Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
5.2.5. Darsni psixologik tahlil qilish 
Darsni psixologik tahlil qilishning asosiy maqsadi oʻqitishda psixik 
moment 
(ruhiy 
lahzalar) 
ni 
qoʻllashdagi 
muvaffaqiyat 
va 
muvaffaqiyatsizliklarning sababini aniqlash, tasodifiy yutuqdan, shuningdek, 
oʻqituvchi tomonidan koʻzlangan hamda tayyorlangan muvaffaqiyat garovini 
ajrata bilishdir. 
Darsni psixologik tahlil qilayotib, praktikant quyidagi lahzalarga diqqatini 
qaratishi lozim. 
 

---

294 
I. Darsning psixologik maqsadi: 
1. Mazkur predmet boʻyicha darsning psixologik maqsadga yoʻnalganligi: 
oʻqituvchi psixologik muammoni hal qilishni istiqbol rejasiga ega ekanligi; 
talabalar tomonidan bilimlarni, uquvlar va malakalarni egallanishi, bilishga 
qiziqishlarni shakllantirish, faol, mustaqil, ijodiy tafakkurni rivojlantirish, ularni 
aqliy faoliyat usullari bilan qurollantirish, yuksak ahloqiy his – tuygʻular, 
e’tiqod, dunyoqarash, nafosatni tarkib toptirish kabilar. 
2. Darsda qoʻllaniladigan psixologik – pedagogik ta’sirning ayrim 
vositalari, metodlari, usullari ta’limning yaxlit uslubiga qoʻyilgan psixologik 
maqsadga qay darajada javob bera olishligi. 
II. Dars uslubi. 
1. Darsning tuzilishi va mazmuni qay yoʻsinda rivojlantiruvchi ta’lim 
prinsiplariga javob bera olishi: 
a) talabalar tafakkuri va xotirasiga tushadigan bilimlar koʻlamining oʻzaro 
nisbati; 
b) talabalarda tiklovchi va ijodiy faoliyatning oʻzaro nisbati; 
v) tayyor (oʻqituvchi ma’ruzasidan, oʻquv qoʻllanma va darslikdan 
egallangan) 
va 
mustaqil 
izlanishlar 
natijasida 
olingan 
bilimlarni 
oʻzlashtirishning oʻzaro nisbati; 
g) muammoli oʻqitishning qaysi tarkibiy qismi oʻqituvchi tomonidan, 
qaysilari esa talabalar tomonidan (kim muammo qoʻyadi, kim uni hosil qiladi, 
kim uni yechadi) bajariladi; 
d) talabalarni faoliyatga kirishga undash va yoʻnaltirish, goho majbur 
qilishning oʻzaro nisbati (amalga oshirilgan ish yuzasidan ijobiy his – tuygʻu 
qoʻzgʻatuvchi sharh, qiziqishni jadallashtiruvchi ustanovka (koʻrsatma), 
qiyinchiliklarni yengish uchun irodaviy zoʻr berish, irodaviy aktni idora qilish 
va shu kabilar). 
2. Oʻqituvchining oʻz – oʻzini boshqarish (uyushtirish) xususiyati:
1) oʻqituvchining darsga tayyorgarlik darajasi (material mazmunining 
egallanganligi, darsning psixologik maqsadini anglash, uni amalga oshirishga 
nisbatan ichki tayyorgarlik); 

---

295 
2) ta’limda oʻqituvchining ishchanlik kayfiyati (faoliyatni amalga 
oshirishga shayoligi, hafsalaligi, tirishqoqligi, qoʻyilgan maqsadni amalga 
oshirishga intiluvchanligi, pedagogik topqirligi va hokazo); 
3) 
oʻqituvchining pedagogik nazokati (odobi) – pedagogik 
nazokatlilikning (takt) koʻrinish holatlari, odoblilik yoki nazokatdan chetlashish 
lahzalari; 
4) auditoriya yoki guruhdagi psixologik muhit (oʻqituvchi qanday qilib 
talabalarning oʻzaro samimiy, quvnoq, hamdardlikka moyil muloqot holatini 
(muomala) hamda ishchanlikning muayyan darajasini ushlab olish qobiliyati).