Qoruyun dünyani elə bil ağıllar dolub yelinə
Yüklə 157,49 Kb.
|
|
QORUYUN DÜNYANI
Elə bil ağıllar dolub yelinə, Az qalır evini unuda adam. Hamı "ulduz yeyir" kişmiş yerinə, Hamı söhbət açır Qalaktikadan. Deyəsən bir yolluq çıxır yadımdan Ala itimizə yal bişirdiyim, Qovub saldırdığım eyvanda, damda Ağzından sərçəni sarı pişiyin. Ağıllı ovçular azdı o zaman, Həvəskar ovçular dovşan vurardı. Sonra dağ kəlini dağlarımızdan Ağıllı ovçular qırıb qurtardı. Ağıl hökm eləyir dünyada, ağıl! Bir ağlın barıdır bəzən bir ölkə, Deyirəm çaylar da ağıldır - axır, Dənizlər, ümmanlar ağıldı bəlkə. Ağıllı ağlını at kimi qovur, Ağlın mənzilində dağ, dərə heçdi. Qəfil bir döngədə ağlın cilovu Vay odu, ağılsız əlinə keçdi. Bəşər dəyişdirməz bəşər halını, Kim talan elədi - o, talan oldu. Neçə yol ağıllı alman xalqının Ağlını başından çıxaran oldu. Ağılla ucalıb Versal daşları, Hər çəkic bir ölkə qəddini əyib. İnsan cəsədləri, insan başları Versal daşlarından az işlənməyib. Ehramlar - kükrəyən ağlın vulkanı, Ehramlar - qəlibi qul ürəyinin! Ağıllar başına alıb dünyanı, Atır bir-birinə gələcəyini. Ağıl qızıxanda - dəvə hikkəli, Köpəndə demirəm o nəyə bənzər, - Yerin kürəyinə çiyin söykənib, Dünyanı tərsinə fırlatmaq istər. Ağıllı başların qəzəbi-kibrit, Dünyamız bir taya quru küləşdi. Gəl indi bu boyda yanğını kirit - Qəzəb ikiləşdi, baş ikiləşdi. Bəşər çox təzadlar yükünü dartıb: Dara da ilişib, çıxıb da dardan. Ağıllı azdıqca ağılsız artır, Qoruyun dünyanı "ağıllılardan!". 1980
TƏLƏSDİM Dağlar gördüm, dağlarımın oxşarı, Zirvələrin görüşünə tələsdim. Küləkləri saçlarımı oxşadı, Boranına, yağışına tələsdim. Ağ kağızda söz ucalır, söz yenir; Közərtili könüllərdə söz yeni... Hara çəkdi söz qədəmi, söz yönü - Enişinə, yoxuşuna tələsdim. Ay köçərim, ürəyimdə qal qışı - Kərəm kimi qar altında qalmışın. Günlərimdən qova-qova qar-qışı, İllərimin qar-qışına tələsdim. El sazında səsim qala bircə sim, El yazında nəsim olam bircə əsim, Harda olsan, ey eşqimin bircəsi, Harda olsam, çağrışına tələsdim. Torpağımdan duman kimi yığılsam, Son nəğməmin uçrumuna sıxılsam, Qəfil qəza yıxmaz məni, yıxılsam, Ana yurdum, ağuşuna tələsdim. Pitsunda, Oktyabr, 1980 QAYIDARSAN Belə dönmə, ismi dönük deyilsən; Gileyin var: yağdırıb get, yağıb get. Qayıdarsan: yol göyərər, yol donar, Keçdiyimiz yola bir də baxıb get! İnnən belə dəmin dəmdə, qəmin kəm... İnnən belə toy-büsatlar səninki. Göz yaşların gərək olmaz yəqin ki... Gözlərini gözlərimə sıxıb get. Aldatmaq da aldanılmaq deyilmi? Zəhər satmaq zəhər almaq deyilmi? Yaxşı quyu tərs badalaq deyilmi? - Elə birdi: yıxılıb get, yıxıb get... Tufan dəli, il tağında gül zərif, Tez töküldü ömrümüzün gün zəri. Barı ayır yadda qalan günləri, Yaddaşının bir ucuna yığıb get. Qopdu bir səs, qopdu bir tağ qalamdan, Göyərçinlər perikdi dağ qalamdan, Eşqim qalan bu üçbucaq qalamdan Əlində cam, dilində şam çıxıb get... 6 dekabr, 1980 AYRILIQ GÖRÜŞÜ Bu da bir minnətdir, -
Deyək keçməmişik bu yolu, neynək; Bir an da gərəkdir xəstə adama. Qəfləti üz-üzə gəlmişik deyək, Deməyək qəfləti ayrıldıq amma. Belə ikilikdə onsuz da təkik, Ürəklər baş-başa deyilsə əgər. Geri dön, Qəlbini gətir görüşə. Belə nifrətə də nifrət deməzlər. Bu gün dodaqların qaçsa da, gülmür: Dönüb gülüşünü gətir görüşə. Dilindən söz yağmır, Sual tökülmür; Qayıt, ötən günü gətir görüşə. Qayıt, insafını gətir görüşə, Yol üstdə bir tənha ağac san məni. Barı inandır ki, təəssüf ilə Kəsib, uçuruma atırsan məni. Söz sözdə bişməsə, söz sözdən acı... Məhəbbət büdrədi - Göz qapalıdır. Küsün var açıq de, ərkin var açıq, Yalan dil yarası, Dil qabarıdır. Zaman nərələri, Qıyları udur, Hər həşir-harayı eşitməz zaman. Məni inandır ki, məhəbbət budur - Səadət başlanır bu ayrılıqdan... 1981
Öyünəsi bircəm idin, birimdin.
O dolaşa çox yuvalar dolaşıb, Bal dilindən bişirərsən bal aşı. Yüz dodağın artığından bulaşıq Bir qədəhə dolmağın da olarmış. Azan dildi - söz tapdayan, söz yolan, Beş addımda söz yorulan, söz yoran... Nə fərqi var: əyri yalan, düz yalan. Doğruluqdan doymağın da olarmış. Qal sinəmdə, qal, ay sevdam, qal, ayçam, Paxır qəlbi ağartmadı qalayçan. Məhəbbətin qanad açan, qol açan, Qol bağlayan qolbağın da olarmış. Əl soyudu, könül də od qalamır, Gün gün üstə xəzəl kimi qalanır. Bir elinən tikdiyimiz qalanı Bir əlinən oymağın da olarmış... Dekabr, 1980 SAĞ OLSUN QOCALIQ... Saldı Həmzətovu hənək atından, Qaysın gözəllərə diz çökmür daha. Yazım min qadından, milyon qadından Yoxdu qısqananım, şükür Allaha... 1981
Dost arası yol çəkilməz,
Bir otaqda bir sən, bir mən, Gəlhagəllər hanı, bilməm? Son güman da itsə birdən Təklənmə, könül! Öz dərdinə ortaq da ol. Öz içində dustaq da ol. Dön özünə bıçaq da ol, Təklənmə, könül! Bu mənzilin sonu müşkül, Zirvəyəcən yüyürmüşdün, Dərəsinə qəfil düşdün, Təklənmə, könül! Arazıma körpü asa Düyünü yox bir nəğmə - sal. Son vurğunu son nəğmə san, Təklənmə, könül! 1981
ÖLÜM QORXUR QƏLƏMDƏN Qələm mənim yol yoldaşım, Qələm mənim oxum, nizəm. Qələm mənim söz qardaşım, Qələm mənim mübarizəm. Qələmimdən gen düşəndə Öz-özümə yaslanıram, Öz-özümə əzilirəm, Köhnəlirəm, paslanıram. Masam üstdə yallı tutan Giley olur, qeybət olur, Göz oxşayan gözəlliyə Gözəyarı qiymət olur. Qələm mənə - dağlara çıx, Buludlara dırman, deyir. Yamanlığın ağzına sən Qaya kimi yaman, deyir. Qələmimlə dil tapanda Yön alıram gündoğana, Bu məqamda ölüm istər Yeri dana, göyü dana. Qələm ucu top gülləsi, Qəm sarayı yıxır qələm. Gülləsini düz ölümün Gözlərinə sıxır qələm. Ey qələmim, qəhr olundu Çox imkanım, çox inadım. Hikmətini gec anladım, Qüdrətinə gec inandım... 1981
OD KİMİ, SU KİMİ... Hələ yeriyirəm qəlbimlə qoşa, Hələ çoxlarına örnəyəm, bala! Qoca büdrəyəndə büdrəyən qoca, Körpə ağlayanda körpəyəm, bala! Ömürsüz ömürdən çox asılıyam, Gərəkdir söz deyəm, söz yastılayam. Hardasa gül üzə gül yastığıyam, Hardasa ilana köynəyəm, bala! Bəlalı başında nə dövlət, nə quş... Təbriz nə istəyir? - Təbriz qurtuluş... Bax indi pətəyi suya tutulmuş Arı topasından köynəyəm, bala! Dünyamız bir sapla asılı göydən, Səsim, bu torpağın səsinə köhlən! Desələr şerimin avazı köhnə... Od kimi, su kimi köhnəyəm, bala! 1981
SÖZSÜZ OLANDA Qələmim yol çəkə, dağ yara bilmir, Yoxdu sözlüyümdə sözdən ayrı dən. Qələmim bəşəri qurtara bilmir, Əməli əyridən, əli əyridən. Əlini kəsənə əl verir bəşər, Səs verir, kürsüyə çıxardır da bir. Qələmim axtarır ayrı bir peşə Elə ki, kəsərli söz tapa bilmir. Yalan satmağından əl çəkmir yalan, Düzə dirsək vurur, düz baxa-baxa. Su olur yandıran, su tapmır yanan, Göz də oğurlanır göz baxa-baxa. Qalır balinasız ümman suları, Sahildə raketlər baş-başa, min-min. Cavab istəyəndə ərzin sualı Dili topuq vurur natiq qələmin. Qorxuram daş yağa çörək təknəmə - Söz ki, ağsaqqallıq eləyə bilmir. Qəzəb çəlləyinə barıt tökənə Qələmim yağ-ballıq eləyə bilmir. Bəlkə qələmimi eşitmir masam, Şahların əsası ondan hökmlü! Neruda harayı dəfn olmayıbsa Çili qayaları niyə hönkürür?! Hardasa bir xalqın itir bayrağı, Hardasa bir səngər vətəndir demək. Toplar dinməyirsə ərzin bayramı, Şəhriyar dinmirsə matəmdir demək! Sən də bloklara qoşul, qələmim, Qırmızı qələmlər bloku yarat! Döyüb qapısını qonşu qələmin, Dünya sularına qoşun çıxaraq. Silah bazaları üstündəcə biz Tikək söz bazası - ondan da uca. Uzaq mənzilləri vuran səsimiz Hər dildə danışar, hər eldə uçar... Hərdən qulaqlarım gözsüz olanda Ürəyim dünyanı eşidə bilmir. Sözlü olmayanda, sözçü olanda Qələmim dərinə işləyə bilmir... 1981
DALĞA SINDIRAN QAYA Tofiq Mahmuda Min illərdir hikkə qırır hikkəsi onun,
Duruşunun dayağıdır qəzəbi, kini; Kürəkləri kələ-kötür, döşü yonulu. Qoşunundan ayrı düşən sərkərdə kimi Nə irəli yolu vardır, nə geri yolu. Min illərdir o, laldinməz, dalğalar harın; Min illərdir bu təmkinlə döyüşür qaya. Hərdən susub, ətəyindən öpən suların Yalmanına dirsək qoyub, töyşüyür qaya. Hansı aşdı, hansı daşdı hansı lərzədən; Ünvanını itirmişik nə qədər adın. Yaddaşımı oyatmadım, yeri gəlsə də Qayadöşlü oğulları xatırlamadım... Yenə qaya görkəmində: qaya şax durur; Çətin onu dəniz yıxa, tufan laxlada. O, sahili quduzlaşan sudan qoruyur, Onu sahil küləkləri didir arxadan... Pitsunda, 15 sentyabr, 1981 OKEANIN O TAYINA MƏKTUB Cənablar, indi siz yuxuda olarsız. Mən indicə yuxudan qalxdım. Yuxumda Sənəm qarı Cücələrinə dən verirdi. Bir ana sərçə də qoşulub onlara Balasına yem verirdi. Hardansa qırğıların Bir azğını, bir sərsəmi Şığıyıb aldı sərçəni. Demə, bu, sonuncu ovuymuş qırğının, Başlanıb meşə ölümü, Meymun qırğını, fil qırğını. Pələnglər, şirlər suya qaçırdı, Balıqlar, delfinlər quruya. Su qalxırdı qurudan qoruna, Yer qalxırdı, özünü sudan qoruya. Yanğın söndürən qarışqalardı. Onların özü də yanırdı, Bircə budağı qalmış palıddan Qoca meymun sallanıb, Haray çəkir: "İnsan meşəyə qayıdır, Özündən əvvəl odunu, Silahını göndərib. Bu, ayrı bir insandır, Bizim ulu babaların Çılpaq nəvələri deyil, Onlar meşədə ağac qırırdı, Bunlar meşəni bütün qırır. Meşə yoxdur, torpaq yanır indi. Onlar harada yaşayasıdılar. Kül üçün dünyanı yandırdılar, Nə vaxtsa kül daşıyasıdılar..." Bağışlayın, cənablar, Yuxu tərsinə yozulur. Meşələr yerinə Şəhərləri qoysaq düz olur. Heyvanlar insanlardır - Fili, meymunu - kişi; Balığı, delfini - qadın; Bu vəhşi yanğına uşaqları necə qatım? Onlar cücəni tanıyır, Qırğını tanıyır, Sərçəni, qarğanı tanıyır, Atomu, neytronu tanımır. Onlara necə deyək: Sabahınızı dəfnə hazır olun, Burulğana düşməyə, Suda boğulmağa, Odda soyunmağa hazır olun. Onlara nə deyək? Bu bəlaya nə ad verək? - Vəhşi seldi deyək, Qızmış tufandı, deyək? İki başlı əjdaha, Quduz canavardı deyək? Uşaqlara nə deyək? Nə nağıl danışaq? Deyək nəvəsiz insanların Od qırğınıdır neytron?! Nəfəssiz insanların gələcək nəslə Qayğısıdır neytron? Bu necə nağıldır? Bu nə şeytan, Bu, nə cin ağlı, Bu, ancaq Başı üstə yeriyən insanın ağlıdır; Bunu ancaq gücə hamilə olmuş Harın kəllə düşünər, Harın kəllə yalnız! Ölümə "haça verməyə" Yeni məcəllə düşünər! Cənablar, güc hələ hünər deyil, Çoxluq böyüklük, Azlıq kiçiklik deyil. Yeni ölüm dəbini Yeni qəlibə köçürmək, Gah Şərqə yollamaq, Gah da Qərbə köçürmək, Dünyanın hökmünü daraltmaq, "Yeni dünya yaratmaq" Ölümün özünə iftiradır? Bu bəhərli ölümü əvvəl Öz bağınızda əkin, Qaralardan alıb ağartdığınız Doğma torpağınızda əkin, Atanızın, babanızın qəbrinə yaxın yerdə, Çayınız, bulağınız, Gülüşünüz axan yerdə. Bəşərin adətində Ölümdən bəxşiş olmur, Ölüm havaya hopanda, Yağışa, buza dönəndə Daha qorxu, təşviş olmur. Onda hamı siyirmə qılınc olur, Donmaz suya dönür, Əriməz tunc olur. Yeri başına çevirir, Göyü əyninə geyir; Onda insan od olub od yeyir. Onda havalanmış ölkənin Təkərləri gəzir havada. Onda Bir ovuc Amerika verilir Kolumba Avropada; Daha burda delfin bağırtısı, Meymun harayı yoxdur, Açıq qənimə qarşı Açıq qəzəb durur. Burda daha qarşıdurma, Geri dönmə yoxdur... Pitsunda, 1981 GÖYƏRDİ Bu dünyanın qara daşı göyərməz. Musa Yaqub Musa Yaqub, gözü yolda Təbrizin, Gözlərinin qara yaşı göyərdi. Göyərmədi istədiyi bircə dən, Savalanın qara daşı göyərdi. Bu dünyanı hörümçəkdən almışıq, İlməsini kim atdı bu yanlışın, Dedim barı düz toxuyaq qalmışı, Önümdəcə neçə naşı göyərdi. Kim işığı ürəklərə doğrayar, Kim işığı ürəklərdən oğrayar, Kim yalanı calaq vurdu doğruya, Hər şivindən oğrubaşı göyərdi. Çox gözlü var torpağına kor baxır, Dan yerinə bəbəyində tor baxır. Yüz də çevir, min də ələ torpağı, Namərdinən mərd yanaşı göyərdi. Mən Arazda şaxələnən çinardım, Ömrü boyu tufan əydim, su yardım. Xətainin qılıncını suvardım, Məmməd Araz karandaşı göyərdi. Pitsunda, avqust 1981 QONŞU ÇƏPƏRİ Qonşu qardaş, az qurdalan o çəpər boyu, Əsəbini, qəzəbini hörmə çəpərə, Bizə tərəf əyilməkdən tikan quruyub, Pozma onun yatımını hədərcə yerə. Bizim bağa su axıdır açdığın bərə, Bizim tutdan sizin bağa kölgə düşəcək. Gözümüzü gözümüzdən qorusaq belə, İtlərimiz macal tapıb həvirləşəcək. Tüstü qalxar iki evin həndəvərindən, İki tüstü bir havada əriyəcəkdir. "Sizin", "bizim" dediyimiz sədd çəpərində Qarışqalar eyni yüklə yeriyəcəkdir. Sənin baban bulaq çəkdi, ya mənim babam? Nə fərqi var? - Su - çəkənin, su - içənindir? Yol boyunca cərgələnən bu qoz, bu badam, Əkənindi? Yeyənindi? - Nə deyək indi? Olmasaq da bir süfrədə bir dəmə ortaq, Günümüzün gəlişi bir, axarı birdir. Dağa çıxaq, düzə enək, göyə dırmanaq, Yolumuzun kilidi bir, açarı birdir. Yüz ocağa od veribdir o qara təndir, Çəpərlərdə bitən gördüm qaratikanı. İki qarış torpaq udsan - biri sənindi, Dünyagirlər yemədilər quyruq dünyanı. Mən Təbrizli, Naxçıvanlı, mən Gəncəliyəm, Çox görmüşəm hasar üstdə ölənləri də. Mən torpağı bölünməyə öyrəncəliyəm, Heç qazanan görməmişəm bölənləri də... Pitsunda, 30 avqust, 1981 GÜNƏŞ GÜNÜ Əkinçi, səpinçi gününə yaxın, Dəmirçi, kömürçü gününə yaxın, Bu günü qoparaq il budağından, Elə adisinin, elə bozunun. Süpürüb qarını, silib tozunu Yuyub gözümüzdə, sözümüzdə biz Sərib qurudub da sinəmizdə biz, O günə ad verək, ad - Günəş günü, Əkək ağlımıza, yaddaşımıza. Bir gün salam verək, - İşığın aydın! Töhfəmiz olmasın işıqdan ayrı. Bir gün işıqlansın zirzəmilər də, Üzü gülər olsun gözü nəmlər də. O gün: Birinci and yeri qoy Günəş olsun, Bir yola çıxacaq iki istəyin... Son dəfə baxdığı qoy Günəş olsun Əlacsız xəstənin, ağır xəstənin. İşıq xərcləməyək cinayətlərə, İşıq xərcləməyək xəyanətlərə, Çörəyə nur qataq, suya nur qataq, Söhbətə nur qataq, Sözə nur qataq! İşıq çaparları meydanı açaq, Ulduzlar tökülsün tamaşasına. A şair, qurutma yaranı duzla, Qaralıq gətirmə sən ağ şerinə. Bir işıq ilinə gələn ulduzlar Yüz işıq ilinə dönməz yerinə. Dünyamız o qədər qatı dumanda: Gözləri tor bağlar ulduzların da. Bir günün nurunu yığsaq bir yerə, Bəs edər ən tutqun planetlərə. Bu bir gün O qədər xoş olsun, o qədər işıq O qədər mülayim, o qədər ilıq... Pis sözlər küllənsin söz küllüyündə, Pis günlər utansın pis günlüyündən... Haylayıb Nazimin cocuqlarını, Bir gün onlara da işıq içirdək. Bir gün heyrətimiz tuşlansın göyə, Dünyada nə vardır heyrətdən böyük? Qıraq raketlərin qanadlarını, Kürsüdən endirək diplomatları. Dartıb hədə-qorxu nazirlərinin Yarımçıq saxlayaq çıxışlarını, Onların parlament alqışlarını Qapıb əllərindən ütək bir anda, Bu bir gün seçici salonlarında Səssatma, səsalma nırxını alaq. Bu gün dünyamızda Bir rəngli bayraq Bir rəngli hökm olsun, Bir rəngli arzu. Nə üz cırmaqlansın, nə göz yorulsun, Qoy bu gün tərifə öyrənişənlər Günəşin eşqinə sağlıq desinlər, İmzalarla deyil, gözlə görsünlər: Ağlın duruluğu nə təhər olur, Hökmün bulannığı nə təhər olur, Günəşin işığı necə paylanır, Niyə bu işıqlar gecə paylanır? Amma ki satılır toxum yerinə... Hər günü, hər ayın kürəyində yük, Vahimə tuşlanır yerin qəlbinə. Bəşərin inadı qorxudan böyük, Təsəlli məlhəmdir insan qəminə. Deməyin boşalmaz bu dolu boşluq - Zərrəni zərrəyə düysə bu birlik. Bəlkə bu minvalla günə gün qoşub Dünyada işığı qoruya bildik. 1982
