Diabetik nefropatiya — buyraklarning shikastlanishi, dastlab mikroalbuminuriya, keyin proteinuriya ko’rinishida. Surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanishiga olib keladi.
Diabetik artropatiya — bo’g’imlarda og’riq, «qarsillash», harakatning cheklanishi, sinovial suyuqlik miqdorining kamayishi va uning yopishqoqligi ortishi.
Gangrena — angiopatiya natijasida qon aylanishi buzilishi kuzatiladi. Uzoq vaqt davom etgan hollarda qo’l-oyoqlarda gangrenalar yuzaga kelishi mumkin. Bu qaytarilmas jarayon bo’lib, shikastlangan qism amputatsiya qilinishi talab etiladi.
Qondagi yuqori glyukoza zarari Giperglikemiya qancha uzoq davom etsa, kasallik shuncha og’ir kechadi. Bu organizmni qondagi glyukoza miqdorini kamaytirish uchun qo’llaydigan mexanizmlari tufayli sodir bo’ladi, ular:
Glyukozani yog’larga aylantirib saqlashi, natijada semirish yuzaga keladi;
Hujayra qobig’ini «glikolizlash», ya’ni qobiq tarkibidagi oqsillarga qand aralashishi;
Glyukozani sorbitol parchalash funkisyasi faollashishi. Buning natijasida zaharli moddalar paydo bo’ladi va nerv hujayralari shikastlanadi;
Katta va kichik qon tomirlarini shikastlanishi. Bu oqsilning glikosilatsion progressiyasi va xolesterin to’planishi natijasida sodir bo’ladi. Natijada mikroangiopatiya yuzaga keladi.
Shu tariqa kasallik vaqt o’tishi bilan deyarli barcha organlarning shikastlanishiga olib keladi.
Oldini olish Afsuski, ko’p holatlarda birinchi turdagi diabetni oldini olish murakkab vazifadir. Chunki uning asosiy sabablari irsiy omillar va kichik viruslar sanaladi. Lekin kasallik hammada ham rivojlanavermaydi. Olimlar ko’krak suti bilan ko’proq oziqlangan bolalarda qandli diabet kamroq uchrashini ta’kidlashadi, ammo bu hali isbotlanmagan.
Ikkinchi turdagi diabetda esa umuman boshqacha holat. Chunki u noto’g’ri ovqatlanish va hayot tarzi natijasida shakllanadi, shuning uchun profilaktik chora-tadbirlarni qo’llasa bo’ladi, demak:
