QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

ADAPTASİYA SİNDROMU  – orqanizmin xarici faktorların stres 

təsirinə reaksiyasını  səciyyələndirən ümumi dəyişikliklərin məcmusu, 

bax. stres. 

ADAPTİV SİSTEM  –  ətraf mühitin dəyişilmiş  şəraitinə 

uyğunlaşmağa qabil olan sistem. 

ADAPTOGENLƏR – sağlamlar üçün dərmanlar-adaptasiya 

xassələri daşıyan təbii dərman bitkiləri: yuxunu normaya salır, həyat 

tonusunu canlandırır, ekstremal şəraitdə  iş qabiliyyətini artırır, infek-

siyaya qarşı davamlılığı yüksəldir, emosional (stres) yükün qarşısını alır. 

A.-dən aşağıdakıları göstərmək olar: uzaq şərq jenşeni, çin limonniki 

(şizandra), eleuterokokku və s. Amerikanın herbalayf (Nervalife) firma-

sının hazırladığı «Kişi faktoru”» və  «şizandra»” preparatlarının 

hazırlanmasında bu bitkilərdən istifadə edilmişdir. 

ADRENALİN – böyrəküstü vəzinin hormonu, oksigendən istifadəni 

və arterial təzyiqi yüksəldir, maddələr mübadiləsini stimullaşdırır. 

ADSORBSİYA – qaz və ya məhluldan hər hansı maddənin maye və 

ya bərk cismin (adsorbentlərin) səth təbəqəsi ilə udulması prosesi. Ha-

vaya qarışmış xlor qazını aktiv kömürün udması A.-ya misal ola bilər. 

A. dərəcəsi götürülən adsorbentin xassələrindən, A. edilən maddənin 

təbiətindən və temperaturundan asılıdır. Temp-r yüksəldikcə A. 

zəifləyir. A. hava və qazların təmizlənməsində (məs.  əleyhqazda), tez 

uçan məhsulların (benzin, efir, ətriyyat) udulmasında, bioloji aktiv 

maddələrin (vitamin, ferment, antibiotik və s.) alınması və təmizlənmə-

sində, poliqrafiya, radioelektronika və s-də  tətbiq olunur. A. hadisəsi 

---

 

8 

 

təbiətdə geniş yayılmışdır.