YA BAXTIM İlimdən bircə gün bağışla mənə, Ömrümün bir günü özümün olsun. Qalan günlərimi heşan eləyim, Qalan günlərimi bir ovuc darı... Bu Araz dərəsi beləcə qaldı, Alışdı iki dil suyun içində, Bir dərya su yandı iki ocaqda. Təbrizin yolları daşlıdır hələ, Yaman dərinləşdi bu dərə, yaman, - Ağlın gur selləri dibində hələ... Nə vaxt bu dərənin qumu sovrula? Nə vaxt bu dərədə nəhrə çalxana? Uzaqda mələdi bir çoban neyi... Üfüqdə günəşin dodağı qaçdı. Özümün olmayan ömür bəs elər. Ya baxtım, ömürdən bircə gün mənə... 1982
YALAN Yalan eşitmədik böcəkdən, quşdan, İnsandı insana yalan danışan... Tər axır alınının qırışlarından, Çır-çırpı kimidir ona yan-yörə, Sanki yalançılıq yarışlarında Təzəcə çıxıbdı birinci yerə. Söz dildə əsgidir, söz dildə ütü, Bu dünya önündə dəyirman pəri, Qupquru göyərdir, Yaş-yaş üyüdür - Vədli yalanları, yalan vədləri. Qora söz ən şirin kişmişdən şirin, Tökür qabağına yesən, yeməsən. Götürsən ikisi-üçü bəsindir, Bəsindir əlli il yalan deməsən. Yalandı, böhtandı sözün də qışı, Babalar yalan da ilandı deyib. Dili qulağıma yalan danışır, Gözləri: bu yalan yalandı deyir! Bəsdir bir damlası yüz qatışığa, Yalan - mürəkkəbdir, Yalan su deyil. Bəzən inanmıram düz qatışığa, Bəlkə heç doğru da doğruçu deyil. Ay babam, ay nənəm, qalxın məzardan, Kim səpdi çınqılı bu hamar düzə, Bu söz xəlbirində haram əl hardan Pıtrağı ələdi söz süfrəmizə?! Yalan ayaq tutsa düz yetməz ona, Atını dörd nala çapasıdır o. Yol tapsa ədalət salonlarına, Bir əldən yüz alqış qapasıdır o. Köçəsi deyildir günəşə, aya, Yalançı rolunda baş qəhrəmandır. Çoxu inanmasın bu tamaşaya, Bəsidir minindən biri inandı... İyul, 1982 YAZI MASAMA Biz iki ocaq kimi Sinə-sinəyə yandıq. Odumuz öpüşəndə Közümüzə inandıq. Dərd eləmə, desəm ki: Yazı masam, ölürəm! Ölə-ölə yazmıram: Yaza-yaza ölürəm... 9 avqust, 1982 BORC
Dönüb, ömrün qürubuna baxıram hərdən, Zarıdığım, sızladığım çağlar olubdu. Qələmimə, varlığıma göz yaşı həmdəm, Göz yaşımın sirdaşı da çaylar olubdu. Kədərimlə yük olmuşam bir kədərliyə, Qolsuz olub- dişləriylə qolumdan tutub. Bir sünbüldən bir sütüllük dən alım deyə- Qılçıq dartan qarışqalar əlimdən tutub. Həkim olub- çarpayımda ölüm küsdürüb, O, inama ovsun deyib, ölümə gürzə. Sinəsindən doğru donlu yalan püskürüb Gümanımı inamıma şübhəli görsə. Çağrışıma uşaq kimi yüyürən qadın, Tez ələyib, Yox eləyib dərdi-sərimi, Gözsüz olub- ürəyinin közünü qatıb, Ümid verib: necə xoşca, Necə səmimi!.. Ünvanıma yarpaq-yarpaq şerlər yağıb, Hər alqış da qələmimə bir söykənəcək! Bu torpaqdır bu gün mənim ilham çırağım, Bilməm sabah nə yazılıb, Nə söylənəcək!.. Borcu borcla qaytarmazdı bizim babalar, Yaxşılığı yaxşılığa xırdalamazlar! Bu özüldən ucalıbdı bizim qalalar, Bunu yazsa- Mənim kimi bir şair yazar. İndi mənim bir borcum var: Borclu qalmayam- Ağlar, sızlar anlarımı Yığam bir yerə, Özəyində qəlbim olan tonqal qalayam, Boz külünü yem eləyəm quduz yellərə. Ünvanımı tanımasın Qəm adlı o çən. Gündoğandan günbatana qolumu açam. Deyəm: indi qalan ömrü zərrəsinəcən, Ölümlərə Baş əymədən yaşayacağam... 25 oktyabr 1983. XƏSTƏXANA HƏYƏTİNDƏ BÜLBÜL OXUYUR Həkim dostum Cəfər Quliyevə Xəstəxana həyətində bülbül oxuyur,
