Ortopedi kliNİĞİ hemşİrelik rehberi

Belirti ve bulgular

• Nabız alınamaması,  tırnaklarda kapiller dolum yetersizliği

• Ciltte solukluk, siyanoz ya da soğukluk

• Ağrı, şişlik ve alçı periferinde ağrılı ödem

 Hemşirelik bakımı 

• Komplikasyonlar gözlenir. 

• Herhangi bir bulguda doktora haber verilir.

• Ağrı dolaşım bozukluğunun başlıca belirtisi olduğundan ağrı kesici verilmeden 

önce ağrı tanımlaması yapılır.

54

Alçılı hasta bakımında

• Hastanın alçıya uyum sağlaması

• Beslenmesi

• Hareketsizlik nedeniyle oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi 

• Alçı bakımının öğretilmesi

• Hareketsizlik nedeniyle oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi 

• Rehabilitasyon yer alır.

TRAKSİYONDAKİ HASTA BAKIMI  

Temel Amaç;  gelişebilecek komplikasyonları önlemektir. Traksiyon 

uygulanmadan önce hastayı fiziksel ve psikososyal olarak hazırlamak gerekir. 

İşlem öncesi hastanın nörovasküler durum değerlendirilmesi yapılır. 

Hemşirelik bakımı 

Gelişebilecek komplikasyonlara göre yaklaşım gerektirir.

• Kontraktür ve deformitelere yönelik egzersizlerin fizyoterapist yardımı alınarak 

yaptırılması

• Konstipasyona yönelik; kontrendike değilse günde 1,5-2 lt sıvı alımının 

sağlanması   

• Aktif pasif hareketlerin fizyoterapist işbirliği ile yaptırılması

• Sürgü kullanımına teşvik edilmesi

• Diyetteki lifl i gıdaların artırılması

• Üriner staz, üriner enfeksiyon, böbrek taşları için sıvı alımının artırılması

• Kateterizasyondan kaçınılması

• Kateterizasyon ve sonrasında aseptik koşullara dikkat edilmesi

• Dolaşım bozukluğu ve tromboembolide düzenli egzersizler yaptırılması

• Elastik bandaj ve emboli çorabı kullandırılması

• Yeterli sıvı alımının sağlanılması

• Mental sistemle ilgili komplikasyonlara yönelik tedavi ve uygulamalar hakkında 

bilgi verilmesi

• Hasta ve ailesiyle olumlu ilişkiler kurulması

• Traksiyonlu hastada enfeksiyonu önlemek için kendi bakım planına mümkün 

olduğunca katılımını sağlanması 

• Hastanın genel temizliğine dikkat edilmesi

• Yatak takımlarının temizliğinin sağlanması.

55

Traksiyonla tedavide;

Uzun süre yatağa bağımlı olmak,  hastada depresyona ve duygusal 

dengesizliklere neden olabilir. Bunu önlemek için;

• Hasta odasında radyo ve TV bulundurulur. 

• Hastanın yatağı pencere kıyısına konabilir.

• Hastanın sık ziyaret edilmesine izin verilir.

• Hastanın çevresini görebilmesi için belli yerlere ayna yerleştirilebilir.

• Hasta,  kendi bakım aktivitelerine katılması için desteklenir.

• Hasta ortaya çıkabilecek sorunlar hakkında bilgilendirilir.

• Yapılması gereken uygulamalar ve önemi hakkında bilgilendirilir.

• Beslenmesi hakkında ve psikolojisi hakkında bilgilendirilir.

Yatak istirahatının zararlı etkileri ve hemşirelik girişimleri

Yatak istirahatının süresi uzadıkça sistemler üzerinde olumsuz etkilerine 

bağlı çeşitli komplikasyonlar meydana gelir. Bu komplikasyonlar iyileşmeyi 

geciktirdiği gibi kalıcı bozukluklara neden olabilir. 

A.Hareketsizliğin Deri Üzerine Etkisi

Devamlı yatma sonucu vücudun belli yerlerinde fazla basınç ile birlikte derinin 

beslenmesinin engellenmesi dekibütüs adı verilen yatak yaralarına neden olur. 

