O’zbеkistоn rеspublikasi оliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi buхоrо davlat univеrsitеti

10.4-rasm. Kichik hajmli boigaz olish uskunasi 

---

243 
−
xo’jalikning kunlik chiqindisi hajmidan kelib chiqib, bioreaktor 
hajmini tanlash; 
−
biogaz uskunasiga aralashmani yuklash va quyib olish uchun 
mos keladigan joyni tanlash; 
−
bioreaktordan aralashmani quyib olish uchun qulay bo’lgan 
holdagi quyish, yuklash quvurlarini tanlash va o’rnatish; 
−
so’ngra yuklash idishi va biogaz yig’iladigan moslamani 
tanlash va yig’ish; 
−
bioreaktorning germetikligini tekshirish, bo’yash va issiqlikdan 
ajratilganligini ta’minlash zarur. 
Aralashmani qo’lda quyish va aralashtirishga hamda bioreaktor 
ichida aralashmani qizdirishga ixtisoslashtirilgan biogaz uskunasi 
quyidagi jihozlardan tashkil topgan: 
1.
Reaktor; 
2.
Yangi xomashyolarni yuklash uchun idish; 
3.
Biogaz chiqish qurulmasi; 
4.
Yangi suyuq go’ng yuklash qurilmasi. 
Qurilmani o’rnatish tartibi: 
1.
Xo’jalikda to’plangan bioaralashma miqdorini aniqlash; 
2.
Reaktordagi kerakli hajmni aniqlash; 
3.
Qurilma joyini aniqlash; 
4.
Reaktor uchun kerakli materiallarni tayyorlash; 
5.
Kiritish va chiqarish quvurlarini tekshirish; 
6.
Reaktorni o’rnatish; 
7.
Yuklash idishini tayyorlash; 
8.
Gaz chiqarish quvurini o’rnatish; 
9.
Xomashyo idishi uchun qopqoq tayyorlash; 
10.
Reaktorning germetikligini tekshirish;
11.
Bo’yash va issiqlikdan ajratish materiallarni o’rash; 
12.
Biogaz qurilmasini ishga tayyorlash. 
Qurilmani yasash uchun tayyorgarlik ishlari. 
Biogaz qurilmasi uchun joy tanlashda quyidagi omillarni hisobga 
olish kerak:
 
Maydon tanlash, yashash joyidan uzoq yoki yaqinligini hisobga 
olish, go’ng chiqadigan joyni o’rganish, hayvonlar boqiladigan joyni 
o’rganish, xomashyo saqlanadigan va ular yuklanadigan reaktorni 
imkon darajasida chuqurlikda joylashtirishga harakat qilish kerak.
 

---

244 
Bunda haroratni boshqarish oson, issiqlikdan ajratuvchi 
materiallar (qum va tuproq)dan foydalanish qulay, issiqlikni rostlash 
materiallari arzon va qulay bo’lishi lozim. Bunday materiallarga 
somon, qum, shlak va quruq go’ng kiradi (10.5-rasm). Bu materiallar 
qavatma-qavat joylanadi, avval somon sepiladi, qum tuproq yoki soz 
tuproq, reaktorning yuqori qismigacha shunday sepiladi. Keyin soz 
tuproq bilan shlak aralashmasi quyiladi, bunda aralashma qalinligi 300
mm
dan kam bo’lmasligi kerak. Yer bilan himoya o’rtasi polietilen 
bilan qoplanadi.