidagi ta’rifni
beradi.
Shunday qilib, rentabellik ko‘rsatkichlari umuman tashkilotning
samaradorligini, faoliyatning turli sohalarida (ishlab chiqarish, tijorat, investisiya va
boshqalar) rentabelligini belgilaydi, bu tashkilot foydasidan ko‘ra batafsilroq,
faoliyatning yakuniy natijalarini tavsiflaydi, chunki ular qiymat effektning naqd
pulga yoki iste’mol qilingan resurslarga nisbatini ko‘rsatadi. Shunday qilib,
rentabellik nafaqat hisoblangan qiymat va statik ko‘rsatkich, balki tashkilotning
bozordagi ijtimoiy-iqtisodiy mavqeini har tomonlama baholash uchun ishlatiladigan
mezondir. Turli korxonalar uchun olingan foyda bir xil bo‘lishi mumkin, ammo har
xil sharoitlarda olinadi. Shunday qilib, bu rentabellik ko‘rsatkichlaridan foydalanish
