Qurılıs materialları hám buyımlarınıń ulıwma tiykarları Joba

Ximiyalıq shıdamlılıq – korroziya. Material kislota, silti, duz eritpeleri hám gazlar tásirine qarsılıq kórsetiw qásiyeti ximiyalıq shıdamlılıq delinedi. Ximiya, neft-gaz, metallurgiya hám t.b. sanaat tarmaqlarında, shorlanǵan jerlerde isletiletuǵın materiallar hám konstrukciyalar agressiv suyıqlıq hám gazlar tásirinde buzıladı.
Materiallardıń kópshiligi kislota, silti, duz eritpeleri, mineral tóginler tásirine shıdamsız boladı. Máselen, tábiyiy tas materialları (háktas, mramor, dolomit hám basqalar) kislotalar tásirinde tez buzılsa, bitumlar hám plastmassalar bolsa bul ortalıqqa shıdamlı, biraq olar da toyınǵan silti eritpelerinde buzılıw qásiyetine iye. Arnawlı quramlı qaplama hám pol ushın keramikalıq plitkalar hám trubalar, plastmassalar, bitum hám qatronlar agressiv ortalıq tásirine bir qansha shıdamlı materiallar esaplanadı. Materiallardıń ximiyalıq shıdamlılıǵın anıqlaw ushın onı poroshok halatında yamasa úlgiler tayarlap agressiv ortalıq tásirine qoyıladı hám belgili waqıttan soń etalonǵa salıstırǵandaǵı quramı, massası, bekkemligi hám formasınıń ózgeriwine qarap shıdamlılıq dárejesi anıqlanadı.


1.5. Issılıq-fizikalıq qásiyetler
Issılıq ótkiziwsheńlik. Materiallardıń bir beti ıssı, ekinshi beti suwıq bolsa, onnan ıssı aǵım óte baslaydı. Materiallardıń ıssılıqtı kem yamasa kóp ótkiziwi ıssılıq ótkiziwsheńlik koefficienti  arqalı anıqlanadı.
Issılıq ótkiziwsheńlik koefficienti temperaturalar parqı (t₁-t₂) 1⁰C bolǵan halda, qalıńlıǵı 1 m, maydanı 1 m² bolǵan úlginiń bir maydanınan ekinshi maydanına ótkizilgen ıssılıq muǵdarı menen anıqlanadı. Nátiyjede, diywaldan  saat waqıt ishinde ótken ıssılıq muǵdarı Q tómendegi formula járdeminde anıqlanadı:
Q^.[S^.(t₁-t₂)^.]a ,
bul jerde: Q-ıssılıq muǵdarı, kJ:
S-úlginiń maydanı, m²;
 -ıssılıq ótiw waqtı, saat;
(t₁-t₂)-material maydanındaǵı temperaturalar parqı, ⁰C;
a-diywaldıń qalıńlıǵı, m.
Bul formuladan  anıqlaymız;
Q^.a[S^.(t₁-t₂)^.], (Btm^.0C)
Eger a1 m, S1 m², t₁-t₂1⁰C hám 1 saat bolsa, ol halda Q boladı.
Issılıq ótkiziwsheńlik materialdıń gewekligi hám dúzilisine baylanıslı. Máselen, organikalıq tıǵız materiallar (plastmassalar, bitumlar) ushın 0,25-0,35, noorganikalıq tıǵız materiallar ushın 5,0 Vtm ⁰C qa shekem bolıwı múmkin.
Hawanıń ıssılıq ótkiziwsheńlik koefficienti júdá kem bolǵanı ushın (l=0,02) material ıssılıq ótkiziwsheńligi geweklerdiń hawa, gaz yamasa suw menen tolǵanlıǵına baylanıslı boladı. Sebebi suwdıń l si 0,58, muzdiki bolsa 2,3 Vt/m^.0C teń boladı.
Temperatura kóterilgende kópshilik materiallardıń l si artadı, tek ayrım materiallardiki (metallar, magnezitli otqa shıdamlı materiallar) kemeyedi.
Ayrım qurılıs materiallarınıń ıssılıq ótkiziwsheńlik koefficienti 1.1-kestede keltirilgen.