15
Po‘latning tarkibida qo‘shimcha sifatida har doim kremniy (0,1
– 0,35%), marganes (0,35 – 0,7%), oltingugurt (0,08 – 0,05%),
fosfor (0,03 – 0,05%) bo‘lib, ular po‘latning xususiyatiga har
xil ta’sir ko‘rsatadi. Po‘latni eritish
vaqtida unga oz miqdorda xrom,
nikel, mis aralashib ketadi. Po‘latda bundan tashqari oz miqdorda
vodorod (0,001%), azot (0,001%) va kislorod (0,01%) bo‘ladi.
Bu gazlar ko‘rinmaydigan (yashirin)
aralashmalar deb ataladi,
ular po‘latning sifatini pasaytiradi.
Xrom, nikel, molibden, vanadiy, volfram,
alyuminiy,
marganes, kremniy va boshqa elementlar har xil nisbatda va miqdorda
po‘latning sifatini oshirish hamda legirlash uchun qo‘shiladi.
Neftni qayta ishlash korxonalari jihozlarining
konstruksiyalari
uchun sifatli po‘latdan foydalaniladi. Ular, o‘z navbatida,
uglerodli past legirlangan va legirlangan po‘lat deb ataladi.
Po‘latning markasini tanlashda ko‘pgina
omillarni hisobga olishga
to‘g‘ri keladi. Bularning orasida eng muhimlari,
jihozning devorini
ekspluatatsiya qilish davridagi maksimal va minimal haroratidir,
chunki po‘latning mexanik xususiyatlari
yuqori va past haroratda
keng o‘lchamda o‘zgaradi.
2.1.1. Po‘latning yuqori haroratdagi holati
Yuqori haroratda po‘latning
oquvchanlik chegarasi pasayadi,
shuning uchun mumkin bo‘lgan kuchlanish normal sharoitdagiga
qaraganda kam bo‘lishi kerak.
Uglerodli po‘latga haroratning ta’siri 1-
jadvalda keltirilgan
(po‘latning mexanik xususiyatini bildiruvchi kattalik 200°C da 100%
deb qabul qilingan).
1- jadval
k
i
n
a
x
e
Dostları ilə paylaş: 
