Okeaniyaǵa uliwma tábiyiy geografiyaliq sipatlama. Okeaniyaniń TÁbiyiy-geografiyaliq úlkeleri joba


Melaneziya, Mikroneziya, Jan’a Zelandiya



Yüklə 45 Kb.
səhifə2/4
tarix02.06.2023
ölçüsü45 Kb.
#122171
1   2   3   4
Lekciya 20 1

Melaneziya, Mikroneziya, Jan’a Zelandiya ha’m Polinezeyag’a ajiratiw mu’mkin.
Melaneziya (grekshe ”Qara atawlar” degen ma’nisti bildiredi) g’a Jan’a Gvineya, Bismark, Luiziyada arxipelaglari, Solomon atawlari, Santa – Krus, Jan’a Gebrid atawlari, Jan’a Kaledoniya, Fidji, sonday – aq bir qansha mayda atawlar kiredi.
Melaneziya atawlari Alp geosinklinal zonasinda bolip, neogen da’wirindegi ha’m to’rtlemshi da’wir baslarindag’i taw payda boliw protseslerinde ju’zege kelgen.
Atawlardin’ relyefi geologik du’zilisine jarasa, tiykarinan, tawli relyef esaplanadi. Atawlar to’rtlemshi da’wirde ha’zirgi ko’rinisin alg’an, aldin olar bir-birine, sondayaq Avstraliyag’a, Malaya arxipelagina ha’m Jan’a Zellandiyag’a Qurg’aqliq jollar menen baylanisqan edi, flora ha’m faunada usi jollardan ko’ship o’tken. Sog’an baylanisli, Melaneziyanin’ o’simlik ha’m haywanat dunyasinda jergilikli endemik turler menen bir qatarda Avstraliya ha’m Malayadan o’tken turlaerde ko’p.
Jan’a Gvineya, Bismark Arxipelagi ha’m Solomon atawlarindag’i tawlardin’ ten’iz qa’ddinnen biyikligi 2000 m ha’m onnanda artiq. Bul atawlar morfostruktura belgilerine, sondayaq landshaftlardin’ basqa qasiyetlerine tiykarlanip ayrim waqitta Arqa Melaneziya degen at penen birlestiredi. Meloneziya ha’m Okeaniyanin’ en’ iri atawi – Jan’a Gvineya maydani 829300 kv. Km bolip, tekg’ana Grelandiyadan kishirek. Atawdin’ landshaftlari barliq Meloneziyanin’, a’sirese arqa oblastinin’ landshaftlari ushin tipik landshaft esaplanadi. Jan’a Gvineya putkilley ekvotorial ken’liklerde jaylasqan.
Atawdin’ basinnan aqirina shekem (2400 km araliqta) Ortaliq dizbek dawam etedi. Bul dizbektin’ aldinda qublada – ken’ pastegislik, arqada – uzinina shekem ketken alap ha’m Jaziq tawlari bar. Jaziq tawlari Palwan bug’azinin’ aldinda uzilip, Bismark atawlarinin’ taw shinjirina qosilip ketedi. Ortaliq dizbektin’ to’beleri (ten’iz qa’ddinen orta esapta 3500 mge jaqin ba’lent) . Batis ta’repke barg’an sayin ko’terilip , Okeaniyadag’i en’ ba’lent Karstens –Toppen shin’ina
tutasip ketedi. Qarli tawlardag’i bul shin’nin’ ten’iz qa’ddinen ba’laentligi 5030 metr.
Ortaliq dizbek arqa ta’repte uzinina ketken alapqa qarap a’ste aqirin pa’seyedi. Alapti jag’adan ajiratip turiwshi Jaziq tawlari tikkeley, uzilmeler menen palaxsa massivlerine ajiralg’an bolip, okeang’a tikke tusedi. Usi orinnin’ jag’a jaqininda vulkanli bir neshe ataw boy ko’terip turadi. Jan’a Gvineyanin’ arqa rayonlarinda ha’m Mikluxo- Maklay jag’asinda tog’aylar ko’birek.

Yüklə 45 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin