O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Н
Д R R U k e kU ~ 2 Tokni komporatsiya qilishdagidek kompensatsiyalovchi zanjirdagi I k tokini boshqarish yo‘li bilan termopara EYUK sini muvozanatlash amalga oshiriladi. So‘ngra isitgich doimiy tok kuchlanishi IN manbasi zanjiriga ulanadi va uni boshqarib o‘zgaruvchan tok kuchlanishiga va doimiy tok kuchlanishini U D =U − joriy qiymatlari tenglashuviga erishiladi. Doimiy tok kuchlanishi kuchlanish bo‘lgichi qo‘llaniladigan DI doimiy tok potensiometri PPT bilan o‘lchanadi. Komparator konstruksiyasi R sh shunt va R D qo‘shimcha rezistov elementlarida minimal reaktiv tashkil etuvchini taminlashi kerak. Komporator yordamida tokni (kuchlanishi) xaqiqiy qiymatini aniqlash quyidagi ketma – ketlikda amalga oshiriladi: Komparatorga qiyoslanayotgan asbobning o‘lchov chegarasiga mos keluvchi shunt (qo‘shimcha rezistor) o‘rnatiladi; P uzib ulagichni “~” xolatga o‘rnatiladi, ya’ni qiyoslanayotgan asbob va o‘zgartirgich isitgichi o‘zgaruvchan tok (kuchlanish) zanjiriga ulanadi; O‘zgaruvchan tok taminot manbasini boshqarib qiyoslanayotgan asbob ko‘rsatkichini shkalaning tekshirilayotgan belgisiga o‘rnatish; R r o‘zgaruvchan rezistr yordamida I k tokni o‘zgartiramiz, R k rezistordagi kuchlanish tushuvi evaziga o‘zgartirgich termo EYUK kampensatsiyasiga erishiladi; kompensatsiya momentida galvonometr ko‘rsatkichi nol ko‘rsatadi; P uzib – ulagich “ – ” xolatiga o‘rnatiladi, ya’ni o‘zgartirgich isitgichini doimiy tok (kuchlanish) zanjiriga ulanadi; Doimiy tok manbasi shunday boshqariladiki o‘zgaruvchan tokda fiksatsiyalangan termo EYUK olinishi kerak, ya’ni R r qarshilikni o‘zgarmas qiymatida galvonometr nol ko‘rsatishi kerak; Doimiy tok potensiometri PPT va namuna o‘lchov qarshiligi (kuchlanish bo‘lgichi) yordamida doimiy tok (kuchlanish) o‘lchanadi. Vattmetrlarni qiyoslan uchun qo‘llaniladigan komparatorlar sxemasi 3.9, v – rasmda ko‘rsatilgan. Ushbu sxemada 2 ta termoo‘zgartirgichlar qo‘llaniladi, ular shunday ulanganki o‘zgartirgich termoparadagi EYUK ayirmasi qiyoslanayotgan vattmetrga yuklangan quvvatga proporsionaldir. Termokomparatorlarni tok va kuchlanish bo‘yicha o‘lchash chegaralarini kengaytirish uchun reaktivsiz shunt R SH va qo‘shimcha rezistor R r ulash bilan erishiladi. Vattmetrlarni qiyoslash ketma – ketligi quyidagicha: Komporatorga qiyoslanayotgan vattmetr tok va kuchlanish bo‘yicha o‘lchash chegaralariga mos keluvchi shunt va qo‘shimcha qarshilikrezistori o‘rnatiladi; P uzib – ulagich “~” xolatga o‘rnatiladi, yani qiyoslanayotgan vattmetr va komporator o‘zgaruvchan tok zanjirlariga ulanadi: IN manba kuchlanishi shunday boshqariladigan W vattmetrning nominal kuchlanishiga teng bo‘lishikerak; kuchlanish nazorati V voltmetr yordamida amalga oshiriladi; Vattmetr ketma – ket zanjiridagi tokni nominal tokning ayrimaga teng qilib o‘rnatiladi; 115 Tok va kuchlanish orasidagi faza siljish burchagini o‘zgartirib qiyoslanayotgan vattmetr ko‘rsatkichini maksimal egilishiga erishiladi – bu xolat faza boshqaruvchini cosφ=1 mos keladi; agar qiyoslash cosφ=1 da amalga oshirilishi kerak bo‘lsa faza boshqaruvchi ruchkasini xolatini o‘zgartirmaslik kerak; agar cosφ=0,5 o‘rnatish kerak bo‘lsa yuqorida aytib o‘tilgandek dastlab cosφ=1 o‘rnatiladi so‘ngra fazalar siljish burchagini boshqarib qiyoslanayotgan vattmetr ko‘rsatkichlarini ikki barobar kamaytiriladi – bu xolat cosφ=0,5 ga mos keladi; xuddi shu tartibda xar qanday fazalar siljish burchagini o‘rnatish mumkin; IT – o‘zgaruvchan tok manbasini boshqarib qiyoslanayotgan vattmetr W ko‘rsatkichini shkalaning tekshirilayotgan nuqtasiga o‘rnatiladi; R r o‘zgaruvchan rezistor yordamida I K tok o‘zgartiriladi, R K rezistorda kuchlanish tushuvi evaziga o‘zgartirgichdagi termo EYUK kompensatsiyasiga erishiladi: kompensatsiya momentida galvonometr ko‘rsatkichi nolni ko‘rsatadi; P uzib ulagichni “–“ xolatga o‘rnatamiz, ya’ni vattmetr va komparatorni doimiy tok zanjiriga ulanadi; Doimiy tok kuchlanishini nominalga teng qilib o‘rnatiladi, uni doimiy tok potensiometri va kuchlanish bo‘lgichi yordamida nazorat qilinadi; Doimiy tok manbasini shunday boshqaradiki o‘zgaruvchan tokda olingan natijalarni termo EYUK da olinishi kerak, ya’ni R r rezistorni o‘zgarmas qarshilik qiymatida galvonometr nolni ko‘rsatishi kerak; Doimiy tokda quvvatni o‘lchash. 3.9 – rasmda ko‘rsatilgan komparatorlar turli qiymat komparatorlari xisoblanadi. Ularda o‘zgaruvchan tok qiymatlarini aniqlash uchun ekvivalent doimiy tokni o‘lchash etarlidir. Xozirgi vaqtda ishlab chiqarilgan komparatorlar 600 V gacha kuchlanishni va 30 A gacha tokni o‘lchash imkonini beradi. Massiv o‘zgartirgichlarini qo‘llab (tok va kuchlanishni o‘lchov transformatorlari) o‘lchov chegaralarini kengaytirish mumkin. O‘llchanishi kerak bo‘lgan o‘zgaruvchan tok o‘lchash transformatorining birlamchi o‘ramiga beriladi, ikkilamchi o‘ram signali esa komparator yordamida o‘lchab olinadi. Komparatorlar yordamida o‘lchovxatoliklari kompapatsiyalash xatoligidan, doimiy tokni o‘lchash xatoligidan va qo‘shimcha masshtab o‘zgartirgichlari xatoliklari yig‘indisidan xosil bo‘ladi. Komparatsiyalash xatoligi o‘zgaruvchan tok egri chizig‘i chastotasi va shakliga, o‘zgartirgich xarakteristikasining nokvadratliligi va boshqa bir qator kattaliklarga bog‘liq. Termoelektrik komparatorlar bilan bir qatorda bir vaqtda solishtiruvchi elektromexanik komporatorlar keng qo‘llaniladi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|