Bazı durumlarda yatak yaralarının açılması kolaylaşır. Bu durumlar:

• Fazla kilo (obezite)

• Zayıfl ık

• Sedasyon 

• Paralizi

• Ödem

• Yetersiz beslenme 

En sık kemik çıkıntılarının olduğu yerlerde meydana gelir. Bu yerler; başın arka 

kısmı, kürek kemiklerinin çıkıntıları, krista ilyaka, sakrum, dirsekler, topuklar, avuç 

ayalarıdır.

Hemşirelik Girişimleri

Yatak yaralarının oluşması iyi bir hemşirelik bakımı ile önlenebilir.

• Hastanın pozisyonu iki saatte bir değiştirilir. Hastanın durumuna göre 

pozisyonu daha sık değiştirilebilir.

• Kemik çıkıntılarının olduğu yerler her gün gözlenmelidir. Basınç noktaları 

adı ile bilinen bu bölgeler sırt üstü pozisyonda; kürek kemikleri, ayak kemik 

56

köşeleri, sakrum, topuklar, dirsekler ve başın arkasıdır. Yanateral pozisyonda 

basınç noktaları ise, diz, torakanter, kostalar, akromiyon(omuz başı) ve kulak 

kepçesidir. Bu bölgelere her gün masaj yapılmalıdır.

• Battaniye ve örtülerin basınç yapmaması için ayak tahtası, kafes kullanılmalıdır.

• Cildi daha çok kurutacağı için alkolle masaj yapmaktan kaçınılmalıdır.

• Hastanın hareket isteğini azaltacağı için trankilizan ve sedatifl erin 

kullanılmasından kaçınılmalıdır.

• Hastanın yeterli beslenmesi ve sıvı alımı sağlanmalıdır.

• Hastanın derisi daima temiz ve kuru tutulmalı, çarşafl arı kırışıksız olmalıdır.

• Hastaya ve yakınlarına sık sık pozisyon değiştirmenin, masajın ve egzersizlerin 

önemi anlatılmalıdır.

• Hastada dekübit açıldıysa:

o  Yara üzerindeki her türlü basıncı kaldırarak kan dolaşımı sağlanmalıdır.

o  Bölgeye gelen kan akımını engellediği için yara çevresine simit konulmaz.

o  Yara daima temiz ve kuru tutulmalıdır.

o  Bölgeye kan akımının sağlanması için bölgenin etrafına masaj yapmak, 

sık pozisyon değiştirmek, varsa bölgedeki enfeksiyonun tedavi edilmesi ve 

doku iyileşmesini hızlandıran bol proteinli ve bol vitaminli diyet verilmesi 

gerekmektedir.

o  Yaranın pansumanı aseptik tekniğiuygun olarak yapılmalıdır. Pansuman 

sırasında serum fizyolojik veya antiseptik solüsyonlar kullanılabilir.

o  Pansuman sırasında ölü dokular mutlaka temizlenmelidir. Çünkü nekrotik 

dokuların altında enfeksiyon gelişebilir.

o  Özel bir plastik maddeden yapılmış içi su veya hava dolu olan yatakların 

kullanılması, vücut ağırlığını, yatağa temas eden tüm yüzeye eşit olarak dağıttığı 

veayrıca su veya hava yatağın içinde hareket edip masaj etkisi sağladığı için 

yatak yaralarının açılmasını önlemektedir.

o  Günümüzde yatak yaraları için hazır ürünler mevcuttur. Kullanılmaya hazır 

pansuman ve bakım malzemeleri, jel ve deriye yapışan koruyucu tabakalar 

halinde bulunmaktadır.

B. Kas-İskelet sistemine Etkisi

Yatak istirahatının kas ve iskelet sistemine ilişkin olumsuz etkileri şunlardır:

• Kuvvetsizlik

• Sırt Ağrıları

• Kontraktürler

• Osteoporoz

57

Hareketsizlik hem adalenin gelişmesini, hem de yeterince beslenmesini 

engeller. Günde birkaç kasılma kasın gücünü ve kuvvetini korumasına 

yardımcı olur, fakat kas kullanılmaz ise zamanla gücünü ve kuvvetini kaybeder. 

Kuvvetsizlik ve sırt ağrıları giderek kas atrofisi ile sonuçlanır. Eklem hareketlerinin 

kısıtlanması ve eklem çevresindeki dokuların kısalması sonunda el bileği 

düşmesi, ayak bileği düşmesi ve kontraktürler gelişir. Kemiklerden kalsiyum 

çekilmesiylede osteoporoz gelişir.

Hemşirelik Girişimleri

• Hasta sınırları dâhilinde hareket ettirilmelidir. 

• Yatak sert ve düzgün olmalıdır.

• Hastaya sık sık masaj yapılmalıdır.

• Kas ve eklemlere egzersiz yaptırılmalıdır.

• Hastanın yatış pozisyonu iki saat arayla değiştirilir. Eğer hasta hemiplejili ise 

hemiplejik tarafı üzerinde 20-30 dakikadan daha uzun süre yatırılmamalıdır.

• Yatak içinde aktif ve pasif hareketler yaptırılmalıdır.

• Ayak düşmesini önlemek için ayak tahtası kullanılmalıdır. Ayak, bacak ve 

kalçanın dış rotasyon kontraktörünü önlemek için ayak, bacak ve kalça kum 

torbalarıyla desteklenmelidir.

• Osteoporoz kemiğin daha kolay kırılmasına neden olur. Bu bakımdan eklem 

ve adalelere yaptırılan tüm egzersizler osteoporoz ve kolay kırılmaları da 

önleyecektir.

C. Kardiyovasküler Sisteme Etkileri

Yatak istirahatı kas ve kemiklerin dinlenmesini sağlarken kalbin yükünü 

arttırır. Yatak istirahatında damarlarda vazodilatasyon gelişir, kişi birden ayağa 

kalktığında damarlar vazokonstrüksiyona geçemez, kan periferde, kanın için 

organlarda toplanır ve kalbe venöz dönüş azalır, tansiyon düşer, yorgunluk, göz 

kararması, baş dönmesi gibi belirtiler ardından kişi senkop geçirir. Bu duruma 

ortostatik hipotansiyon denir. Ayrıca tromboz ve emboli olasılığı artar. 

Hemşirelik Girişimleri

• Hastanın belli aralıklarla pozisyonu değiştirilmelidir.

• Olabilecek en erken dönemde hastanın ayağa kaldırılması gerekir.

• Hastanın yataktan kademeli olarak kaldırılması(önce bacaklarına elastik bir 

bandaj sarılır, sonra oturtulup, ayakları yatağın kenarından sarkıtılır, bir süre 

sonra iskemleye oturtulur, vital bulguları alınır, daha sonra oda içinde ve 

koridorda dolaştırılmaya başlanır).

58

• Trombüs ve emboli oluşumunu önlemek için yatak içinde elastik çorap veya 

bandaj uygulanmalıdır.

• Yan fowler pozisyonda oturtulması (bu şekilde kalbin yükü azaltılır) sağlanır.

• Hava yolunun açık ve temiz tutulması, bu amaçla ağız ve burun bakımı 

verilmesi gerekir.

• Yatak içinde aktif ve pasif hareketler yaptırılıp, sıvı alımının sağlanması şarttır.

• Pulmoner emboli belirtileri ve bulguları (şiddetli göğüs ağrısı, hemoptizi, 

dispne, taşikardi) varlığında hekime haber verilmelidir.

E. Gastrointestinal Sisteme Etkileri

Anoreksiya: Devamlı yatma, hastanın hareketlerinin enerji gereksinimini, buna 

bağlı olarak iştahını azaltır. İştahsızlık nedeniyle hipoproteinemi ve malnütrisyon 

görülebilir. Yatak istirahatında hipoproteinemi’nin bir başka nedeni de negatif 

nitrojen dengesinin oluşmasıdır. Bu nedenle hastaların protein gereksinimleri 

artmıştır.

Konstipasyon (kabızlık): Sık rastlanılan bir problemdir. Hastanın devamlı 

yatması, fiziksel aktivitelerinin azalması ve diyetinin değişmesine bağlı oluşur. 

Hastanın sürgü kullanmak istememesi de defekasyonu engeller ve zorlaması da 

konstipasyona yol açar.

Hemşirelik Girişimleri

• Hastaya besin değeri yüksek olan ve sevdiği yiyecekleri seçmesine yardım 

edilir. 

• Yeteri miktarda C vitamini alması sağlanır.

• Hastalar az ve sık beslenir, ne kadar ve neleri severek yediği gözlenir.

• Gaz yapmayan, hazmı kolay gıdalar seçilir

• Yemeklerden önce ve sonra ağız bakımı verilir

• Yatak yarası olan hastalara yüksek proteinli gıdalar verilir, bu konuda aileye 

eğitim yapılır.

• Hemiplejili hastalarda yutma refl eksi kontrol edildikten sonra beslenir, ya da 

parenteral yolla beslenir.

• Konstipasyonu önlemek için hastaya her gün düzenli olarak sürgü verilir.

• Her sabah aç karnına ılık su içirilir. Kuru erik suyu, kayısı suyu içirilmelidir. Günlük 

sıvı alımı artırılmalıdır. Eğer konstipasyon giderilemiyorsa dışkı yumuşatıcı yağlar, 

gliserinli supposituvarlar, ılık vazelin veya serum fizyolojikle lavman yapılır.

59

F. Üriner Sisteme Etkileri

Hareketsizliğe bağlı olarak mesanenin boşalma refl eksinde azalma olur. Sırt 

üstü pozisyonda hasta idrarını yapamayabilir. İdrar retansiyonu meydana gelir. 

Mesane tam olarak boşalamaz. Kas tonusündeki azalma ve staza bağlı olarak 

taş oluşur. Sürekli yatmanın 14-21.gününde taş oluşumu başlar. Üriner staz 

enfeksiyona neden olabilir.

Hemşirelik Girişimleri

• Üriner durgunluğu önlemek için yatakta aktif ve pasif egzersizler yaptırılmalıdır.

• Sıvı alımı artırılmalıdır.

• Sık sık pozisyon değiştirilmelidir.

• Üriner enfeksiyonu önlemek için gerekli değilse kateterizasyon 

uygulanmamalıdır.

• Her gün aynı saatte sürgü verilmelidir.

G. Yatağa Bağımlı Hastanın Psikolojik Durumuna Etkileri

Uzun zaman yatak istirahatında kalan kişilerde sıklıkla letarji (uyuşukluk) ve 

depresyon görülebilir. Yalnızlık duygusu bu kişilerde baskındır. Akut anksiyete 

ve uykusuzluk görülebilir. Kronik uykusuzluk hastada unutkanlığa neden olur. 

Devamlı yatan psikotik veya nörotik eğilimi olan hastalar daha da çok duygusal 

rahatsızlık hissederler, hastalarda düşmanca davranışlar ve  içe dönüklük 

görülür. Daha ağır durumlarda disoryantasyon (zaman ve mekân ile bağlantının 

kaybolması) görülebilir.

Hemşirelik Girişimleri

• Diğer hastalarla iletişim kurması için ortam sağlanmalı ve hasta teşvik 

edilmelidir.

• Dünyadan kopmuşluk hissini en aza indirecek şekilde hastayla ilgilenilmeli, 

olaylardan haberdar olması sağlanmalıdır (TV, radyo, gazete, telefon ile).

• Hemşire, hastanın kendi bakım planına mümkün olduğu kadar katkıda 

bulunmasına izin vermeli, aile ile işbirliği yapılmalıdır.

• Korkularını, endişelerini ve beklentilerini açıklamasına ve soru sormasına fırsat 

verilmelidir.

• Hastada görülen anormal ve uygunsuz emosyonel tepkileri gözlenmeli ve 

hekime bildirilmelidir..

60

Ameliyat öncesi hemşirelik bakımı 

Hastanın psikolojik ve fizyolojik tüm ihtiyaçları göz önünde bulundurularak 

planlanır. Üç aşamada uygulanır.

• Kliniğe yatışından ameliyat öncesi geceye kadar yapılması gerekenler (genel 

hazırlık)

• Ameliyat öncesi gece hazırlığı

• Ameliyat günü hazırlığı

Ameliyat Öncesi (Genel Hazırlık)

Hasta, ameliyat öncesi tedavi ve bakım gereksinimine bağlı olarak, kliniğe 

ameliyattan birkaç gün önce yatırılabileceği gibi, birkaç hafta önce de 

yatırılabilir (beslenme bozukluğu, sıvı-elektrolit dengesizlikleri vb. düzeltmek 

için). Bu dönemde hastanın durumunun iyi bir şekilde değerlendirilebilmesi, 

ameliyat öncesi ve sonrası dönemde ortaya çıkabilecek sorunlara ilişkin verilerin 

toplanmasına bağlıdır. 

Bu veriler;

• Hasta dosyasından

• Laboratuar testlerinden

• Hasta yakınlarından ve hastayla yapılan görüşmeden elde edilebilir.  

Hastanın kliniğe yatırılmasıyla başlayan ameliyat öncesi hazırlık ve bakım dört 

yönden ele alınabilir.

• Psikolojik hazırlık

• Fizyolojik hazırlık

• Yasal hazırlık

• Ameliyat öncesi eğitim 

Psikolojik Hazırlık 

Ameliyat, hasta için sadece fizyolojik bir stres kaynağı olmayıp aynı zamanda 

güçlü bir psikolojik stres kaynağıdır. Bu nedenle hastanın ameliyat öncesi 

psikolojik hazırlığı, fizyolojik hazırlığı kadar önemlidir. Hastalar ameliyatın 

kendileri için yararlı olduğunu kabul etseler de, ameliyatın risklerinden 

korkarlar. Ameliyat öncesindeki anksiyete nedenlerinin en önemlilerinden 

birisi, bilinmeyen korkusudur. Ayrıca, bu dönemde hastalar, ameliyat sonrası 

ağrı, kanser olma ihtimali, organ kaybı, ölüm tehlikesi, anestezi tehlikesi, işini 

kaybetme, sevdiği kişi ve aktivitelerden uzak kalma gibi korkular yaşayabilirler. 

61

Ameliyata ilişkin korkular her zaman ameliyatın büyüklüğü ile orantılı 

değildir. Ameliyatın küçük olması hastanın az korkmasını ya da korkmamasını 

gerektirmez.

Ameliyat öncesi dönemde psikolojik hazırlık; ameliyatta az anestetik, ameliyat 

sonrasında az analjezik kullanılmasına, anksiyeteyi gidermeye, ameliyat 

sonrasında yaşam bulgularının kısa sürede düzene girmesine, strese tepki olarak 

salınacak olan kortikosteroid hormonlarının az salınmasına, ameliyat sonrasında 

hızlı iyileşmeye ve erken taburcu olmaya yardımcı olur.

Araştırmalar psikolojik yönden iyi hazırlanmış hastanın; ameliyat travmasıyla 

daha iyi baş ettiğini, komplikasyon gelişiminin daha az olduğunu, hastaların 

daha kısa sürede iyileştiğini göstermektedir.

Fizyolojik Hazırlık

Ameliyat riskini en aza indirebilmek için hastanın genel sağlık durumu mümkün 

olan en iyi düzeye getirilmelidir. Ameliyat öncesinde hastanın sağlık durumu, iyi 

bir fizyolojik değerlendirmeyle belirlenebilir. 

Fizyolojik Değerlendirme

• Yaş

• Ağrı

• Beslenme durumu

• Sıvı-elektrolit dengesi

• Enfeksiyon 

• Kardiyovasküler fonksiyon

• Pulmoner fonksiyon

• Renal fonksiyon

• Gastrointestinal fonksiyon

• Karaciğer fonksiyonu

• Endokrin fonksiyonu

• Nörolojik fonksiyon

• Hematolojik fonksiyon

• İlaçlar 

• Kullanılan ilaçlar

62

Sorun Yaratabilecek İlaçlar

• Antikoagülanlar; kanamaya neden olabilirler.

• Antibiyotikler; anestetiklerle etkileşerek istenmeyen etki oluşturabilirler.

• Trankilizanlar; kan basıncını düşürerek şoka neden olabilirler.

• Thiazid diüretikler; potasyum ve sıvı kaybına neden olabilirler.

Ayrıca hastanın, herhangi bir ilaca allerjisi olup olmadığı da öğrenilmelidir

Testler

Kan tahlilleri, EKG, göğüs röntgeni ve idrar tahlili gibi testler ameliyat öncesi 

yapılır.

Kan bağışı

Hastanın durumu ve ameliyatına göre gerekli olan kan temin edilir.

Yasal hazırlık

Küçük girişimlerde dahi kesinlikle yazılı imzalı izin alınır. Ameliyat ve oluşabilecek 

komplikasyonlar hakkında yeterli ve açıklayıcı bilgi verilip;  on sekiz yaş üzeri ve 

bilinçli ise hastanın kendisinden, değilse yakınlarından yazılı imzalı izin alınır. 

Hasta dosyasında bulundurulur. Hemşire ve doktor,  planlanan ameliyatı ve 

gelişebilecek sakatlığı gerçekçi bir yaklaşımla hasta ve yakınlarına anlatmalıdır. 