Yuva qurub bir ağacın uc budağında, Layla çalır? Himn oxuyur?- Sirdən də sirdi... ...Xəstə qoca titrək qalxır öz yatağından, Bəlkə ölüm bu fürsətdə içəri girdi? Bülbül ötür, Bütün səslər kəsir səsini. Yarpaqlar da bir-birinə ehmal toxunur. ...Xəstəxana həyətində həkim gəzişir, Xəstəxana həyətində bülbül oxuyur. Bülbül ötür... Nə ayırar bülbülü çağdan? Çalağanı marıqdadır- duyur quşcuğaz. ...Gözüyaşlı qadın çıxır qonşu otaqdan, Gedən getdi... Səs ayıltmaz, haray ayıltmaz... Çalağanlar Yer üzündə səs oğruları, Sərhədlərdən sərhədlərə ölüm çəkənlər, Meşə qırıb, dağ uçurub, Çay, dəniz yarıb, Yer şarının nüvəsinə mərmi əkənlər... Çalağanlar caynağında ölkələr itər, Çalağanlar, dimdiyində qanadlı raket! Ayıq olun Əqidələr! Millətlər! Dinlər! Daha yekə vəd verəcək caynağı yekə! Məqam var ki, göz baxmasa qulaq da daşdı, Bəzən olur: ən xoş səsi səssizlik udur, Kim ümidli, Kim narahat, kimsə təlaşlı... Bülbül ötür, qəlbimizdən xəbəri yoxdur... Bu dünyadır: Biri susdu, yüzü çağlayır: Son anda da bal dadı var, havanın, suyun, Təbiətin hikmətinə qulaq bağlayın, Xəstəxana həyətində bülbül oxuyur... 29 noyabr, 1983. GETDİLƏR Mərdi yıxılmağa qoymadı mərdlər, Hayına, sayına yaraq getdilər. Namərdlər gah qara, Gah ağ yamaqdı, Yamaq yaşadılar, yamaq getdilər. Boylan günəşlərə, tüstülü bacam, Mənzil haqlamadı hər yüyrək qaçan, Bəzən gözümüzün qabağındaca Aramla gedənlər uzaq getdilər. Qapılma şöhrətlər, tapılma şanlar, Kiminə yəhərdi, Kiminə şallax. Yüzü haxlayanlar, yüzü aşanlar, Yenə də dünyadan uşaq getdilər. Torpağa yar deyən qovuşdu ona, Var sözü- keşikçi, qoşundu ona, Susan qələmi də qoşuldu ona, Vədəsiz getdilər, Üzü ağ getdilər. Sentyabr, 1983. DAŞ HARAYI Vaqif Bəhmənliyə "Xudafərin su altında qalacaq"- dedin: Yol sökməyin mübarəkdi, yoldaş mühəndis! Bir qulaq ver: o haraydı, haydı, nərədi... Daş dilini anlamazsan, ey daş mühəndis! Uçuracaq, doğrayacaq, teyləyəcəksən, Öz içinə töküləcək hər daşın qanı. Səməd Vurğun qəzəbini neyləyəcəksən, Görəndə ki, alov dili ərşə dayanıb?! Ucalanı uçurmaqda mahirdi bəşər, Əl kəsənə yaraq verir əlindən qabaq. Nə yaxşı ki, insan əli yetmir Günəşə, Yetə bilsə, min qitəyə parçalayacaq. Xudafərin söykəndiyi sahillər qaya- Dikələnə dirək olmaz, Aşana çiyin. Gözlülərin gözlərinin qabağındaca Sualı yox, cavabı yox yiyəsizliyin... Hacıleylək yuva qurub bir daş qanadda, Ana quşun bala quşa yadigarıdı, İnsan qurur, insan yıxır, Göylərin altda- Nə yaxşı ki, qurdun-quşun izləri qalır. O təbiət fəhlələri yol getmir hədər, Bir az dayan, maşın cənab, Kəfkirli harın! Düz körpünün ortasında yükləri, hələ İş vaxtları qurtarmamış qarışqaların. Bəşər oğlu, heç üzünü tutma göylərə, Allahları üşütmədi allahsızlığın: Sənsən doğan, Haqq səsinə sənsən süd verən, Sənsən əkən yer üzünə hər haqsızlığı. Bəlkə daşdan doğulubdur insanlar elə, İndi-indi çox hikməti ağlım əridir. Bəlkə sönmüş sandığımız vulkanlar elə Nə zamansa dəfn olunmuş haqq səsləridir! Su altında balıqları heyrətləndirər Yer üstündən tulazlanan abidə-daşlar. Bu heyrətlər donuqları heyrətləndirər, Bu daşların görünməmiş vulkanı başlar. Xudafərin udulsa da, udmaz səsini, O, paslı bir ox deyildi-çıxdı yayından. Qulağına daş yamansa Yer kürrəsinin, Dodaqları çat-çat olar daş harayından... 8 fevral, 1984. SƏNİN ETİBARIN... Sənin də etibarın bura qədərmiş, heyif...
