Psixologik maslahat

TURLI YOSH DAVRLARIDA PSIXOLOGIK MASLAHATLAR BERTSH

Psixologik maslahat bilan murojaat qilgan ishlarni kundalik sifatida yozishga to‘xtalib o ‘tam iz. Bu usulda kim murojaat qilgani m aslahat berish zarurboMgan bolaning shaxsiy-hissiy xususiyatlari keltiriladi. Masalan: Odina S. bilan boMgan maslahat berish jarayoni qisqartirib beriladi. O dina to ‘liq oilada yagona farzand. Qizning onasi m aslahat berishga q izning parishonxotirligi, o ‘zini tu ta olm asligi, sekin harakat qilish, yangi narsani idrok qilishda farosatsizlik va boshqa xislatlaridan nolib, murojaat qiladi. Qizning onasi maktabdagi qiyinchiliklar, ayniqsa, matematikada, um um an hayotda kelajakda qiynalishi mumkinligi uchun kuchli xavotirlanadi. Hozirgi vaqtdagi o‘rtacha bilim darajasiga ona bilan har kuni tinmay shug‘ullanish orqali erishgan. U 4 yoshida o'qishni o ‘rganib oigan. Onasi xavotirlanishiga qaram asdan, qizni tekshiruvdan o'tkazish bolaning bilish taraqqiyotining umumiy darajasi, fikrlash, nutqi, s a b a b - o q i b a t n a t i ja la r in i o ‘ rganish va b o s h q a la rd a yosh norm alarining yuqori ko‘rsatkichini ko‘rsatdi. Shu bilan bir vaqtda qizcha keng xayol yurita olish, o ‘yin faoliyati va badiiy iqtidorlilik ( rasm chizishda va plastilin yasash) yaxshi rivojlangan. Qizcha yum shoq, ko‘ngilchan xarakterli b o l ib , oilada va bog‘chadagi o ‘rtoqlari bilan birxil, nizolarsiz munosabatga kirishardi. Shu bilan bir vaqtda shaxsiy-hissiy sohada o ‘ziga ishonchsizlik, xavotirlanish, xafa b o ‘lib qolishlik kabi xislatlar ko'rindi. Odinaning onasi qizi haqida yozgan inshosida: «Urishish mumkin emas, darrov yigMashga tushadi, - deb yozadi. - Ba’zan kechalari qo‘rqib chiqadi, kayfiyati
tushib ketgan bo‘ladi».
B o ‘lishi m u m k in bo M gan sabablarni tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, bu yerda asosiy o 'r inni ona va qizning shaxs va xarakter xislatlarida ifodalangan farqlar rol olynagan, ya’ni onasi - hissiy, ochiq, harakatchan boMsa, qiz esa - aksincha ichimdagini top deydigan boMgan. Qizning sekin harakat qilishidan, onasi uni befarosat deb hisoblagan.
Shunday qilib, onaning nolishi tasdiqlanmadi, uning vaziyatdan
nolishi asossiz b o ‘lib chiqdi. M uam m oning asosiy sababi qizning
individual xususiyatlari va ota- onasi to m o n id a n ana shunga m os ravishda m unosabatda bo‘lmasligi bilan bog‘liq. Uch yildan s o ‘ng bu qizdan xabar olganimizda, u m aktabda a ’lo bahoga o ‘qiyotgani, oiladagi m unosabati yaxshiligining guvohi b o ‘ldik. O n asin in g so‘zlariga qaraganda, psixologik m aslahat berish bolaning aqliy yetishmovchiligi haqida gum onni u m u m a n yo‘qotdi. Keyinchalik esa qiziga b o ‘lgan m u n o sa b a tn i a s t a - s e k i n o ‘z g a r t i r i s h g a , xarakterining o ‘ziga xos yaxshi fazilatlarini ko‘rishga, uning sekin harakat qilishlarini xotirjam bardosh berishga yordam berdi. Bu holda o ta - o n a n in g bola psixik taraq q iy o t i norm alari haqidagi yuqoridagi mos bolm agan tasavvur h a m m a ’lum o ‘rin egallaydi.

Bolaning maktabda o‘qíshida yetuklik darajasini aniqlash metodlari

Psixologik maslahat berish h ar b i r yosh davrida o ‘ziga xos boMadi. Bolaning maktabda t a ’lim olishga yetuklik darajasini aniqlash metodikalariga to ‘xtalib o ‘tam iz . Bolalar bilan dastlabki tanishish uchun Kern-Yirasekning testi qulaydir.
Test 3 topshiriqdan iborat.
1-topshiriq — erkak kishining rasm ini chizish. 2 - topshiriq — harflarni yozish.
3 -topshiriq - nuqtalarguruhini chizish.
H ar bir topshiriq natijalari 5 baholi tizim b o ‘yicha baholanadi. (i — yuqori baho, 5 —quyi baho). So‘ngra uchala topshiriq natijalari qo'shilib um um iy baho hisoblanadi. U chala topshiriq natijalari b o ‘yicha 3 d a n 6 bahogacha o ig a n b o la la rn in g t a ra q q iy o t i o ‘rtachadan yuqori hisoblanadi. 7 b ah o d an 11 bahogacha o ‘r tacha va 12 bahodan 15 bahogacha no rm ad an past deb hisoblanadi. 12— 15 baho oigan bolalarni chuqur o 'rg an ish , tekshirish zarur, ular orasida aqlan nosoglom bolalar boMishi m um kin. Shu bilan bir vaqtda, shuni nazarda tutish zarurki, ushbu guruhdagi bolalarni keyin ch a l ik c h u q u r te k s h i rm a s d a n tu r ib , ularn i p ast, quyi rivojlangan, maktabga tayyormas guruhga q o ‘shish kerak emas. Yirasekning fikricha, test bo‘yicha yaxshi natija olish bu - m aktabda yaxshi o ‘zlashtirishning nisbatan ishonchli asosidir, lekin y om on natija maktabga tayyor emaslik, y om on o ‘zlashtirish haqida xulosa


chiqarishga ishonchli asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin emas.
Testdan foydalanish b o ‘yicha qollanm a: bolaga test varaqasi beriladi. Varaqaning ustki betida bolaning ismi, familiyasi yoziladi. Pastki qismidaerkak kishining rasmini chizish uchun joy qoldiriladi.
Varaqaning ichkarisida, yuqori chap tarafda harflar yozilgan b o ‘ladi. Quyi ch ap qism ida - nuqtalar guruhining namunasi beriladi. 0 ‘ng t a ra f esa bola nam unani yozish uchun b o ‘sh qoldiriladi. Qalamni 2 qoMdan ham baravar uzoqlikda qo‘yiladi (agar bola chapaqay b o ‘lsa, yozib qo'yiladi).
1-topshiriqqa qo'llanm a: Bu yerda qandaydir erkak kishining rasm in i chizish ( h a r b i r bolaga k o 'r satilad i) . 0 ‘zing chiza o lg a n in g c h a c h iz , d e b k o 'r sa t i la d i . B o sh q a hech q a n d a y tushuntirish, yordam, rasmning xatolariga va yetishmovchiliklariga diqqatini qaratish ruxsat etilmaydi.
Erkak kishining rasm i chizib bo Mingach, bolalarga endi
varaqning ichki qismini ochinglar deyiladi va ikkinchi topshiriq tushuntiriladi. Bu yerga qara, bu yerda nimadir yozilgan. Sen hali yozishni bilmaysan, lekin shu so‘zlarni yozishga harakat qilib ko‘r, balki senda ham xuddi shunday chiqar, yaxshilab qarab chiq va m ana bu bo‘sh joyga xuddi shunday qilib yoz. Bironta gapni yozish taklif qilinadi.
Masalan: Bu olm ani ol.
3-topshiriqqa q o ‘llanma: By yerda nuqtalar chizilgan. M ana bu yerga ularni xuddi shunday qilib chizishga harakat qilib ko‘r.

Bola topshiriqni bajarayotgan vaqtda, uning harakatlari haqida qisqacha yozib borish kerak.

Test natijalarini baholash.