Yaşamını, oluşabilecek sakatlığa uyum sağlayabilecek şekilde devam 

ettirebilmesi için destek verilmelidir.

Ameliyat Öncesi Eğitim

• Derin solunum egzersizleri

• Öksürük egzersizleri

• Dönme ve ekstremite egzersizleri

  

Ameliyat Gecesi: Hasta ameliyattan 8-10 saat öncesinden aç bırakılır. 

Çocuklarda bu süre 4- 5 saattir. Hastanın endişelerini açıklaması sağlanır. 

Hastanın ameliyat yerine göre traş yapılması ve geceyi rahat geçirmesi sağlanır. 

Hastanın varsa ojelerini ve takılarını çıkartmaları söylenir. Çocuk hastalarda ve 

yaşlı hastalarda ameliyat öncesi gece saat 02 den sonra mayileri takılır.

63

Ameliyat Günü: Hasta ameliyata gitmeden önce hemşirenin yapması 

gerekenler;

• Hastaya ve yakınlarına bilgi verilir.

• Hastanın aç olup olmadığı kontrol edilir.

• Bağırsakların boşalması gereken vakalarda hastanın bağırsak temizliğinin 

yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.

• Oral verilmesi gereken ve önemli olan ilaçlar çok az bir su ile içirilir.

• Hastaya sigara içmemesi ve servisten uzaklaşmaması söylenir.

• Diyabet  veya kalp hastalığı olan ve ameliyat süresince alması istenen ilaçlı 

mayi tedavisi (insülinli mayi, vs.) hazırlanır.

• Hastanın yaşam bulguları kayıt edilir, anormal bir durum varsa hekime haber 

verilir.

• Ameliyat bölgesinin traş olup olmadığı (isteniyorsa) kontrol edilir. 

• IV sıvı uygulanması gibi özel bir durum varsa bunlar uygulanır.

• Hastanın idrarını yapması söylenir. Üriner kateteri olan hastanın idrar 

torbasının boş olması sağlanır.

• Hastaya kan istemi yapılmışsa kanının hazır olup olmadığı kontrol edilir.

• Hastaya dişlerini fırçalaması, takma dişleri varsa çıkartılması söylenir.

• Hastanın takıları varsa bunları çıkartmasını söyler. Ayrıca hastanın parası varsa 

takılarıyla birlikte hasta yakınlarına teslim etmek üzere alır ve saklar.

• Kadın hastaların tırnaklarındaki oje kontrol edilir.

• Hastanın ameliyat gömleğini ve istem varsa varis çoraplarını giymesine 

yardımcı olur.

• Order edilmişse premedikasyon uygulanır.

• Hasta, dosyası, ilaçları, malzemeleri ve mayileriyle birlikte sedyeyle 

ameliyathaneye gerekirse hemşire eşliğinde gönderilir.

Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı

• Ayılma ünitesinde bakım

• Klinikte bakım

Ameliyat Sonrası Klinikte Bakım

• Ameliyattan gelen hasta hemşire refakatinde, ameliyatın özelliğine göre 

doktor eşliğinde yatağa alınır.

• Hastayı hırpalamadan iki ya da üç kişiyle aynı anda hareket edilerek hasta 

yatağa alınır.

• Hastaya ameliyatının özelliğine ve anesteziye uygun pozisyon verilir.

64

• Ameliyat bir ekstremitenin alt kısmına uygulanmışsa elevasyonu sağlanır 

• Endoprotez uygulanmışsa hastanın bacaklarının arasına yastık yerleştirilir.

• Spinal anestezide hastanın başı yükseltilerek yatırılır.

• Mayisi, drenleri ve ameliyat yeri kontrol edilir. Gerekli kayıtlar yapılır.

• Hasta yakınları hastanın durumu ve ameliyat sonrası yapılması gerekenler 

konusunda bilgilendirilmelidir.

• Hasta yakınları hastanın durumu ve ameliyat sonrası yapılması gerekenler 

konusunda bilgilendirilmelidir.

• İlk iki saat 15 dk da bir,  sonraki iki saat 1/2 saatte bir,  sonrasında hastanın 

durumuna göre takibe saatlik olarak devam edilir.

Spinal anestezinin komplikasyonları

• Hipotansiyon

• Bulantı kusma  

• Baş ağrısı

• Solunum paralizisi  

Hastanın taburcu sonrası evdeki bakımı

• Hastanın taburcu sonrası egzersiz programı ayarlanmalıdır.

• Evdeki fiziksel ortamın düzenlenmesi sağlanmalıdır.

• Kullanması gereken ilaçlar ve diyeti düzenlenmelidir.

• Yara bakımı, pansumanı, hangi durumlarda doktoruna başvurması gerektiği 

hakkında bilgi verilmelidir.

KOMPARTMAN SENDROMU

 Kompartman;  Facial bir kılıf içinde yer alan kemik, kan damarları, sinirler, kaslar 

ve yumuşak dokudan ibarettir. Kompartman alanında yer alan bu dokuların 

basınç artışı nedeniyle kan dolaşımlarının ve fonksiyonlarının bozulması 

kompartman sendromu olarak tanımlanır. 

Kompartman sendromunu hazırlayan iki faktör vardır

Kompartman alanının daralması

• Sıkı bandajlar, ateller, alçılar

• Aşırı traksiyon

65

Kompartman içi kapsam artışı

• Kanama

• Damar yaralanması

• Pıhtılaşma hastalıkları 

• Venöz obstrüksiyon

Belirti ve bulgular

• His kaybı 

• Kas zayıfl ığı

•  Kompartman üzerindeki kasın pasif olarak gerilmesiyle ağrı hissi

•  Kompartman kılıfında hissedilen ağrının beklenen ağrıya eşdeğer olmaması

YAĞ EMBOLİSİ SENDROMU

Kemik iliğinden çıkan yağ globüllerinin dolaşıma katılarak damarları tıkamasına 

yağ embolisi denir

Belirti ve bulgular   

Embolinin bulunduğu damara göre değişir. İlk etkilediği organ akciğerdir.  

Pulmoner embolide;

• Dispne                

• Huzursuzluk

• Ajitasyon        

• Konfüzyon 

• Taşikardi

• Ateş

• Takipne

• Peteşiyel kanama 

• Akciğerde yaygın raller           

Hemşirelik bakımı

• Hastanın oksijenizasyonu sağlanır (yarı oturur pozisyon verilir ve oksijen 

verilmeye başlanır).

• Doktora haber verilir.

• AÇT dikkatle takip edilir.

• Hayati bulgular ve bilinç takibi yapılır.

66

VENÖZ TROMBOEMBOLİ

Özellikle kalça kırığı sonrası görülür. Olasılığı   %  45-70’ tir. Oluşmasında üç 

faktör rol oynar;

• Venöz staz   

• Hiperkoagülasyon

• Ven duvarı yaralanması

Sırtüstü hareketsiz yatanlarda venöz staz görülme riski çok yüksektir.

Alınacak tedbirler

• Yatak içi egzersizler

• Yeterli sıvı alımının sağlanması 

• Düşük moleküllü heparin

• Emboli çorabı  

• Mümkün olan en kısa sürede mobilizasyon

67

KAYNAKLAR

1. Birol L, Akdemir N, Bedük T, İç Hastalıkları Hemşireliği.Geliştirilmiş IV. Baskı, 

ANKARA, 1993.

2. Yürüyen B, Duma Z, Oktay S, İç Hastalıkları Hemşireliği.T.C. Anadolu 

Üniversitesi Yayınları No:564, ESKİŞEHİR.

3. Ulusoy M. Filiz, Görgülü R. Selma, Hemşirelik Esasları, Cilt 1, 2.Baskı, ANKARA.

4. Erdil F, Özhan Elbaş N, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği 2.Baskı, ANKARA.

5. Başbozkurt M, Yıldız C. Campbell’s Operative Orthopaedics 4.cilt türkçesi 

11.baskı 2010

6. Centel T(Editör). Tahdjian’ın Pediatrik Ortopedisi.2010

7. Alpaslan M.(editör). Ortopedik İlkeler ve uygulamalar

8. Karaöz S, Yaban Z. C.Ü.hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2007

BU HEMŞİRELİK REHBERİNİN EĞİTİM PLANLAMA KOORDİNASYON 

KURULUNDAN ONAYI ALINMIŞTIR.

TEPECİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ HEMŞİRELİK HİZMET İÇİ 

EĞİTİM DÖKÜMANIDIR. PARA İLE SATILAMAZ, ÇOĞALTILAMAZ