O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent Moliya instituti Islomov A. Egamov E

 
19

---

2 – mavzu. O’rta asr davridagi iqtisodiy ta’limotlar 
 
R E J A: 
1. O’rta asr davridagi iqtisodiy qarashlarning o’ziga xosligi. Arab 
mamlakatlaridagi iqtisodiy g’oyalar. 
2. O’rta Osiyodagi iqtisodiy qarashlar: 
a) 
Forobiy; 
b) Ibn Sino; 
v) Yusuf Xos Hojib; 
g) Amir Temur; 
d) 
Navoiy. 
3. G’arbiy Evropadagi iqtisodiy g’oyalar. 
 
1. O’rta asr davridagi iqtisodiy qarashlarning o’ziga xosligi 
Arab mamlakatlaridagi iqtisodiy g’oyalar 
 
O’rta asr davriga (feodalizm) kelib iqtisodiy hodisa va jarayonlarni 
ancha to’g’ri aks ettirgan iqtisodiy g’oya va nazariyalar shakllandi va 
rivojlandi. Ular o’sha davrdagi ijtimoiy, iqti-sodiy rivojlanishidan kelib 
chiqqan holda o’ziga xos xususiyat kasb etadi. Bunday xususiyatlardan 
biri, eng avvalo, iqtisodiy g’oya va nazariyalarda diniy qarashlarning 
ustunligidir. O’sha davrda xo’jalik hayotidagi diniy-axloqiy me’yorlar, 
ularning bozor iqtisodiy munosabatlari va ijtimoiy tizimda demokratik 
ta-moyillarning o’rnatilishiga to’sqinlik qilishi yangi iqtisodiy g’oya, 
nazariyalarning din “pardasiga o’rab” berilishiga sabab bo’lgan. 
O’rta asr natural xo’jalik turi yoki feodalizm Sharqdagi bir qator 
mamlakatlarda III – VIII va Evropadagi mamlakatlarda V – XI asrlarda 
o’rnatildi. Ushbu davrning boshidayoq siyosiy hokimiyat va iqtisodiy 
qudrat oqsuyaklar va cherkov xodimlarining qo’lida bo’lgan, ular goh 
ochiq, goh yashirin tarzda tovarli iqtisodiyot ko’lamining va 
sudxo’rlikning kengayish moyilligini qoralagan. 
Arab mamlakatlarida feodal munosabatlarning shakllanishi, 
ijtimoiy-iqtisodiy hayot sharoitini to’g’ri aks ettiruvchi iqtisodiy 
qarashlarning kelib chiqishi yangi islom dinining paydo bo’lishi bilan 
bevosita bog’liq. Ana shunday iqtisodiy fikr va ko’rsatmalar islom 
dinining muqaddas kitobi –