Kimsə bilməz kim olub ilk yolçusu bu yolun, Xəyanət sellə yaşıd, Boranla-qarla yaşıd... Bilmirəm bu kəlamı kim yonub, Yaxşı yonub: Qohum badalağından cəllad bıçağı yaxşı! Üzünün üzü gülür, astarı qapqaradır, Orda bir ağ kölgəni Bir qara kölgə udur. Kölgələr tutaşanda təzə kölgə yaranır: Nə ülfət duyğuludur, Nə hörmət duyğuludur! Dil felə qoşulanda baş əldə diyircəkdi, Dilin behişt vədləri- Bihuşdarı olarmış. Bir qarış səddimizi gör zaman hara çəkdi... Zirvə qarı bildiyim- Güney qarı olarmış. Şərəfli tanımıram şərəf tapdaya bilə, Alçaqlardır- Alçaqlıq axtaran ucalara. Deyin ki: "göyərçindən, leyləkdən ismət dilə, Bir qəlbi viran qoyub, bir qəlbə uçanlara". Ələdim, dənələdim ötən günləri bir-bir, Harayından dikəldim: Ərlərin, ərənlərin. Bir xatirə təsbehə zor-güclə düzə bildim. Yadıma gələnləri, Yanıma gələnləri... İlk qədəmdə öpüşdü, son qədəmdə tüpürcək, Bir qeyri mükafatın olacaqmı, nə deyim?.. Peşə süpürmək isə, Axtar qızıl süpürgə... Sənin də etibarın bura qədərmiş, heyif! May-iyun, 1984. MƏMMƏD ARAZ QAYASI Bu yaxınlarda aldığım oxucu məktubunda deyilir ki, "Sarıbulaq" adlanan dərəyə gedən yolun üstündə bir sal daşa "Məmməd Araz kürsüsü" adı vermişik. Kövrəldim. Onu çoban dostumun hədiyyəsi saydım. O sal daş mənə bir qaya boyda göründü. Xəyalən o qayanın görüşünə getdim. Fərmanına, təltifinə alqış, ey çoban
Bu görüşü göydən baxan qartal da duyur- Qanadından lələk salır- Təbərrük üçün. Qabaq-qənşər qayalıqda kəklik oxuyur, Var ol səni, xallı pəri, bu təbrik üçün. Yaz dolusu, qəzəbini çiynimdə soyut, Qış sazağı, qılıncını çiynimdə gəzdir! Qara şeytan, qiyafəni yanımda soyun, Boz canavar, böyrümdəcə bala əmizdir. Fərhad külək, Yıx, yelpiyin yıxan daşları, Beyinlərdə, ürəklərdə daş yara bilək, Yuxarıdan aşağıya yağan daşları Aşağıdan yuxarıya qaytara bilək. A dağ çayı, Səs vermişdin səsindən mənə. Bir yaz günü nəfəsimdən qapdılar onu. Yumalayıb, tapdalayıb palçıq yerinə Üzü bomboz divarlara yapdılar onu. Şəhidlərin qəbri üstə yanan səsimi Yanan qandı, duyan duydu... Danan qaldımı?.. Qılıncımı bürmələyib, qalan səsimi Şəhriyara pay yolladım, bilməm aldımı? Bu daşların daş quyruğu, daş yamağı yox! İnsanlığım, daşlığıma söykən, qürrələn. Daşın daşa baltası yox, Badalağı yox. Batan səsim, bitən səsim-qaya qüllələr!.. Kürəyimdə yerin-göyün ağır yığını, Möhürlənmiş hər ucalıq yüksəliş deyil. Mən duyuram sən olmağın ağırlığını, Ey mən-qaya, mən olmaq da asan iş deyil... 25 dekabr 1986. XƏBƏRİM OLMADI Bu mənzilə necə yetdim, Vallah, xəbərim olmadı. Heçdən qaçıb, heçə yetdim, Vallah, xəbərim olmadı. Bu dağlar üzü ağdılar... Qarını pünhan sağdılar,- Qara üzlərə yaxdılar!- Yaylaq, xəbərin olmadı. Dünən özümü yormuşdum, Günəşli göydə kor quşdum... Üzü uçruma durmuşdum, Qorxaq, xəbərin olmadı. Daşda, dəmirdə yaşadım, Açıq qəbirdə yaşadım, Dəni xəlbirdə yaşadım, Torpaq, xəbərin olmadı. Bu necə dəhnə: yuyundum, Bu necə novça: üyündüm, Nə arxdı açdın, suyundan Allah, xəbərin olmadı... 1987.
VƏZİFƏ, İNSAN... Vəzifə insana şan-şöhrət deyil, İnsan vəzifəyə şöhrət olmalı. Bəxtiyar VAHABZADƏ Keçərdin göylərin yeddi qatından,
Gödənə göz dikən ağlın qudurdu, Bilmədin haqq-nahaq ata malıdır. Yıxdığın payını yıxıldı, durdu, Növbə yıxanındır-yıxılmalıdır. Yolun əvvəlində görünmür sonu, Bu gülünc sonluğa gülməzdim onda. Sağ gözün sol gözə qonşuluğunu Bilməli olsan da, bilməzdin onda. Devikmə, təntimə, özünü yolma, Yoxdu, ötürmələr, qarşılamalar. Bu həmin qatardı, həmin yolunan... Bu həmin adamlar, o qarışqalar... Özün öz gəzənin, özün itiyin, Bir daş yaddaşında izin qalıbsa, Qonşu pişiyinin, qonşu itinin Üzünə baxmağa üzün qalıbsa, Səhərlər eyvana çıxmağa qorxma, Üfüqə, Günəşə baxmağa qorxma. İndi öz hökmünlə ev dustağı sən, Üzü dönüklərə dönükdür bu xalq. Əyil, sürt üzünə bu torpağı sən, Əyilsən, bağışlar, böyükdür bu xalq. Bir dən bitirmədi öz alın tərin, Yox Günəş zərrəsi qanında, yazıq. Yazıqdı yaşmaqlı pəncərələrin, Dost əli açmayan qapın da yazıq. Bu dəniz kimliyin fərqinə varmaz, Cəmliyin, kəmliyin fərqinə varmaz. Hərdən çıx sahilə ayaq gəminlə, Su səni daşlamaz, meh səni yıxmaz. Cavanlıq dostların şeş-beş dəmində, Vəzifə dostların sahilə çıxmaz. Mənəmlik, hərislik gözdən tük qapar, İnsan alçalanda, insan enəndə. Vəzifə çapardır, kəmfürsət çapar, İnsan öz əliylə yəhərlənəndə. Vaxt olur vicdanın səsi baş yarır, Onda keçmişini çağır-gələcək. Hərdən çək özünü, Çək gözəyarı, Gör hansı tərəfin ağır gələcək... Duyarmı eyhamı söz duymaz, qalın, İnsanlıq ən qədim qoruqdu yerdə. Vəzifə itəndə insanlıq qalır, İnsanlıq itibsə-yer yoxdu yerdə! 1987.
YALANÇININ EVİ YANDI Yalançının evi yandı göz qabağında, Hamı baxdı, hamı gördü, Hamı inandı. Şübhəsi yox: ilanın da, qurbağanın da: Evdi- yandı, daşdı-yandı, Torpaqdı-yandı. Yalançının dili yandı göz görə-görə, İnanmadı dili alov yaxanlar belə. Xəbər yetdi ona töhfə dil verənlərə, İnanmadı kirpiyindən yaxınlar belə. Ağlığına inam itər dağda qarın da, Ara vuran bal qatanda şərə, qeybətə. Yalançının dili yanmaz, söz bazarında Yaxşı yalan satılarsa, yaxşı qiymətə... 24 mart, 1987. MEYMUNA ƏL ÇALMAQ ÖYRƏDƏN UŞAQ Meymuna əl çalmaq öyrətmə, bala O bir gün özünü oyada bilər. İnsan dünyasından əl çala-çala Heyvan dünyasına qayıda bilər. Yığılar başına dost-tanışları, Hər ağız açana əl çalar qonaq. Sonra bu vərdişə uyan başları Ağıllı başlardan kim ayıracaq?! Ədalı başçılar qızar-qızınar, Meymun da meymuna alçalar indi. Daş üstə kəkliyi didən quzğuna, Daş atan meymunlar əl çalar indi. Meymuna əl çalmaq öyrətmə, bala, Uşaqsan, bu ağır bir dərddi bəlkə, Palıd yarpaqları əl çala-çala Palıda əyilmək öyrətdi bəlkə. Gərnəşər ağac da, daş da, qala da, Tülkülər, dovşanlar xoşlar bu dəbi. Tikərlər fillərə yaxın talada, Çəpik qərargahı, alqış məktəbi. Nə pisdi, bu səsə qatıb səsini, Gəvəzə qarğalar tərif yazsalar. Meymun vərdişini, meymun dərsini, Ayı təlimçilər oğurlasalar... Arı balsız qalar, qarışqa dənsiz, Vaxt tapmaz ot çala çəpik çalanlar. Çətin ki, yorulsun səbri tükənsin, Meymuna əl çalmaq öyrətmə, bala! Köhnə duruşunda baxar dağ-dağa, Dağ qonşu ucaya, uca dağ deyər. Meymun küllüyündə sülək sağsağan, Qanad çalmağına əl çalmaq deyər. Birdən əl çalmağa şir payı-şillə! Meymunlar meymunluq eləsə,- azdı. Birdən bu çəpiyə şirniksə şirlər... Bir meşə qoşula bu səsə-azdı. Yaxşıya yamanlıq öyrətmə, bala! Meymuna insanlıq öyrətmə, bala! 1987.
AĞLAMA, QORXURAM Yüklə 157,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|