Nizomiy nomidagi
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4-jadval
Trenirovka ta’sirini o’xshash mashqlar o’tish davom etish vaqtini bog’liqligi Mashqlar D am o li sh d aq iq a MPK MV L Y U Q TU Su t k is lo tas in i yi g’ il is hi 60x0,5 daqiqa 0,5 2,9 0 62, 5 1 50 20 30x1,0 daqiqa 1,0 2,9 3 65, 3 1 67 45 15x2,0 daqiqa 2,0 4,4 0 95, 0 1 78 95 10x3,0 daqiqa 3,0 4,6 0 10 7,0 1 88 120 9 daqiqada to’xtovsiz ish bajarish 17 IZOH: Mashqlar standart shiddatda (2160 KPM: daq. -1 ) bajarilgan. 10 5 100 200 400 800 1500 3000 5000 5-chizma. Umumiy chidamlilikni sust trenirovka qilgan odamni yugurtirilsa, YUQTU- 120-140 zarba.daq., pastki chegara ishlayotgan zona shiddatida davom etishi individual imkoniyatiga qarab. 5-bosqich. Mashqlarning bajarilishi shiddatining maksimal bo’lishi (100%). Maksimal tezlikda, yuqori sur’at va kuchlanishda bajariladigan mashqlar ish tartibiga to’g’ri keladi. O’quv mashg’ulotlarining o’tish sharoiti o’quvchilarning harakat tayyorgarligi darajasi va ish qobiliyati darajasiga moslab jismoniy yuklama hajmining o’zgarib borishi va ta’siri to’liq o’rganilmaganligi ta’kidlangan 4 . Hozirgi vaqtgacha jismoniy tarbiyaning aralash darslari tizimida o’quvchilarning yoshi, jinsi, individual xususiyatlarini hisobga olgan holda yuklamaning optimal me’yorini aniqlash yetarli darajada o’rganilmaganligi ko’rsatilgan 5 . Ko’p mutaxassislar o’quv mashq jarayonida haddan ziyod yuklamaga berilishi, mashqlarning shiddatli bajarilishi shug’ullanuvchilar organizmida salbiy o’zgarishlar paydo bo’lishiga olib kelishini ko’rsatganlar 6 . 4 .Matveev L.P. Teoriya i metodika fizicheskoy kulturi. M., FiS. 1991. 544 s., .Meykson G.B., Lyubomirskiy L.E. Metodika fizicheskogo vospitaniya shkolnikov. M., Prosvehenie. 1989. 180 s. 5 Salomov R.S. Problemo’ vo’sshego fizkulturnogo obrazovaniya. Tashkent. 1992. 24 s. 6 Zatsiorskiy V.M. Fizicheskie kachestva sportsmena. M., FiS. 1970. 199 s., Kurbanov Sh., Seytxalilov E. Natsionalnaya programma po podgotovke kadrov vliyanie na razvitie obhestva. T.: 1999. 103 s., Koshbaxtiev I.A. Nauchno-pedagogicheskie 18 Jismoniy yuklamalarni taqsimlash va uni ilmiy asoslashda tekshiruvchining funktsional imkoniyatlari bo’yicha uch tomonlama yondoshish mumkin: 1. Jismoniy yuklamani taqsimlashda alohida fiziologik ko’rsatkichlarni qisman yurak-qon tomir tizimi bo’yicha kislorod talabi, o’pka ventilyatsiyasi va boshqa ko’rsatkichlarni hisobga olish. 2. Jismoniy yuklamaning shiddatini, harakatlanishini maksimal tezlik otish o’zaro bog’liqlikda me’yorlash. 3. Tanadagi maksimal energiya imkoniyatlaridan kelib chiqib yuklama shiddatini baholash. Sport fiziologiyasida jismoniy yuklama shiddatining ikki xil tabaqalanishidan ko’proq foydalaniladi. V.S.Farfel o’z ma’lumotlarida tsiklik xarakterdagi har xil sport turlarining harakatlarini tahlil qilib, masofani bosib o’tish tezligining qisqa vaqt otish o’zaro bog’liqligi aniq qonuniyatlariga e’tibor bergan va bu tezlikni ma’lum vaqtda ushlab turish mumkinligini isbotlagan. Ularni 4 ta vaqt zonasi orqali ko’rsatib bergan: Birinchi zonaga rekordlar, qisqa vaqt – 20-30 soniya ichida bajariladigan ishlar, ikkinchi zonaga esa diapazon vaqtidagi rekordlar – 20-30 soniyadan 3-4 daqiqagacha, uchinchi zonaga 5 daqiqadan 30-40 daqiqagacha vaqt oraligida bo’lgan rekordlar, to’rtinchisida 30-40 daqiqa va undan yuqori vaqtda ko’rsatilgan hamma rekordlar kiradi. Sportda mashqlarga beriladigan yuklamalardan foydalanish eng asosiy holatlardan biri hisoblanadi, sportchining qaysidir jismoniy sifatlarini rivojlantirish uchun topshiriq beriladi otish topshiriqni amalga oshirish talab etiladi. Masalan, qisqa masofaga yugurishda muvaffaqiyatga erishish tezlik va kuchga, o’rta osnovo’ sovershenstvovaniya fizicheskogo vospitaniya studentov. Avtoref.d.p.n. T., 1993. 38-42 s., Kurbanov Sh., Seytxalilov E. Vliyanie Natsionalnoy programmo’ po podgotovke kadrov – osnova dlya dostijeniya i rezultat nezavisimosti Uzbekistana. T.: Shark. 2001. S.15-20., Lyax V.I. Vzaimootnoshenie koordinatsionno’x sposobnostey i dvigatelno’x navo’kov. Teoreticheskiy aspekt. Teoriya i praktika fizicheskoy kulturo’. M., 1987. №7. S. 61-62., Matveev L.P. Teoriya i metodika fizicheskoy kulturo’. M., FiS. 1991. 544 s. 19 masofaga yugurishda tezkorlik va chidamlilikka, uzoq masofaga yugurishda esa chidamlilikka bog’liq bo’ladi 7 . Mashqlarning ketma-ket berilishi va ularning bir-biriga aloqadorligi sportchi organizmiga uch xil ta’sir ko’rsatadi: a. Ijobiy (siljishni kuchaytiradi); b. Salbiy (siljishni pasaytiradi); v. Neytral (siljishga kam ta’sir etadi). Bu vaziyatlarda gap empirik yondoshishda emas, balki bajariladigan mashqlar ketma-ketligini noto’g’ri tanlash organizmga mutlaqo qarama-qarshi ta’sir ko’rsatishi mumkin. Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|