Қонда глюкоза миқдорининг бошқарилиши

Glyukoneogenezni tоqimalarga xosligi va biologik axamiyati

• Glyukoneogenez jadal jigarda, sustroq buyrak va ingichka ichak shilliq qavatida, sutka davomida 80-100g glyukoza sintezlanadi. Normada qondagi glyukozani doimiligi glyukoneogenez orqali amalga oshadi 80% jigar va 20% buyrak yerdamida.
• Biologik axamiyati.
• Nerv tоqimasi, eritrotsitlar fakat glyukoza bilan oziqlanishadi. Ochlik 8-12 soatdan uzoq davom etsa fakat glyukoneogenez orqali glyukoza bilan ta’minlanadi.

Glyukoneogenezni boshqarilishi

• Glyukoneogenezni faollashuvi glikolizni susaishi bilan sodir bоladi.
• Insulin glikoliz kalit fermentlarini induktori va glyukoneogenez kalit fermentlarini repressori.
• Glyukagon, kortizol i adrenalin glyukoneogenez kalit fermentlarini sintezlanishini induktori.
• Glikoliz kalit fermentlari aktivator – AMF, fruktozo-2,6df, fruktozo-1,6df, ingibitor – ATF, NADN2, sitrat, yeg kislota, alanin, AsetilKoA, glyukagon, adrenalin.
• Glyukoneogenez kalit fermentlarini aktivator – AsetilKoA, glyukagon, ingibitor– AMF, fruktozo-2,6df.

Glyukoneogenez

•  
• 1. fruktoza-1,6-difosfataza
• ATF, sitrat aktivator
• AMF, Fruktoza-2,6-bifosfat - ingibitor
• 2. piruvatkarboksilaza
• Asetil-KoA – aktivator
• ADF - ingibitor
• 3. fosfoyenolpiruvatkarboksikinaza
• Asetil-KoA - aktivator

Фруктоза метаболизми

 Fruktoza metabolizmi

•  Fruktoza metabolizmi

Fruktoza metabolizmini buzilishi

• Fruktoza metabolizmini buzilishi sababi 3 fermentni nuxsoni: fruktokinaza, aldolaza V, triozokinaza.
• Xavfli bоlmagan essensial fruktozuriya fruktokinaza fermenti yetishmovchiligi, bilan bogliq, klinik belgisiz. Fruktoza qonda tоplanib va siydik orkali 1:130 000 uchrashi.
• Irsiy fruktoza kоtarolmasligi kоp оchraydi, aldolaza V irsiy nuxsoni natijasida (autosomno-retsessiv). Ratsionga meva sabzavot, saxaroza kоshilganda namoyen bоladi. Fruktoza istemol qilinganda qorin ogriq, kоngil aynishi, diareya, gipoglikemiya ,koma va talvasa kuzatiladi. Yesh bolalarida surunkali jigar va buyrak kasalliklari kuzatiladi.