Namangan davlat pedagogika instituti kamolov baxtiyor xasanboyevich ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

12
.
Turli biotsenozlar tirik organizmlarning ma’lum ekologik guruhlari nisbati 
bilan tavsiflanib, bu uning ekologik tuzilmasini ifodalaydi. Biotsenozning ekologik 
tuzilmasi ma’lum iqlim va landshaft sharoitlarida qonuniy ravishda shakllanadi. 
Quyidagi jadvalda ko’l va cho’l biotsenozlardagi namlik omili bo’yicha 
o’simliklarning ekologik guruhlari nisbati keltirilgan: 
12
Peter Rillero, Dinah Zike .Ecology, 2005 (40-85- бет). 

---

76 
Ko’l biotsenozi 
 
Cho’l biotsenozi 
Gidrofitlar 
Gidatofitlar 
Gigrofitlar 
Sklerofitlar 
Kserofitlar 
Sukkulentlar 
 BIOTSENOZLARNING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI 
 
Biogeotsenoz (“bios” – hayot, “geo” – Yer, “tsenoz” – umumiy yoki jamoa) 
tushunchasini rus botanikolimi, akad. V.N.Sukachev taklif etgan. Moddalar 
aylanishiga ega bo’lgan har qanday tirik organizmlar yig’indisi va abiotik muhit 
ekotizim deyiladi. A.Tensli ushbu ta’rifda anorganik va organik omillarning o’zaro 
teng komponentlar ekanligini va hech qachon tirik organizmlarni yashab turgan 
tashqi muhitdan ajratib bo’lmasligini ta’kidlaydi. 
V.N.Sukachev biogeotsenozga Yer yuzasining ma’lum qismidagi bir xil tabiiy 
elementlar (komponentlar)ning yig’indisi deb qaraydi. Hozirgi vaqtda 
biogeotsenoz deganda evolyutsion jarayonda shakllanadigan fazoviy chegaraga ega 
bo’lgan funktsional jihatdan tirik organizmlar va abiotik muhit o’zaro bir-birlari 
bilan munosabatdagi ma’lum energetik holati hamda moddalar almashinuvi, 
axborot tezligi bilan tavsiflanuvchi tabiiy tizim tushuniladi. 
Biogeotsenozning asosiyy komponentlari atmosfera, tog’ jinslari, suv, 
o’simlik va hayvonot dunyosi hisoblanadi. Biogeotsenozlar har xil o’lchamda, 
ya’ni kichik va katta maydonda bo’lishi mumkin. 

---

77