52
1989 yil – davriy inspektorlik nazorati tarkibiga neytrallashtirishni nazorat qilish
vositalarini kiritildi;
1990 yil - avtomobillardan chiqadigan ishlatilgan gazlar tarkibidagi
SO
miqdori
uchun me‘yorlar qat‘iylashtirildi. Yangi avtomobillarni sinash uslublariga tuzatishlar
kiritildi;
1997 yil – dizel dvigatellaridan chiqadigan ishlatilgan gazlar tarkibidagi zaharli
moddalar miqdorini baholashning yangi uslubi joriy qilindi [30, 10 b].
1.6-rasmda keltirilgan ma‘lumotlar belgilangan tadbirlarni
amalga joriy qilish
miqyoslarining butun tizim ish ko‘rsatkichlariga ta‘sirini ham yaqqol namoyon qiladi.
Haqiqatdan ham, butun parkka taaluqli bo‘lgan tadbirlar (masalan, ekspluatatsiya
qilinayotgan avtomobillardan chiqadigan ishlatilgan
gazlar tarkibidagi
CO
miqdori
uchun me‘yor joriy qilish – rasmdagi 3 egri chiziq) minimal muddat davomida o‘z
samarasini ko‘rsatgan. Faqat yangi avtomobillardan chiqadigan ishlatilgan gazlar
tarkibidagi
NOx
miqdori uchun me‘yorlarni joriy qilish (rasmdagi 2 egri chiziq), 10-
12 yildan keyingina o‘zining sezilarli samarasini bergan va u avtomobil parkini engil
avtomobillar bilan to‘ldirishning yillik jadalligi 6-7 %
etganda amalga oshishi
keltirilgan.
Qarorni qabul qilish va uni amalga oshirish muddatlari orasidagi vaqt ortiqcha
cho‘zilib ketsa axborot etishmovchiligi yuz beradi va u
tizimning prognozlanadigan
ko‘rsatkichlariga ma‘lum talablar qo‘yadi.
Natijalarni ya‘ni tizimning maqsadlarini, ularga erishish
muddatlarini belgilash
yoki prognozlashni nuqtali baholamasdan (1.7-rasm, a), balki oraliqli baholash
6
ni
qo‘llash zarur bo‘ladi (1.7-rasm, b).
6
Nuqtali baho – aniq son qiymatiga ega bo‘lgan baho. Oraliqli baho – qiymatlarning oraliqlari bilan beriladigan baho,
bund baholanayotgan parametrning haqiqiy qiymati ushbu oraliqning ichida joylashadi (tadqiqotchi
tomonidan
belgilangan ehtimollik bilan) [26].
МК
МК
1
МК
vaqt
vaqt
а)
b)
МК
2
ΔМК
МК
1
1
2
t
1
t
1
Δt
t
2
53
1.7-rasm. Dasturlar va maqsad me‘yorlarini amalga oshirish vaqtlarini baholash
sxemasi:
MK – maqsadning miqdoriy tavsifi; MK
1
, MK
2
va t
1
, t
2
– maqsad va vaqtni nuqtali
baholash; ΔMK va Δt – maqsad va unga erishish vaqtini intervalli baholash; 1 – optimistik
baho; 2 – pessimistik baho.
Tizimni rivojlantirishning mumkin bo‘lgan eng chetki variantlarini (pessimistik
va optimistik) qayd etish juda muhim, chunki: a) katta
tizimlarning rahbarlari
pessimistik vaziyatga tayyorlanishlari mumkin; b) ushbu
vaziyatlar yuzaga kelgan
taqdirda harakat rejasiga ega bo‘lish zarur.
Dostları ilə paylaş: