Oliy va o’rta

Internet saytlar

1. 
   www,gov.uz-O‘zbekiston Respublikasi xukumat portali
   
2. 
   www.lex.uz- O‘zbekistoon Respublikasi Qonun xujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
   
3. 
   www.zeonet.uz
   
4. 
   www.agrar.uz
   
5. 
   www.kitoblar.uz
   
6. 
   www.kutubxona.uz
   
7. 
   www.booksee.org
   
8. 
   www.soil science
   
9. 
   www,soil fertilite.
   
10. 
    www.world fertilizer
    
11. 
    www.soil mapping 12.www.google.ruc
    

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O’RTA MAXSUS PROFESSIONAL TA’LIMNING O’QUV DASTURI

Kasb (mutaxassislik) kodi va nomi:	5.61.12.01-Raqamli axborotni qayta ishlash analitigi
Kvalifikatsiya nomi:	Operator-analitik
O’quv dasturi nomi:	Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari
O’quv rejadagi tartib raqami:	2.14.
Ajratilgan soat:	120

Toshkent – 2021

TUZUVCHILAR:

	Kusharov Z.K.	“Axborot texnologiyalari va matematika” kafedrasi mudiri, dotsent, Toshkent davlat agrar universiteti.
	Muxamadiev S.I. Amanova M.A.	“Axborot texnologiyalari va matematika” kafedrasi katta o‘qituvchisi, Toshkent davlat agrar universiteti. Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti Professional ta’limni o‘quv metodik ta’minlash bo‘limi boshlig‘i
	TAQRIZCHI:
	Mo‘minov B.	Toshkent axborot texnologiyalar universiteti “Informatika asoslari” kafedrasi mudiri, t.f.d

1. 
   O‘quv dasturi umumiy talablari
   

Dastur nomi	Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari
Ajratilgan soat	120
mavzular soni	18
Dasturning maqsadi	zamonaviy ma’lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlari haqidagi bilimlarini shakllantirish, takomillashtirish, ko‘nikma va malakalarini tarkib toptirish.
O‘zlashtirish (o‘qitish) natijalari	Ma’lumotlarni strukturalash, ma’lumotlar bazalarini tashkil qilish va ularni boshqarish, MBBT da ma’lumotlarni import va ekspot qilish va kerakli ma’lumotlarni zarur ko‘rinishda olishni
Bilimlar	Ma’lumotlar tuzilishi, Abstraksiyalar, To‘plamlar, Munosabatlar Tasvirlash, Ma’lumotlar turlari va BBga asosiy talablar Tuzilishlarni tasvirlash, Unumdorlik, Izlash imkoniyatlari, Butunlik, Xavfsizlik va maxfiylik Ob’ektlar, atributlar va ular ustida bajariladigan amallar. Jadvallar, chizmalar, bog‘lanishlar, murojaatlarlar Birinchi va ikkinchi darajali kalitlar, Ma’lumotlar modeli, Dekompozitsiya, Ma’lumotlar shajaraviy modeli
Ko‘nikmalar	ma’lumotlar bazasini yaratish va loyihalashtirish; Ma’lumotlar modelini baholash va tanlash, predmet sohani tavsiflash, ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish va to‘ldirish; ma’lumotlarni bazasini boshqarish; MBBTlarida ishlash ma’lumotlar bazasini tiklash, import va eskport qilish; ma’lumotlar bazasini yaratish texnologiyalarini bilish hamda ulardan samrali foydalanish; ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarini qiyosiy taqqoslash va tahlillash; dasturiy ishlanmalarni ishlab chiqarish hamda ma’lumotlarning dinamik informatsion tuzilmasidan foydalanish
O‘quv rejasiga muvofiq o‘zaro bog‘liq bo‘lgan fanning nomi	Matematik modellar va sonli usullar, Ehtimollar nazariyasi va matematik statistika, Dasturlash asoslari, Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari, Mantiq.
O‘qitishni tashkiliy shakli	N – Nazariy ta’lim; A – Amaliy ta’lim; NA – Nazariy va amaliy ta’lim birgalikda tashkil etiladi; MX – Maxsus xonada o‘tkaziladigan mashg‘ulot.
Dasturga qo‘yilgan talab	Majburiy
O‘qitish tili	Guruhda belgilangan o‘qitish tili asosida
Baholash tartibi	Baholash bo‘yicha amaldagi tartib asosida
O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholash	Yozma, og‘zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq

2. O‘quv dasturi mazmuni

№	Mavzuning nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O‘qitishni tashkiliy shakli	Mustaqil ta’lim
1.	Ma’lumotlar bazalari.	Ma’lumotlar bazalari. Ma’lumotlar bazasi xaqida tushuncha. Ma’lumotlar bazasining yaxlitligi va xavfsizligi. Ma’lumotlar bazasini boshkarish tizimlari. Ma’lumotlar bazasi foydalanuvchilari.	4	NA	2
2.	Ma’lumotlar banklari.	Ma’lumotlar banklari. Ma’lumotlar banklari xakida tushuncha. Ma’lumotlar banklari tuzilishi. Bank administratori xizmati. Bank administratori vazifalari. Ma’lumotlar banklari ustunliklari va kamchiliklari.	4	NA	2
3.	Ma’lumotlar modellari	Ma’lumotlarni modellashtirish turlari. Ma’lu- motlar modellari. Infologik modellar. Datalogik modellar. Fizik modellar. Relyatsion, ierarxik va semantik tarmoq	4	NA	2
4.	Foydalanuvchilar va ular ixtiyoridagi buyruqlar	Ma’lumotlar modellari va foydalanuvchilar turlari. Foydalanuvchi ixtiyoridagi buyruqlar guruhlari. Ma’lumotlar bazasini loyixashtirish boskichlari. MBBT bilan ishlash texnologiyasi	4	NA	2
5.	Ma’lumotlar bazasini modellashtirish	Infologik modellashtirish. Infologik model- lashtirish asoslari. Predmetli soha tushunchasi. Predmetli sohani tasvirlash usullari	4	NA	2
6.	Ob’ekt va sinf hakida tushuncha	Ob’ekt va sinf hakida tushuncha. Ob’ektlar turlari. Bog‘likliklar turlari. Sinflarning uzaro boglikligi. Chen diagrammalari. Informatsion diagrammalar.	4	NA	2
7.	Relyatsion modellar. Infologik modellar- dan relyatsion modellarga o‘tish.	Relyatsion modellar. Relyatsion modellar asoslari. Infologik modellardan relyatsion modellarga o‘tish. Relyatsion amallar. Kod algebrasi. Kod qoidalari.	4	NA	2
8.	Normallashtirish	Normallashtirish. Normal formalar. 1,2,3-normal formalar. Normallashtirish ustunliklari va kamchiliklari	4	NA	2
9.	Daraxtsimon va tarmoklangan modellardan relyatsion modellarga utish.	Daraxtsimon va tarmoklangan modellar. Ma’lu- motlarning daraxtsimon modellari. Tarmoqlangan modellar. Daraxtsimon va tarmoklangan modellardan relyatsion modellarga utish.	4	NA	2
10.	Ma’lumotlar bazasi fayllarini tashkil qi- lish.	Ma’lumotlarning fizik modellari. Ma’lumotlarn- ing fizik modellari. Ma’lumotlar bazasi fayllarini tashkil qilish. Fayllarni tartiblash usullari. Indeksli fayllar. Klasterlash va saxifalarga ajratish. Ma’lu- motlarni izlash va almashtirish, Ma’lumotlarni fil- trlash	8	NA	4

11.	Zamonaviy MBBT va ularning qo‘llanishi	MS Access, MySQL, SQL Server, Oracle, Paradox, FoxPro tizimlarining imkoniyatlari, afzallik va kamchiliklari.	4	NA	2
12.	MS Access da jadvallarni yaratish. Maydonlarning xususiyatlari	Jadvallarni yaratish usullari. Ma’lumotlar toifalari. Maydon o‘lchami va formati. Majburiy maydonlar. Kiritiladigan qiymatlarga qo‘yiladigan shartlar. Xatoliklar haqida xabarlar.	8	NA	4
13.	MS Access dasturida ma’lumotlar bazasini yaratish	Jadvallararo bog‘lanishlarni tashkil etish. MS Access dasturida import va eksport imkoniyatlari. Excel va boshqa MBBTdan ma’lumotlarni import qilish va ularga eksport qilish	8	NA	4
14.	So‘rovlar xosil qilish.	So‘rovlar xosil qilish. Ma’lumotlarni so‘rovlarda gruppalash. Funksiyalardan foydalanish	12	NA	6
15.	Tarmoqlangan ma’lumotlar bazasi.	Tarmoqlangan ma’lumotlar bazasi. Tarmoklangan ma’lumotlar bazalari va ularning klassifikatsiyasi. Ma’lumotlar bazasi bilan Fayl- server yoki Klient-server rejimlarida ishlash.	8	NA	4
16.	Makroslar bilan ishlash	Makroslar. Makroslarni yaratish texnikasi. Mak- roslarni hodisalar bilan bog‘lash.	12	NA	6
17.	Forma(shakl)lar bilan ishlash.	Tarkibli formalarni yaratish. Boshqaruv elementlarining tarkib tiplari bo‘yicha ko‘rinishlari.	12	NA	6
18.	Hisobotlar bilan ishlash	Hisobotlar, ma’lumotlarni chop etishga tayyorlash. Hisobotlar uchun kerakli ma’lumotlarni tanlash. Xisobotlarni fayl ko‘rinishida siqlash.	12	NA	6